جوانب مثبت و منفی یادگیری آنلاین در برابر آموزش حضوری در دوره پساکرونا

به گزارش پیوست، آموزش آنلاین و استفاده از محتواها در این بستر مجازی صرفا متعلق به دانش‌آموزان و دانشجویان نیست. کسب‌وکارها به دنبال پیشرفت‌های حوزه فناوری و ورود ابزارهای دیجیتالی به بازار از سبک یادگیری آنلاین بهره بردند. در حال حاضر بسیاری از مشاغل از این طریق در جهت توسعه کسب‌وکار خود هستند.

آموزش و یادگیری آنلاین از کی تا کجا

با دیجیتالی شدن اغلب فعالیت‌ها، آموزش نیز دستخوش تغییراتی شده است. دگرگونی‌های متعددی شیوه یادگیری را تحت تاثیر قرار داده و آموزش از راه دور یا همان یادگیری آنلاین را مرسوم کرده است. کلاس درس سنتی با حضور فیزیکی و تعاملات مستقیم، جای خود را به عرصه مجازی داده است، جایی که دانش آموزان و معلمان از طریق صفحه نمایش و فشار دادن کلید به یکدیگر متصل می‌شوند.

همه‌گیری کووید۱۹ اصلی‌ترین علت رواج این شیوه از تحصیل به حساب می‌آید. زمانی که ارتباط و تعامل در مکان و فضایی واحد مهیا نبود، استفاده از کانال‌های ارتباطی مجازی تنها گزینه اجباری در دسترس محسوب می‌شد. یادگیری آنلاین و وقوع تحولات عمده در سیستم آموزشی جهانی پیامدهای مثبت و منفی فراوانی به دنبال دارد.  

یادگیری آنلاین که همچنین به عنوان یادگیری الکترونیکی شناخته می‌شود، یک رویکرد آموزشی‌ای است که از ابزارهای دیجیتالی و اینترنت برای ارائه آموزش و تسهیل یادگیری استفاده می‌شود. این روش اغلب شامل کلاس‌های درس مجازی، سخنرانی‌های ویدئویی، انجمن‌های گفت‌وگو و بهره‌مندی از انوع محتواها است.

دانش‌آموزان می‌توانند به مواد درسی دسترسی داشته باشند، تکالیف خود را ارسال کنند و با مربیان و هم‌کلاسی‌های خود به راحتی از خانه یا هر مکانی با اتصال به اینترنت ارتباط برقرار کنند.

آموزش و یادگیری آنلاین تنها محدود به قلمرو دانش‌آموزان، مدارس و دانشگاه‌ها باقی نماند و فراتر از این سطح نیز تعریف شد. بسیاری از مشاغل و صنایع، آموزش آنلاین را به عنوان ابزاری قدرتمند برای توسعه نیروی کار و یادگیری مستمر پذیرفته‌اند.

موسسات کوچک، استارتاپ‌ها و حتی شرکت‌های چندملیتی از پلتفرم‌های مجازی مختلف برای آموزش کارکنان، افزایش مهارت‌ آنها و همگام‌سازی کسب‌وکار با پیشرفت‌های روز دنیا استفاده می‌کنند. ورود یادگیری آنلاین به دنیای کسب‌وکارها نمایان‌کننده این است که آموزش، فرآیندی ضروری برای انطابق با نیازهای در حال تحول اقتصاد جهانی است. در حال حاضر ۸۰ درصد از کسب‌وکارها از محتواهای آموزشی آنلاین در جهت توسعه کار خود استفاده می‌کنند.

مزایای آموزش آنلاین

آموزش آنلاین در مقایسه آموزش سنتی دارای مزایایی است. برخی از این قابلیت‌ها باعث شده است تا یادگیری آنلاین مورد استقبال قرار گرفته و در بسیاری از حوزه‌ها کاربرد داشته باشد.

مزایای آموزش و یادگیری آنلاین به شرح زیر است:

انعطاف‌پذیری و دسترسی: یکی از مزیت‌های یادگیری آنلاین، انعطاف‌پذیری آن است. دانش آموزان و دانشجویان در این شیوه از آموزش می‌توانند برنامه‌های آموزشی را متناسب با شرایط خود هماهنگ کنند. یادگیری از راه دور باعث شده است تا تعادل بین وقت‌ تحصیلی، کاری و تفریح ایجاد شود. علاوه‌بر این، یادگیری آنلاین باعث کم‌رنگ شدن محدودیت‌های یادگیری از جمله محدودیت مکانی، زمانی و دسترسی شده است.

منابع متنوع یادگیری: دوره‌های آنلاین، زمینه‌ای مناسب برای برگزاری کلاس‌های متنوع در مقیاس کلان است. منابع چندرسانه‌ای مانند ویدئوهای آموشی، آزمون‎های شبیه‌سازی شده و ابزارهای دیجیتالی گوناگون کیفیت یادگیری را ارتقا می‌دهد. این شکل از آموزش درک مفاهیم پیچیده را آسان می‌کند و موجب علاقه‌مندی دانش آموزان و دانشجویان به درس و تحصیل می‌شود.

کاهش هزینه‌های یادگیری: یادگیری آنلاین اغلب موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های رفت‌وآمد، کتب درسی و زیرساخت فیریکی می‌شود. همچنین در این شکل از یادگیری زمان بیشتری در اختیار خواهد بود. طبق آمار گروه براندون هال، آموزش آنلاین به ۴۰ تا ۶۰ درصد زمان کمتری نسبت به کلاس‌های سنتی احتیاج دارد. مقرون به صرفه بودن، آموزش عالی را برای طیف وسیع‌تری از متقاضیان دانش، قابل دسترس کرده و هزینه‌های تحصیل را به طور قابل توجهی کاهش داده است.

یادگیری جهانی: کلاس‌های درس مجازی دانش آموزان را از حوزه‌ها و مکان‌های جغرافیایی مختلف به هم متصل می‌کند. نتیجه این تنوع در بحث‌ها زمانی مشخص می‌شود که آراء گوناگون در یک فضای گفت‌وگو کنار هم قرار بگیرند، در این حالت بحث غنی‌تر شده و دیدگاه‌های مختلف در معرض شنیده شدن قرار می‌گیرد. این اتفاق در شکل‌گیری یادگیری همگانی و تقویت دیدگاهی جمعی موثر است.    

معایب آموزش آنلاین

از بین رفتن تعامل چهره به چهره: حضور نداشتن در یک کلاس فیزیکی منجر به احساس انزوا می‌شود و رشد مهارت‌های فردی را با مشکل مواجه می‌کند. ایجاد روابط با همسالان و مربیان در یک محیط آنلاین ممکن است چالش برانگیز باشد.

بی‌نظمی و بی‌انگیزگی: کسانی که در معرض آموزش آنلاین قرار می‌گیرند باید خودشان مهارت‌های مدیریت زمان را به کار بگیرند و انگیزه ادامه تحصیل را در خود به صورت مداوم تقویت کنند. فقدان یک محیط کلاس درس ساختارمند ممکن است ذهنیت انجام کار به موقع را کند کرده و موعد مقرر فعالیت‌ها را به تعویق بیندازد. مدیریت زمان و تنظیم فعالیت‌ها در یادگیری آنلاین جزو مواردی است که اگر رعایت نشود نتایج زیان‌بار متعددی را رقم می‌زند. 

چالش‌های فنی: مسائل فنی مانند اتصال ضعیف اینترنت یا مشکلات سخت‌افزای و نرم‌افزاری کامپیوتری، می‌تواند روند یادگیری را مختل کند. این چالش‌ها ممکن است به طور نامتناسبی بر دانش آموزان مناطق محروم تأثیر بیشتری بگذارد. نتایج زیان‌بار شکاف دیجیتالی در این مورد نیز مشهود است.

نگرانی‌های کیفیت و اعتبار: کیفیت دوره‌های آنلاین متفاوت است. برخی از این دوره‌ها ممکن است فاقد اعتبار یا استانداردهای دقیق دانشگاهی باشد و با وجود این موضوع همچنان ارائه شود. افت سطح تحصیلی، آموزش مطالب نادرست و فقدان اعتبار مدارک آنلاین از جمله نگرانی‌های این شیوه از آموزش است. لازم به ذکر است که اخذ گواهی و مدارک آموزشی آنلاین در موارد متعدد، کم‌ارزش‌تر و هزینه دریافت آن ارزان‌تر از مدارک آموزش حضوری است.

انعطاف و انطباق آموزش با تحولات جامعه

یادگیری آنلاین از زمان همه‌گیری کووید۱۹ گسترش یافت و نشان داد که تا چه اندازه آموزش می‌تواند منعطف باشد. در ابتدای این بحران، بسیاری از دانشگاه‌ها و مدارس و همچنین موسسات به ساز و کار آموزش از راه دور مجهز شدند. اما تعداد قابل توجهی از مراکز آموزشی در تطابق با چهره جدید تدریس ناتوان بودند و نتوانستند در موقع لازم خدمات ارائه کنند. رفته رفته با طولانی شدن مدت زمان پایداری این ویروس، سیستم‌های آموزش ناچار شدند تا به این سبک روی آورند و کلاس‌های درس مجازی را راه‌اندازی کنند. با پایان یافتن همه‌گیری کووید۱۹ آموزش و یادگیری آنلاین ادامه یافت و همچنان سبک غالب تحصیلی در بسیاری از مراکز است. 

تصور حذف آموزش مجازی با توجه به استقبال و تمرکز بر مزایای آن تقریبا نشدنی است. این شیوه از آموزش با وجود معایب خود همچنان به کار گرفته می‌شود. همچنان ۷۰درصد دانش‌آموزان موافق ادامه تحصیل به صورت مجازی هستند. طبق بررسی‌های انجام شده چنین انتظار می‌رود که تعداد کاربران آموزش آنلاین تا سال ۲۰۲۷ به ۵۷ میلیون نفر برسد.

بهره‌مندی از سبک تلفیقی آموزش حضوری و آنلاین، در افزایش بهره‌وری و کاهش پیامدهای منفی هر دو سبک موثر است. مدارس و دانشگاه‌ها به عنوان اولین و اصلی‌ترین مراکز آموزش رسمی در هر کشوری در جهت استفاده حداکثری از قابلیت‌های هر دو شیوه برنامه‌های خاصی را طراحی خواهند کرد. استفاده از انواع فناوری‌ها در کلاس حضوری و برگزاری برخی از جلسات به شکل مجازی و همچنین بارگذاری مطالب روی پلتفرم‌های مختلف و تماشای محتواهای کمک آموزشی نمونه‌ای از ترکیب دو شیوه آموزش و یادگیری است.

یکی از جنبه‌های مهمی که یادگیری مجازی در مقایسه با یادگیری چهره به چهره فاقد آن است، عمق تعاملات بین‌فردی و اجتماعی است. در آموزش حضوری، دانش‌آموزان از تعاملات فوری و بی‌درنگ با همسالان و مربیان خود بهره می‌برند و روحیه اجتماعی، همکاری و مشارکت فعال را تقویت می‌کنند. طبق یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۰ توسط مرکز ملی آمار آموزش آمریکا، ۹۲درصد از دانشجویان مقطع کارشناسی در این کشور معتقد بودند که وقتی می‌توانند به صورت حضوری سؤال بپرسند، مطالب بیشتری یاد می‎گیرند و ۸۸درصد احساس می‌کنند که وقتی در بحث‌های کلاسی شرکت دارند، بیشتر یاد می‌گیرند. این آمار، ارزش بی‌بدیل تعاملات حضوری در فرآیند یادگیری را برجسته‌تر می‌کند و نشان می‌دهد که یادگیری مجازی، علی‌رغم مزایای فراوان، ممکن است کامل نباشد.