مجتبی رئیس‌صفری، مدرس دانشکده اقتصاد علامه؛ BNPL تقاضای مصرف‌کننده را تحریک می‌کند

BNPL شیوه‌ای از پرداخت است که در سال‌های اخیر با استقبال مصرف‌کنندگان آمریکایی و اروپایی مواجه شده است. بر اساس آن، مشتری کالا را خریداری و پس از مدتی مشخص مبلغ آن را پرداخت می‌کند. اما بهره‌مندی مشتری از این شیوه پرداخت نیازمند داشتن اعتباری معین است. مجتبی رئیس صفری، اقتصاددان و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، باور دارد در ایران به دلیل فقدان دسترسی ‌به داده‌های مورد نیاز نمی‌توان بر اساس رفتار اقتصادی واقعی افراد آنها را اعتبارسنجی کرد. او به پرداخت‌های BNPL امیدوار است و می‌گوید با اجرای درست می‌تواند در اوضاع اقتصادی فعلی تقاضای مصرف‌کنندگان را تحریک کند. گفت‌وگوی پیوست با این اقتصاددان را در ادامه مي‌خوانید.   وام‌های خرد یا BNPL طی سال‌های گذشته بین مردم رواج یافته و مردم را به‌نوعی بدهکار کرده است، آیا این مدل وام می‌تواند در آینده باعث ایجاد بحران بدهی شود؟ ابتدا بهتر است نگاهی به روندهای معمول کارت‌های اعتباری در سیستم بانکی داشته باشیم. در چند سال گذشته سیستم بانکی بر اساس الزامات بانک مرکزی، محصولات جدیدی مانند کارت‌های خرید و کارت‌های اعتباری معرفی کرده است. کارت‌های اعتباری که در سیستم بانکی معرفی شد، عملاً استانداردهای بین‌المللی را رعایت نمی‌کردند و اعتبار اختصاص‌یافته فقط در قالب کارت خرید قابل استفاده بود. از سوی دیگر بر نحوه استفاده و خرج کردن آن هیچ نظارتی وجود نداشت. مثلاً یک کارت خرید در قالب عقد مرابحه اعطا می‌شد و مصرف‌‌کننده باید آن را برای خرید کالاهای ضروری خرج می‌کرد اما آنچه در واقعیت رخ می‌داد این بود که کارت‌ها بدون اینکه کالایی خریداری شود نقد می‌شد. مثلاً یک کارت ۱۰۰ میلیون تومانی به میزان ۹۰ میلیون تومان در فروشگاه‌های خاص قابل نقد شدن بود. در عمل محصولی خریداری نمی‌شد و فقط نقدینگی افزایش می‌یافت. این مکانیسم اثر منفی بر اقتصاد داشت. عمده این کارت‌ها برای خرید محصولات ایرانی طراحی شده بودند اما سازوکاری...