چک بنفش صیادی چیست؟ آموزش ثبت و انتقال چک در سامانه صیاد

چک یکی از اصلی‌ترین و  مهم‌ترین ابزار انجام معملات اقتصادی و تجاری است. قبل از نفوذ اینترنت و تشکیل بانکدرای الکترونیکی کماکان استفاده از چک‌های کاغذی متداول بود البته که در این زمینه کلاهبرداری‌های مکرر و تخلفات مختلفی صورت می‌گرفت. بسیاری از افراد نیز بنابر دلایل مختلف چک بلا محل می‌کشیدند. وجود چنین معضلاتی منجر شد تا از سمت نهادهای مربوطه تصمیم جدیدی جهت سازماندهی این امور اتخاذ شود. درنهایت سامانه‌ای در جهت کمک به حل مشکلات اینچنینی به نام سامانه صیاد راه‌اندازی شد. استفاده از چک بنفش صیادی مدت‌هاست که جایگزین روش قبلی شده است. در این مطلب قصد داریم درباره ساز و کار  این سامانه توضیحاتی را ارائه کنیم.

چک صیادی چیست و چه قابلیت‌هایی دارد؟

ویژگی مهمی که برای چک‌ صیادی در نظر گرفته شده، شناسه ۱۶ رقمی منحصر به فردی است که روی هر برگ چک درج شده است. لازم به ذکر است در حال حاضر بانک‌ها تنها اقدام به صدور چک‌های صیادی می‌کنند که از مشخصات ظاهری و امنیتی خاصی برخوردار هستند.

کلمه صیاد که برای چک‌های صیادی در نظر گرفته شده مخفف عبارت «صدور یکپارچه الکترونیک دسته چک» است که در حال حاضر از سمت تمامی بانک‌های کشور صادر می‌شود.

تنها تفاوتی که بین چک صیادی بانک‌های مختلف دیده می‌شود نماد یا همان لوگوی بانک است. لازم به ذکر است که  در حال حاضر این نوع چک در دو رنگ سبز و بنفش صادر می‌شود.

یکی دیگر از ویژگی‌های این چک‌ها استفاده از الیاف فلورسنت است که در خمیر تشکیل دهنده آنها به کار رفته است. این الیاف کمک می‌کنند تا تمام مندرجات چک زیر نور خورشید آسان‌تر قابل مشاهده باشند. این تصاور شامل شماره سریال و عبارت چاپخانه دولتی ایران می‌شود که در حالت عادی نمی‌توان آن را روی برگه‌های چک مشاهده کرد.

برای آن که بتوانید چک صیادی اصل را از نوع تقلبی آن تشخیص دهید، می‌توانید از ذره بین استفاده کنید. این ابزار کمک می‌کند تا بتوانید تمامی نقش‌های روی چک که به حالت خطی درج شده‌اند و اطلاعات منحصر به فردی را شامل‌اند به راحتی مشاهده کنید.

تمامی نکاتی که در این بخش ارائه کردیم درباره چک صیادی بنفش نیز صدق می‌کند. اما در ادامه به ویژگی‌های دیگر این نوع چک اشاره خواهیم کرد.

چک صیادی بنفش چه نوع چکی است؟

لازم به ذکر است که با وجود مشکلات عدیده‌ای که در خصوص استفاده از چک برای مردم به وجود می‌آمد، دولت تصمیم گرفت تا قوانین مربوط به چک را همواره بروزرسانی کرده و آن‌ها را بهبود بخشد. این امر سبب می‌شود تا افرادی که در حوزه‌های معاملاتی از اعتبار کمتری برخورداند نتوانند از دسته چک استفاده نمایند.

چک صیادی بنفش از ابتدای سال ۱۴۰۰ به همین منظور یعنی برای رفع ابهام‌ها و شفاف‌سازی پرداخت‌ها در مبادلات به وجود آمد. اما پرسش اصلی و مهم اینجاست که این چک چه تفاوتی با سایر چک‌های صیادی و چک‌های معمولی دارد؟

این چک‌ها که به رنگ بنفش هستند به مانند سایر چک‌های صیادی روی هر برگ از آنها یک شماره شناسه ۱۶ رقمی درج شده است. به طوری که با استفاده از این کد، دارنده چک می‌تواند از حساب صادرکننده چک استعلام بگیرد.

همچنین در پایین چک صیادی بنفش عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت آن در سامانه صیاد است» درج شده است.

اگه به روند شکل‌گیری چک در ایران و آشنایی با سامانه‌های آن مانند محچک، پیچک و چکاد علاقمندید پیشنهاد می‌کنیم مطلب «اکوسیستم چک چگونه شکل گرفت؟» را مطالعه کنید.

سامانه صیاد چه سامانه ای است؟

این سامانه که به پیچک یا سامانه متمرکز سازیِ درخواست‌های دسته‌ چک نیز معروف است، سامانه‌ای است که توسط بانک مرکزی راه اندازی شده و می‌تواند در زمینه‌های مختلف که ذیل این مطلب به آن پرداختیم به دارندگان دسته چک و افرادی که با استفاده از چک به انجام معاملات می‌پردازند، کمک نماید.

• با استفاده از سامانه صیاد امکان اعتبار سنجی صادرکنندگان چک وجود دارد و به این وسیله می‌توان از صدور بی‌رویه چک در معاملات جلوگیری نمود.
•  جلوگیری از اختصاص دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و کسانی که سابقه خوبی ندارند از دیگر قابلیت‌های این سامانه است.
• هر چک دارای یک شناسه ۱۶ رقمی منحصر به فرد است که تنها به نام یک نفر در معاملات ثبت می‌شود.
• به کمک این سامانه، اعتبار چک‌ها افزایش پیدا کرده است و در همین راستا میزان کشیدن چک‌های بلا محل و همچنین تعداد چک‌های برگشتی بسیار کاهش پیدا می‌کند.
• سامانه صیاد برای هرکس سقفی تعیین می‌کند و افراد نمی‌توانند چکی با مبلغی بیشتر از آن صادر کنند.

سامانه چک صیادی بانک ملی ایران

استفاده از چک صیادی بنفش چه مزایایی به همراه دارد؟

به طور قطع یکی از مزایای استفاده از چک صیادی جلوگیری از کلاهبرداری‌ها و ممانعت از کشیدن چک‌های بلامحلی بود که می‌توانست دردسرهای فراوانی را برای افرادی که از آن استفاده می‌کنند، به وجود بیاورد.مضاف بر امنیت زیادی که این نوع چک‌ها بویژه چک صیادی بنفش نسبت به چک‌های قدیمی از آن  برخوردارند و این موضوع در عناوینی چون نوع خاص کاغذ، آرم‌های برجسته دیده می‌شود، دست کلاهبردارن را نیز برای جعل چک کوتاه می‌کند. مزیت دیگر استفاده از چک‌های صیادی این است که می‌توان آن‌ها را در تمامی بانک‌های کشور وصول نمود و مهم نیست که صادرکننده اصلی آن کدام بانک است.

مزیت دیگر چک‌ صیادی در این است که نمی‌توان آن را در وجه حامل صادر کرد به همین جهت با به سرقت رفتن آن‌ها نیز امکان برداشت وجه وجود نخواهد داشت. همین امر نیز سبب شده تا آمار سرقت چک تا حد بسیار زیادی کاهش یابد.

تا پیش از وجود چک‌های صیادی بخصوص چک صیادی بنفش برخی اقدام به استفاده از چک‌های سفید امضا می‌کردند که در حال حاضر چنین اتفاقی غیرممکن است.همچنین اگر شخصی سابقه چک برگشتی داشته باشد، تا زمانی که این سوء سابقه را رفع نکرده باشد نمی‌تواند برای دریافت چک صیادی درخواست دهد.

ما در این مطلب تلاش کردیم معرفی جامعی در خصوص چیستی چک صیادی و همچنین کاربرد و مزایای آن ارائه کنیم. اما لازم به ذکر است نحوه دریافت دسته چک صیادی بنفش برای افراد حقیقی و حقوقی متفاوت است و نیاز به آماده سازی مدارک مختلفی دارد.

ثبت چک صیادی در سامانه صیاد

هنگام معامله توسط چک، باید آن چک را در سامانه صیاد ثبت کرده باشید. این کار را می‌توانید توسط برنامه‌های موبایلی بانک‌ها به آسانی انجام دهید. به عنوان مثال برنامه موبایلت بانک سامان، برنامه کیلید بانک آینده یا برنامه اینترنت بانک پاسارگاد این ویژگی‌ها را دارند.

در این برنامه‌ها معمولا یک قسمت ویژه چک وجود دارد و لاازم است در آن بخش شناسه صیاد ۱۶ رقمی روی چک را وارد کنید. اطلاعات دیگری که برای ثبت چک باید تکمیل کنید شامل تاریخ، مبلغ چک، اطلاعات دریافت‌کننده چک (کد ملی برای اشخاص حقیقی و شناسه ملی برای اشخاص حقوقی) و قسمت بابت و توضیحات مربوطه است.

استعلام چک‌های صیادی از بانک مرکزی

یکی از ویژگی‌های مهم چک‌های صیادی قابلیت استعلام آنها است. به عنوان مثال در سایت بانک مرکزی بخشی برای استعلام مبالغ مسدود شده حساب‌ها بابت چک برگشتی، استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی یا استعلام چک بر اساس اقلام اطلاعاتی چک وجود دارد که از طریق لینک‌ها به آسانی می‌توانید اصالت و اعتبار چک و اطلاعات صاحب حساب را چک کنید.

پس برای اینکه بفهمیم چک صیادی به نام ما ثبت شده یا خیر، باید ان را استعلام بگیریم. برای این کار کافی است وارد صفحه  «استعلام چک بر اساس اقلام اطلاعاتی چک» شویم و با استفاده از کد ملی گیرنده چک آن را استعلام بگیریم. با همین روش می‌توانید متوجه شوید که چک در سامانه صیاد ثبت شده است یا خیر. یعنی اگر برگ چک در دست شما است ولی پاسخی به استعلام شدما داده نمی‌شود به این معنی است که چک باید در سامانه صیاد ثبت شود.

نکته دیگر این است که چگونه بفهمیم چک صیادی به نام چه کسی ثبت شده است؟ برای این کار نیز می‌توانیم از روش استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی استفاده کنیم. با ورود به این صفحه به اسانی می‌توانید شناسه ۱۶ رقمی صیاد که روی چک نوشته شده است را وارد کنید تا اطلاعات ثبتی آن مشخص شود.

اکثر بانک‌ها، خدمات مربوط به استعلام را به صورت آنلاین ارائه می‌کنند. مثلا پاسارگاد صفحه‌ای برای استعلام چک صیادی دارد.

نحوه انتقال چک صیاد

برای انتقال چک صیادی نمی‌توانید از طریق سایت بانک مرکزی یا سایر بانک‌ها استفاده کنید و باید برنامه‌ای به اسم ساد ۲۴ را نصب کرده باشید. برنامه ساد ۲۴ در کافه بازار قابل دانلود است. با نصب این برنامه به صفحه مخصوص بانک‌ها برای انتقال چک هدایت می‌شوید.

برای انتقال چک صیادی به افراد دیگر، ابتدا برنامه را نصب کنید و در قسمت پایین برنامه روی آیکون همه خدمات لمس کنید.

در صفحه بعد گزینه انتقال چک صیاد را انتخاب کنید.

اکنون می‌توانید با ورود به درگاه بانکی مورد نظر خود فرآیند انتقال را انجام دهید.

استعلام چک‌های صیادی توسط پیامک

بانک مرکزی برای برای اطمینان از وضعیت چک و صادرکننده آن اعلام کرده است می‌توان از استعلام پیامکی چک صیادی کمک گرفت. افرادی که شناسه صیادی را دارند می‌توانند کد دستوری «*۱*۱* شناسه صیادی» را به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ ارسال کرده و از وضعیت کلی چک‌های برگشتی صادرکننده چک مطلع شوند. در پاسخ این پیامک ممکن است یکی از اطلاعات زیر ارائه شود.

وضعیت سفید: صادرکننده چک فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی بوده یا در صورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوءاثر شده است.
وضعیت زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت نارنجی: صادرکننده چک دارای دو الی چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۴۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت قهوه‌ای: صادرکننده چک دارای پنج تا ده فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ یک میلیارد ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از ده فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ یک میلیارد ریال تعهد برگشتی است.

چک الکترونیکی چیست

چک الکترونیک با چک صیادی تفاوت دارد. چک صیادی یک برگ چک کاغذی است که باید آن را در سامانه صیاد ثبت کرد تا قابل استفاده باشد اما چک الکترونیکی ماهیت فیزیکی ندارد. هم‌اکنون سامانه چکاد یا سامانه چک امن دیجیتالی به عنوان آخرین حلقه اجرای قانون جدید چک برای بستر صدور چک الکترونیکی آماده شده است. اخیرا نیز اولین چک الکترونیکی در کشور صادر شد.

سامانه چکاد حدود ۳۰ خدمت آنلاین به کاربران خود ارائه می‌کند؛ امکان فعال‌سازی سرویس، درخواست دسته چک، صدور چک دیجیتالی، وصول درون‌بانکی و بین‌بانکی چک، انتقال چک، ضمانت چک دیجیتالی، ابطال و مسدودی چک و کارتابل مشاهده چک‌های دریافتی تعدادی از خدمات سامانه چکاد است. با استفاده از سامانه چکاد، دسته‌چک کاغذی به مشتری تحویل داده نمی‌شود و همه فرایندها به صورت غیرحضوری و روی موبایل یا رایانه قابل انجام است.

ویژگی‌های امنیتی چک‌های صیادی چیست

مهم‌ترین ویژگی چک صیادی، این است که برای استفاده از آن، باید شناسه ۱۶ رقمی آن را در سامانه صیاد ثبت کنید. این امر باعث می‌شود که امکان صدور چک بلامحل به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

علاوه بر این، چک‌های صیادی دارای ویژگی‌های امنیتی بیشتری نسبت به چک‌های قدیمی هستند. این ویژگی‌ها عبارتند از:

• وجود شناسه ۱۶ رقمی منحصر به فرد برای هر چک
• استفاده از کاغذ امنیتی با ویژگی‌های ضد جعل
• وجود کدهای امنیتی روی چک

شناسه ۱۶ رقمی

شناسه ۱۶ رقمی، یک کد منحصر به فرد است که برای هر چک صادر می‌شود. این شناسه در سمت چپ بالای چک درج شده است. برای استفاده از چک صیادی، باید این شناسه را در سامانه صیاد ثبت کنید. ثبت شناسه چک در سامانه صیاد، باعث می‌شود که امکان صدور چک بلامحل به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

کاغذ امنیتی

کاغذ چک صیادی، دارای ویژگی‌های امنیتی مختلفی است که آن را از جعل مصون می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:

طرح خطی: طراحی کلیه نقوش چک صیاد به صورت خطی و با استفاده از نرم افزارهای امنیتی انجام گرفته است. این امر باعث می‌شود که جعل چک صیادی بسیار دشوار باشد.
الیاف فلورسنتی: در خمیر کاغذ چک صیاد نیز از تصویر سه بعدی نشان و عبارت چاپخانه دولتی ایران استفاده شده است که در مقابل نور قابل رویت است.
حسگر ماوراء بنفش: شماره سریال ها با استفاده از مرکب مشکی فلورسنت بوده و تحت تابش نور ماوراء بنفش به رنگ سبز تیره دیده می شود.
کاغذ حساس به مواد شیمیایی: در فرایند ساخت کاغذ این چک ها از موادی استفاده شده است که در صورت تماس با مواد شیمیایی از خود واکنش نشان داده و تغییر رنگ می دهد.

کدهای امنیتی

علاوه بر ویژگی‌های امنیتی ذکر شده، روی چک صیادی کدهای امنیتی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در تشخیص جعل چک کمک کند. این کدها عبارتند از:

کد QR: این کد، یک کد دو بعدی است که اطلاعات چک را در خود ذخیره کرده است. این کد را می‌توان با استفاده از تلفن همراه و اسکنر QR کد، خواند.

کد نویسه بار: این کد، یک کد یک بعدی است که اطلاعات چک را در خود ذخیره کرده است. این کد را می‌توان با استفاده از دستگاه‌های خواننده کد نویسه بار، خواند.

ریز نوشته: در برخی قسمت‌های چک صیادی، ریز نوشته‌هایی وجود دارد که با استفاده از ذره بین قابل مشاهده هستند. این ریز نوشته‌ها می‌تواند در تشخیص جعل چک کمک کند.

در مجموع، چک صیادی دارای ویژگی‌های امنیتی مختلفی است که آن را از جعل مصون می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که چک صیادی، یک ابزار مالی ایمن و قابل اعتماد باشد.