در مورد اینترنت ماهواره‌ای وان‌وب چه می‌دانیم؟

وان‌وب (OneWeb)، ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای، دیروز (۲۰ دی ۱۴۰۱) شانزدهمین گروه ماهواره‌های خود را در پرتابی موفق به مدار پایینی زمین پرتاب کرد. این پرتاب با موشک فالکون۹ اسپیس‌اکس، مالک پروژه استارلینک یکی دیگر از ارائه دهندگان اینترنت ماهواره‌ای، انجام شد. این شرکت انگلیسی قصد دارد اینترنت پرسرعت +150 Mbps را از طریق ماهواره در اختیار کاربران سراسر جهان قرار دهد.

ویدیوی پرتاب موشک فالکون۹ اسپیس‌اکس حاوی ماهواره‌های وان‌ب و بازگشت آن به زمین

وان‌وب چیست و از کجا آمده است؟

وان‌وب یک ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای در کشور انگلستان است. این شرکت در حال ساخت منظومه‌ای متشکل از ۶۵۰ ماهواره‌ اینترنتی در مدار پایینی زمین است که تا به امروز ۶۰۰ ماهواره را در ۱۶ پرتاب به مدار فرستاده است.

تاریخچه این شرکت به سال ۲۰۱۴ برمی‌گردد، زمانی که با نام وردوو (WorldVu) فعالیت خود را آغاز کرد.  وردوو در آغاز فعالیت خود طیف ماهواره‌ای شرکت ورشکسته‌ای به نام اسکای‌بریدج (SkyBridge) را خریداری کرد و در همان سال توانست چند تن از کارکنان و مدیران گوگل را جذب خود کند و ارتباط نزدیکی با اسپیس‌اکس، شرکت موشکی ایلان ماسک، برقرار کرد.

هدف وردوو ساخت ماهواره‌های سبک و ارسال آنها به مدار پایینی بود. در اواسط سال ۲۰۱۴ این شرکت مناقصه‌ای را برای تولید «۶۴۰ ماهواره ۱۲۵ کیلوگرمی» به راه‌انداخت و غول‌هایی از جمله ایرباس (Airbus) در این مناقصه شرکت کردند.

تغییر نام و اعتماد سرمایه‌گذاران

در سال ۲۰۱۵ نام این شرکت به وان‌وب تغییر کرد و قرار بر این شد که حدود ۶۵۰ ماهواره را برای ارائه اینترنت سراسری در فاصله ۱۲۰۰ کیلومتری زمین مستقر کنند. سرمایه اولیه ۵۰۰ میلیون دلار جذب و قراردادی برای تولید ماهواره با شرکت ایرباس در ژوئن ۲۰۱۵ منعقد شد.

این شرکت بعدها در سال ۲۰۱۶ یک میلیارد دلار سرمایه دیگر از سافت‌بنک (SoftBank) ژاپن دریافت کرد و با تزریق ۲۰۰ میلیون دلار دیگر از سرمایه‌گذاران قبلی، مجموع سرمایه خود را به ۱.۷ میلیارد دلار رساند.

اولین پرتاب و مهر تایید اتحادیه بین‌المللی مخابرات

وان‌وب در ۲۷ فوریه ۲۰۱۹ در اولین پرتاب خود ۶ ماهواره را با موشک سویوز-۲ (Soyuz-2) روسی از پایگاهی در فرانسه به مدار زمین پرتاب کرد.

شش ماهواره اولیه توانستند به مدت ۹۰ روز با فرکانس صحیح فعالیت کنند و در نتیجه این شرکت توانست با برآورده کردن شروط «استفاده کن یا از دست بده» (use-it-or-lose-it) اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) برای استفاده از طیف تحت مالکیت خود، حقوق لازم برای فعالیت در شبکه پهن‌باند جهانی را بدست آورد.

ویدیویی جداسازی و نحوه قرارگرفتن ماهواره‌های اینترنتی وان‌وب در منظومه

از عرش به فرش

پس از موفقیت اولیه، مشکلات مالی گریبان‌گیر شرکت وان‌وب شد. این شرکت در ماه مارس ۲۰۲۰ به دلیل مشکلات مالی که به گفته شرکت در نتیجه همه‌گیری کووید-۱۹ پدید آمده بود، در دادگاهی در نیویورک اعلام ورشکستگی کرد.

ورشکستگی وان‌وب فرصتی بود تا دولت انگلستان بتواند علاوه بر نجات یکی از شرکت‌های آینده‌دار کشورش، کنترل یکی از فعالان آینده ارتباطات ماهواره‌ای را بدست بگیرد.

دولت انگلستان به همراه شرکت هندی بهارتی گلوبال (Bharti Global) در ماه جولای سال ۲۰۲۰ اعلام کردند که در یک سرمایه‌گذاری مشترک، در ازای دریافت سهامی حدود ۴۲ درصد هرکدام ۵۰۰ میلیون دلار روی این شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند و دولت انگلستان با در اختیار داشتن سهام طلایی، حق اظهارنظر در مورد سرمایه‌گذاران آینده را بدست آورد.

با پایان روند نجات از ورشکستگی، نیل ماسترسون (Neil Masterson) به عنوان مدیرعامل جدید این شرکت منسوب شد و تا به امروز خبری از تغییر مدیریت نیست.

آیا دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای وان‌وب در ایران ممکن است؟

وان‌وب هنوز در حال ساخت منظومه ماهواره‌ای خود برای ارائه اینترنت ماهواره‌ای است و امکان دسترسی به اینترنت این شرکت وجود ندارد.

علاوه بر این، وان‌وب خدمات خود را در اختیار مشتریان خرد قرار نمی‌دهد و با رویکرد تجاری (B2B) مشتریان شرکتی از جمله ارائه دهندگان اینترنت را هدف گرفته است.

در آینده شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت می‌توانند با خرید پهن‌باند از وان‌وب، آن را در اختیار مصرف کنندگان بگذارند و باید دید کدام کشور‌ها از خدمات این شرکت که به گفته تحلیلگران قیمت پایین‌تری نسبت به دیگر ارائه دهندگان اینترنت ماهواره‌ای خواهد داشت استقبال می‌کنند و آیا پای این خدمات ممکن است به ایران نیز باز شود.

با این حال در حوزه اینترنت ماهواره‌ای، وان‌وب باید در سراسر جهان با بازیگران بزرگی همچون استارلینک که بیش از ۳ هزار ماهواره را در مدار پایینی زمین مستقر است، رقابت کند. ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس‌اکس، چندی پیش در توییتر خود از وجود ۱۰۰ ترمینال فعال استارلینک در ایران خبر داد.

استارلینک چیست؟

استارلینک پروژه اینترنت ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌اکس است. این شرکت که با تولید موشک‌های قابل استفاده مجدد بر سر زبان‌ها افتاد تحت مدیریت ایلان ماسک با منظومه‌ای از ماهواره‌های کوچک در مدار پایینی زمین اینترنت پر سرعت را در سراسر جهان عرضه می‌کند.

این پروژه کهابتدا با هدف ارسال ۱۲۰۰۰ ماهواره به مدار پایینی زمین آغاز شد، حال به دنبال ساخت منظومه‌ای ۳۰ هزار ماهواره‌ای است. استارلینک در حال حاضر با حدود بیش از ۳ هزار ماهواره به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

کاربران برای استفاده از استارلینک باید گیرنده‌ای که قیمت از ۵۹۹ دلار آغاز می‌شود را خریداری کنند. با این حال اسپیس‌اکس به تازگی مجوزی را از کمیسیون ارتباطات آمریکا (FCC) درخواست کرده است که بتواند ماهواره‌های نسل دومی خود را به سخت‌افزار ارتباط «مستقیم-با-شبکه سلولی» مجهز کند.

در صورت دریافت مجوز و فعال شدن این قابلیت، گوشی‌های هوشمند می‌توانند مستقیما از اینترنت ماهواره‌ای استفاده کنند. استارلینک در این روش به شبکه سلولی ارائه دهندگان خدمات موبایل متصل شده و نقاط کور آنتن‌دهی را برای آنها پوشش می‌دهد.

تفاوت‌های کلیدی وان‌وب با استارلینک

استارلینک و وان‌وب هردو به دنبال عرضه اینترنت ماهواره‌ای با استفاده از ماهواره‌های مدار پایینی (LEO) به کاربران سراسر جهان هستند. اما تکنولوژی، بازارهای هدف و البته تعداد ماهواره‌های این دو شرکت با هم متفاوت است.

• جامعه هدف: تفاوت اصلی وان‌وب و اسپیس‌اکس (مالک پروژه استارلینک)، جامعه هدف آنها است. با اینکه استارلینک خدمات خود را در اختیار تمامی کاربران خرد و تجاری قرار می‌دهد، اما وان‌وب خدمات خود را به مشتریان تجاری محدود کرده است.
• سرعت: با اینکه اینترنت وان‌وب هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده و نمی‌توان به شواهد روشنی از سرعت استناد کرد اما این شرکت مدعی است خدمات آنها سرعتی از ۱۵۰ تا ۴۰۰ مگابیت بر ثانیه خواهد داشت و این درحالی است که خدمات پایه استارلینک سرعتی بین ۵۰ تا ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه دارد.
• قیمت: خدمات وان‌وب و استارلینک تفاوت فاحشی از لحاظ قیمت دارند. وان‌وب قرار است با قیمت ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار عرضه شود و خدمات پایه استارلینک ۱۱۰ در ماه هزینه دارند؛ گفتنی است که هزینه پلن تجاری استارلینک از ۵۰۰ دلار آغاز می‌شود.
• تعداد و مدار ماهواره‌ها: استارلینک در حال حاضر ۳۲۳۶ ماهواره فعال در فاصله ۵۵۰ کیلومتری زمین دارد و شرکت‌ وان‌وب با احتساب تازه‌ترین پرتابش ۵۴۲ ماهواره را در فاصله ۱۲۰۰ کیلومتری زمین مستقر کرده است.

قیمت نهایی اینترنت وان‌وب چقدر است؟

از آنجایی که وان‌وب اینترنت خود را به واسطه شرکت‌های ارائه دهنده در اختیار کاربران نهایی قرار می دهد، قیمت نهایی برای کاربران کسری از قیمت ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ دلاری ارائه دهندگان خواهد بود.

به گفته برخی تحلیلگران اینترنت این شرکت می‌تواند با قیمتی حدود ۵۰ دلار در اختیار کاربر نهایی قرار بگیرد که تقریبا نصف هزینه استارلینک است.

ادغام وان‌وب با یوتل‌ست

در جولای سال گذشته (۲۰۲۲)، وان‌وب و شرکت ماهواره‌ای یوتل‌ست از احتمال ادغام دو شرکت با یکدیگر خبر دادند. ترکیب این دو شرکت ۳۶ ماهواره متحرک در مدار زمین (GEO) را نیز به منظومه فعلی وان‌وب اضافه می‌کند.

در صورت نهایی شدن این قرارداد، اولین ترکیب ماهواره‌های LEO و GEO را شاهد خواهیم بود که باید دید چه قابلیت‌های جدیدی را به دنبال دارد. انتظار می‌رود که قرارداد ادغام این دو شرکت در پایان سال ۲۰۲۳ نهایی شود.

آیا وان‌وب و استارلینک رقیب دیگری هم دارند؟

با وجود اینکه استارلینک با کسب بیش از یک میلیون کاربر، پرطرفدارترین ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای جهان محسوب می‌شود و وان‌وب با میلیارد‌ها دلار سرمایه یکی از نام‌های بزرگ این صنعت است،‌ اما بازیگران دیگری هم در این عرصه فعالیت دارند.

ویاست

به گزارش بلومبرگ،‌ شرکت ویاست (Viasat) طبق آخرین گزارش حدود ۵۹۰ هزار کاربر فعال دارد. با این حال آستانه سرعت خدمات اینترنت به ۱۰۰ مگابیت برثانیه محدود است.

کویپر

رقیب بعدی، زاده رقابت دو میلیارد ثروتمندترین افراد جهان است. رقابت معروف ایلان ماسک و جف‌بزوس، بنیان‌گذار و مدیرعامل سابق آمازون، در حوزه اینترنت ماهواره‌ای هم ادامه داد.

پروژه کویپر (Kuiper) مدعی است که با مستقر کردن ۳۲۳۶ ماهواره در مدار پایینی زمین می‌تواند اینترنتی تا سرعت ۴۰۰ مگابیت بر ثانیه را در اختیار کاربران قرار دهد. البته هنوز اطلاعاتی از قیمت احتمالی این خدمات در دست نیست.

تله‌ست

شرکت دیگری از کانادا هم به دنبال سهمی از این بازار است. شرکت تله‌ست (Telesat) کانادا که در حال حاضر ۱۵ ماهواره معمولی مدار زمین را مدیریت می‌کند در پروژه جدیدی لایت‌اسپید (Lightspeed) قصد دارد با ساخت منظومه‌ای متشکل از ۱۶۰۰ ماهواره LEO، اینترنت پرسرعت را از مدار پایینی در اختیار کاربران قرار دهد. طبق اعلام تله‌ست، این پروژه در اواخر سال ۲۰۲۴ اجرایی می‌شود.

بازیگرانی از سراسر جهان

صحبت از تکنولوژی بدون حضور یک شرکت چینی تقریبا غیر ممکن است. شرکتی به نام Geespace در چین نیز به دنبال ساخت منظومه‌ای متشکل از ۲۴۰ ماهواره‌ اینترنتی است که البته هنوز اطلاعاتی از میزبان پیشرفت و برنامه‌های آینده آن در دست نیست. شرکت‌هایی در اتحادیه اروپا نیز در حال مطالعه برروی این موضوع هستند و با حمایت این اتحادیه احتمال بازیگر دیگری هم از این قاره پا به عرصه رقابت می‌گذارد.

آخرین بازیگر این لیست شرکتی در تایوان است. آژانس فضایی تایوان (TASA) قصد دارد با جذب سرمایه و همکاری بخش خصوصی، شرکتی را برای ساخت و ارائه اینترنت ماهواره‌ای برای تضمین پهن‌باند در صورت وقوع فاجعه و یا جنگ احداث کند.