پول دیجیتالی بانک مرکزی؛ تهدید یا فرصت

به گزارش پیوست، پس از گذشت حدود ۱۰ روز از انتشار پیش‌نویس سند پول دیجیتالی بانک مرکزی، فعالان این حوزه در نشست دورهمی انجمن بلاک‌چین مزایا و معایب این سند را بررسی کردند.

عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاک‌چین، در پنلی تخصصی که با موضوع «ریال دیجیتال؛ تهدید یا فرصت» در دورهمی انجمن بلاک‌چین برگزار شد، با بیان اینکه این حق بانک‌‌‌های مرکزی است که از انواع ابزارها برای ارز ملی استفاده کنند و قوانین این اجازه را به بانک‌های مرکزی می‌دهد که انواع مختلفی از پول ملی خود را در اختیار داشته باشند، گفت: «طیفی از فاجعه تا بهشت آرمانی برای این موضوع رمزارزملی مطرح می‌شود که قصد داریم به همین موضوع بپردازیم که با توجه به انتخاب‌هایی که بانک‌ مرکزی کرده است و در سفیدنامه آن به آن اشاره کرده، ما با چه پدیده‌ای روبه‌رو هستیم و بالاخره می‌توانیم آن را فرصت بدانیم یا این موضوع تهدید محض خواهد بود یا ابزاری بلااستفاده که کاربردی برای هیچ‌کدام از کسب‌وکارهای ما ندارد.»

محمدحسین شادکار، رئیس هیات مدیره شتاب‌دهنده اکتا، در این‌باره گفت: «این ابزار جدید می‌تواند در کیفیت سیاست‌های پولی و حکمرانی پولی اثر داشته باشد اما مهم‌تر از هر موضوعی رویکرد بانک مرکزی است و تا زمانی‌ که اصلاح نشود و تغییر خاصی نکند، ابزار‌های جدید ارزشمندی در سیاست‌ نخواهند داشت.»

شادکار در ادامه در این‌ باره که آیا این سند یک ابزار مفید برای اکوسیستم است یا یک ابزار کنترلی گفت: «بانک مرکزی سامانه‌های بسیاری را ایجاد کرده و تعداد قابل توجهی از آنها هم از بین رفته است. بر همین اساس نباید خیلی نگران تاثیر آن بر اکوسیستم نوآوری بود؛ بانک مرکزی قصد دارد در حوزه dlt تجربه کند. بانک مرکزی در مسیر تجربه‌اندوزی است.»

شادکار در ادامه در رابطه با بحث حریم شخصی در این سند گفت:‌ «اگر این موضوع را جدی بگیریم و بانک مرکزی بخواهد آن را به طور جدی اجرایی کند، شاهد عقب‌گرد خواهیم بود.»

آشتیانی با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد سند مترقی پرداخت‌یاری امروزه دچار چالش‌های بسیاری شده است گفت: «در این روند دور از ذهن نیست که این سند نیز چالش‌ گسترده‌ای ایجاد کند.»

ظرفیت CBDC برای حل مشکلات اقتصاد

مهدی نوری، مدرس و پژوهشگر و مشاور حوزه بلاک‌چین، نیز در پاسخ به سوال آشتیانی مبنی‌ بر اینکه آیا این اتفاقی کمک خواهد کرد تا سیاست‌های پولی پیاده‌سازی شود و وضعیت ریال بهبود پیدا کند گفت: «بانک مرکزی را نباید مستقل در نظر بگیریم به این معنی که همه چیز را سر بانک مرکزی خراب کنیم. ساختار حکمرانی اقتصادی ما مشکل دارد. زمانی که بانک مرکزی مستقل نیست و دولت هم کسری بودجه دارد و بی‌انضباطی مالی دولت منجر به کسری بودجه شده است، شاهد تورم و در نتیجه کاهش ارزش پول خواهیم بود.»

او با اشاره به خلق نقدینگی که توسط بانک‌ها اتفاق می‌افتد گفت: «خود بانک‌ها می‌توانند خلق نقدینگی کنند و زمانی که بانک مرکزی نظارت درستی ندارد، بانک‌های ما استانداردها و سلامت لازم را ندارند.»

نوری در ادامه تاکید کرد CBDC این ظرفیت را دارد که برخی چالش‌های جدی اقتصاد کشور ما را حل کند.

این مشاور اقتصادی در ادامه نبود رقابت را موضوع اصلی دانست و گفت: «تا زمانی‌که رقابت وجود داشته باشد نگران از دست رفتن ارزش  CBDCنیستیم. مساله اصلی نبود رقابت است. در این روند از آنجا که همواره رقابت نادیده گرفته می‌شود بیشتر بحث‌ها به سمتی می‌رود که آیا چنین سندی نتیجه‌بخش است یا نه.»

فرصتی نمی‌بینیم

ضیا صدر، بیت‌کوینر و پژوهشگر، در ادامه به انتقاد از پول دیجیتالی و سند تدوین‌شده پرداخت و گفت: «فرصتی که به آن اشاره می‌شود را به راحتی کسی نمی‌تواند به ما نشان بدهد. این شبیه یک جور اعلامیه استقلال است و برخلاف اینکه تاکید بر استقلال بانک مرکزی دارند، حقیقت این است که بانک مرکزی هرقدر مستقل‌تر باشد تصمیمات خطرناک‌تری خواهد گرفت.»

او ادامه داد: «خلاصه امر این است که این سند سیاست‌گذاری، کنترل، نظارت و حتی سرکوب و بازدارندگی را تسهیل خواهد کرد و از سمت مثبت ماجرا من چیزی نمی‌بینم. اما به عنوان مثال شنیده‌ام که گفته می‌شود شفافیت را بیشتر می‌کند. این در حالی است که این سند را افراد فنی نوشته‌اند و در صورتی که برای اجرا به دست سیاستمداران برسد، قیدهای مرتبط با بازدارندگی آن بیشتر هم خواهد شد.»

نیازمندی به اجازه از مجلس شورای اسلامی

مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی، نیز گفت: «تا دو هفته دیگر جلسات مشترکی بین کمیته اقتصاد دیجیتال و بانک مرکزی برگزار خواهد شد، این جلسات در راستای بررسی جزئیات و احتمالاً مشکلاتی است که ممکن است از سوی این سند متوجه بخش اقتصاد دیجیتالی، شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی شود.»

او بر این باور است که این سند نیازمند ابعادی از قانون‌گذاری و اجازه از مجلس شورای اسلامی است.

توانگر در ادامه این سند را گام مثبت بانک مرکزی برای ورود به حوزه رمزارزها دانست. او توضیح داد: «این آمادگی در کمیته اقتصاد دیجیتال وجود دارد که از تضاد این سند با قوانین بالادستی تا جایی که بانک مرکزی نباید قانون‌گذاری کند، جلسات بررسی برگزار کنیم»

جراحی زیبایی برای فرد بیمار

مصطفی امیری، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل زرین‌پال، در ادامه این پنل با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی گفت: «این سند هیچ بخش شفافی ندارد، از سویی مردم را مالک پول می‌داند و از سویی دیگر مدعی است مردم نمی‌توانند پولی را که مالک آن هستند منتقل کنند.»

امیری ضمن بیمار خواندن نظام بانکی کشور تاکید کرد: «چنین اقداماتی بیماری را درمان نمی‌کند و در حکم جراحی زیبایی برای یک فرد بسیار بیمار عمل می‌کند. منطق کنترل نقدینگی با وجود همه ابزارهایی که بانک مرکزی پیش برده اجرایی نشده است و این اقدام نیز اثرگذاری درخور و مثبتی نخواهد داشت.»