معرفی بهترین پروژه‌های منبع‌باز بلاک‌چین

برای درک بهتر پروژه‌های منبع‌باز بلاک‌چینی بهتر است ابتدا فناوری بلاک‌چین و آنچه را ارائه می‌دهد درک کنیم. فناوری بلاک‌چین سازوکاری نوآورانه برای یک شبکه است که به جای پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات در یک فضای مشخص، عملیات اعتبارسنجی و ذخیره‌سازی اطلاعات را بین تمام گره‌ها یا Nodeهای شبکه به صورت رمززنگاری‌شده و با حفظ حریم خصوصی انجام می‌دهد.

نگاهی کوتاه به فناوری بلاک‌چین

فناوری بلاک‌چین شکل نوآورانه‌ای از دفتر کل توزیع‌شده است که از آن برای ایجاد شبکه‌ای از گره‌های متصل به هم (Node) استفاده می‌شود. شبکه‌ای متشکل از کامپیوترها به صورت توزیع‌شده که هر کدام نسخه‌ای کامل از اطلاعات شبکه را دارند.

سازوکار بلاک‌چین به گونه‌ای است که با انجام هر تراکنش در شبکه همه اعضا توانایی مشاهده تراکنش را دارند اما هیچ‌کدام قادر به اعمال تغییرات یا ویرایش نیستند.

فناوری بلاک‌چین در دل خود ویژگی‌هایی کلیدی دارد که به واسطه آنها جذابیت این تکنولوژی بیشتر می‌شود.

• هیچ مرجع مرکزی در این سیستم بین همتایان و به عنوان واسطه وجود ندارد.
• «دفتر کل» در سرتاسر اکوسیستم به صورت یکسانی توزیع شده است و به همین دلیل هر گره در شبکه می‌تواند به اطلاعات یکسانی دسترسی پیدا کند. این ویژگی احتمال موفقیت بازیگر بد در شبکه را به شدت کاهش می‌دهد و دفتر کل که شامل اطلاعات تراکنش‌ها و کیف پول‌هاست دستکاری نمی‌شود.
• شبکه بلاک‌چین با مفهوم رمزنگاری شکل گرفته است و به همین دلیل احتمال دستکاری اطلاعات به دست بازیگران بد شبکه به شدت کاهش پیدا می‌کند.
• با ثبت داده‌ها در دفتر کل امکان تغییر و دستکاری آنها تقریباً از بین می‌رود.

کاربران بلاک‌چین می‌توانند با روش اجماع برای اعمال تغییرات در شبکه در رأی‌گیری شرکت کنند. روش اجماع دقیقاً نقطه‌ای است که ویژگی غیرمتمرکز بودن فناوری بلاک‌چین جایگاه خود را پیدا می‌کند.

بلاک‌چین منبع‌باز

فناوری بلاک‌چین با این هدف عمومی شد که بخش مالی جهان را هدف قرار دهد. وایت‌پیپر یا سپیدنامه بیت‌کوین سیستمی را ترسیم می‌کرد که در آن کاربران بدون اتکا به کانال‌های سنتی قادر به جابه‌جایی پول نقد از نقطه A به B بودند و همچنان هم این سیستم پابرجاست.

اما بلاک‌چین اکنون به امور مالی محدود نمی‌شود. امروزه کاربردهای بلاک‌چین در مدیریت داده، تجارت الکترونیکی، حکومت الکترونیکی، رأی‌گیری آنلاین، انرژی، بازی و سایر بخش‌ها آشکار است. با معرفی بلاک‌چین و نمایان شدن کاربرد‌های این فناوری، پروژه‌های منبع‌باز بلاک‌چینی در جهت پیشرفت صنعت رمزارزها رفته‌رفته شکل گرفتند.

توسعه و راه‌اندازی بلاک‌چین‌ها چه به صورت منبع‌باز و چه به صورت تجاری ابتدا باید انتظارات زیر را برآورده کند:

• هر پلتفرم بلاک‌چینی باید به گونه‌ای باشد که کاربران بتوانند در هر زمان با همتایان خود تراکنش کنند.
• بلاک‌چین باید دارای برچسب‌هایی برای شناسایی کاربران با توجه به نیازهای تعریف‌شده باشد.
• این پلتفرم‌ها باید دارای مکانیسم‌هایی برای تایید تراکنش‌ها باشند.
• بلاک‌چین باید دارای سیستمی برای توقف تراکنش‌های غیرقابل تایید باشد.

بهترین پروژه‌های منبع‌باز بلاک‌چین

تقاضای فزاینده برای بلاک‌چین سازمانی این صنعت را به سمت ایجاد پروژه‌های منبع‌باز بیشتری سوق داده است که هر کدام از چارچوب منحصربه‌فرد خود استفاده می‌کنند و هر کدام از پروژه‌ها برای دستیابی به هدف خاصی در این صنعت توسعه یافته‌اند.

به‌ غیر از بیت‌کوین و سایر رمزارزها مانند اتریوم که بیشتر روی فضای اقتصادی و مالی متمرکزند، تاکنون در بلاک‌چین‌های سازمانی شاهد ارائه پروژه‌های بلاک‌چینی برای بخش زنجیره تامین بوده‌ایم. برخی از بهترین پروژه‌های بلاک‌چینی عبارت‌اند از:

Hyperledger

یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین پروژه‌ها در این دسته‌بندی Hyperledger Fabric است. ثبات و نوآوری این پلتفرم در حدی است که به یکی از شاخص‌ها در بین پروژه‌های بلاک‌چینی تبدیل شده است. با استفاده از Hyperledger Fabric حریم خصوصی تا حد قابل توجهی در شبکه‌ای با تعامل بالا حفظ می‌شود.

با استفاده از Hyperledger Fabric به دلیل ساختار حاکمیتی و منبع‌باز بودن آن، توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌های کاربردی قابل اعتمادی ایجاد کنند که ضمن شفافیت، مسئولیت‌پذیری را هم حفظ کند. همچنین با استفاده از این چارچوب امکان فعال‌سازی تراکنش‌های محرمانه وجود دارد.

دومین پلتفرم منبع‌باز از زیرمجموعه‌های هایپرلجر، Hyperledger Sawtooth، است. این چارچوب همانند Hyperledger Fabric در سطح سازمانی قابل استفاده است و توسعه‌دهندگان می‌توانند dApps یا برنامه‌های غیرمتمرکزشان را با استفاده از آن و بدون نیاز به یک مرجع مرکزی توسعه دهند.

چارچوب Hyperledger Sawtooth حاصل همکاری مشترک بین Digital Asset و IBM است و برخلاف دیگر بلاک‌چین‌ها به عنوان مکانیسم اجماع از اثبات زمان سپری‌شده (PoET) استفاده می‌کند. استفاده از این مکانیسم در چارچوب Hyperledger Sawtooth امکان ایجاد محیط‌های اجرایی قابل اعتماد با هماهنگی بالا در کنار راه‌حل‌های امنیتی سخت‌افزاری را فراهم می‌کند.

اتریوم سازمانی

اتریوم معمولاً به عنوان پلتفرمی که قراردادهای هوشمند را معرفی کرده است شناخته می‌شود اما این پلتفرم برای سازمان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پلتفرم Enterprise Ethereum به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد راه‌حل‌های بلاک‌چینی را با هدف خدمت‌رسانی به کاربران سازمان ارائه دهند. برخلاف شبکه اصلی اتریوم که عمومی است، Enterprise Ethereum با هدف بستر بلاک‌چینی سازمانی توسعه داده شده‌ است.

این پلتفرم بنا بر شبکه اصلی اتریوم ساخته شده است و توانایی ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز، غیرقابل سانسور و مداخله توسط اشخاص ثالث را دارد. اتریوم سازمانی توسط اتحادیه اتریوم اداره می‌شود و این اتحادیه اعضایی همچون Accenture، Microsoft، Advanced Micro Devices (AMD)، Banco Santander SA، BBVA و Deloitte را در خود دارد.

برخلاف پلتفرم سنتی اتریوم، Enterprise Ethereum به توسعه‌دهندگان اجازه تغییر و شخصی‌سازی اندازه شبکه، کارمزد، اندازه بلوک‌ها و… را می‌دهد که باعث می‌شود توسعه‌دهندگان با توجه به نیاز سازمان به بهترین عملکرد دست پیدا کنند.

همان‌طور که گفته شد، Enterprise Ethereum یک پیاده‌سازی از پایگاه کد اتریوم است و به همین دلیل سازمان‌ها می‌توانند با امنیت بالا با یکدیگر بدون واسطه تعامل کنند. همچنین به‌ دلیل ماهیت تغییرناپذیر داده‌ها روی این پلتفرم دسترسی و مدیریت داده‌ها بسیار آسان است.

عملیات تجاری سنتی مبتنی بر کاغذ ناکارآمد است و در مقابل بلاک‌چین نیاز به اوراق را در تراکنش‌های همتا به همتا از بین‌ می‌برد و طرفین معامله می‌توانند با استفاده از قرادادهای هوشمند، سوابق و داده‌های تراکنش‌ را مبادله کنند. این فرایند تراکنش‌هایی مانند تایید هویت، مدیریت زنجیره تامین و… را به روشی ریشه‌ای و خودکار ساده می‌کند.

Corda

یکی دیگر از پلتفرم‌های محبوب بلاک‌چینی Corda است. Corda در میان همتایان خود تاکید خاصی بر حفظ حریم خصوصی مربوط به اطلاعات تراکنش‌ها دارد. از ویژگی‌های کلیدی Corda می‌توان به قابلیت استفاده از زبان‌های JVM و جاوا اشاره کرد. همچنین گره‌ها در شبکه Corda از یک زیرساخت اسناد رسمی پشتیبانی می‌کنند که ضمن تسهیل توالی تراکنش‌ها منحصربه‌فرد بودن هر تراکنش‌ را هم تایید می‌کند.

این پلتفرم برای علاقه‌مندان و توسعه‌دهندگان راه‌حل‌های صنعتی ساخته شده است. Corda در سال ۲۰۱۶ مجوز منبع‌باز Apache 2.0 را کسب کرد. Corda به عنوان یک نمونه بلاک‌چین منبع‌باز که در آن تراکنش‌ها عمومی نیستند، متمایز است. به طور معمول پلتفرم‌های بلاک‌چینی همچون بیت‌کوین و اتریوم برای بالا بردن قابلیت تایید تراکنش‌ها تمام اطلاعات تراکنش‌ها را به‌ صورت عمومی نمایش می‌دهد؛ در صورتی که برخی شرکت‌ها نیاز دارند داده‌های مربوط به تراکنش‌هایشان کاملاً محرمانه بماند.

همه گره‌ها در شبکه Corda به دلیل انجام مراحل سخت تایید هویت (KYC) قبل از دسترسی به شبکه به طور خودکار به یکدیگر اعتماد دارند. تکمیل تراکنش‌ها روی پلتفرم Corda نیازی به اجماع در سطح شبکه ندارد و به طور خاص، فقط گره‌هایی که دو طرف تراکنش محسوب می‌شوند باید تراکنش‌ها را تایید کنند.

Quorum

فراگیری بلاک‌چین یک اتفاق مهم در صنعت مالی دنیا به شمار می‌رود. فناوری‌ای که به مردم امکان جابه‌جایی ارزش به روش غیرمتمرکز را می‌داد و اولین وسیله مبادله بیت‌کوین بود. با گذشت زمان بلاک‌چین راه‌ خود را از بخش مالی به هر صنعتی باز کرد و در این بین جای خالی بلاک‌چینی که برای بخش مالی سازمان‌ها توسعه یافته باشد حس می‌شد و به همین دلیل پروژه‌ای به نام Quorum شکل گرفت.

این پلتفرم به وسیله JP Morgan توسعه یافته است. Quorum فورک اتریوم است و هدف توسعه آن ارائه مزایای کامل بلاک‌چین به بخش مالی سازمان‌هاست. ورود JP Morgan به اکوسیستم بلاک‌چین گامی بزرگ به سوی پذیرش جریان اصلی این فناوری است. هدف اصلی شبکه Quorum ارائه یک بلاک‌چین بر اساس پایگاه کد اتریوم است که تراکنش‌های خصوصی را امکان‌پذیر می‌کند.

در پلتفرم Quorum کاربران می‌توانند امضای سایر همتایان را تایید و به صورت ناشناس تراکنش ایجاد کنند. ویژگی‌ای که در اتریوم در دسترس نیست. Quorum از کد‌های پایه اتریوم استفاده می‌کند. بنابراین، با بالغ شدن اتریوم، Quorum در کنار آن رشد خواهد کرد.

OpenChain

پلتفرم OpenChain بلاک‌چینی مستقل است که از طراحی و معماری بلاک‌چین‌هایی همچون بیت‌کوین فاصله گرفته است. در این پلتفرم، تراکنش‌ها دیگر در بلوک‌ها و به صورت زنجیره‌ای ذخیره نمی‌شوند که به همین دلیل با شبکه‌ای بسیار مقیاس‌پذیر طرف هستیم.

در این معماری به جای زنجیره بلوکی تراکنش‌ها مستقیماً بین کاربران رد و بدل می‌شود. OpenChain نسبت به سایر بلاک‌چین‌های معمول از سازوکار متمرکزتری بهره می‌برد و اعتبار معاملات به وسیله یک مرجع واحد تایید می‌شود. از دیگر تفاوت‌های OpenChain با سایر بلاک‌چین‌های مرسوم کنترل هر یک از گره‌ها در شبکه روی دفتر کل خودشان است و OpenChain از معماری ماژولار به شرح زیر بهره می‌برد:

موتورهای ذخیره‌سازی‌ای وجود دارد که سوابق تراکنش‌ها در آنها ذخیره می‌شود. به عنوان نمونه‌ این ماژول‌ها عبارت‌اند از: OpenChain.SQLServer، OpenChain.SQLite و OpenChain، MongoDB و استحکام شبکه مبتنی بر سرعتی است که توسعه‌دهندگان برای برنامه‌های کاربردی در نظر می‌گیرند.

یک نمونه جدید از OpenChain می‌تواند در عرض چند ثانیه فعال و اجرایی شود. هر نمونه OpenChain یک مدیر دارد که مسئولیت عملیات دفتر کل را نیز بر عهده می‌گیرد. مدیریت استانداردهایی را تعیین می‌کند که کاربران باید از آنها پیروی کنند. از طرفی، تراکنش‌ها با استفاده از امضای دیجیتالی، مانند شبکه بیت‌کوین، تایید می‌شوند.

چند زنجیره‌ای (Multi-Chain)

از دیگر پروژه‌های منبع‌باز بلاک‌چین می‌توان MultiChain را نام برد. MultiChain یک بلاک‌چین سازمانی به‌ حساب می‌آید. بر اساس داده‌های وب‌سایت رسمی MultiChain، هر سازمانی با استفاده از MultiChain می‌تواند زمان توسعه خود را تا ۸۰ درصد کاهش دهد و در اصل، ایده شکل‌گیری این پروژه ارائه ابزارها و تکنیک‌هایی برای سریع‌تر کردن استقرار برنامه‌های بلاک‌چینی است.

برخی از ویژگی‌های کلیدی MultiChain عبارت است از: استقرار سریع، جریان داده (امکان اجرای چندین پایگاه داده به‌ صورت همزمان برای اشتراک‌گذاری و بالا بردن سطح رمزنگاری)، مجوزهای دقیق و امکان تعریف دارایی‌های نامحدود.

آینده پلتفرم‌های بلاک‌چینی منبع‌باز

پلتفرم‌های بلاک‌چینی منبع‌باز به توسعه‌دهندگان امکان ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را می‌دهد که این برنامه‌ها خود راه‌حل‌هایی برای مشکلات مختلف ارائه می‌کنند. با توسعه این فناوری تقاضا برای بلاک‌چین و نرم‌افزارهای منبع‌باز هم رو به افزایش است. هرچند بسیاری از مردم همچنان با تکنولوژی بلاک‌چین به اندازه کافی آشنا نیستند اما با پذیرش این فناوری از سوی کسب‌وکارها استفاده سازمانی از بلاک‌چین در حال رشد است.