آیا کرونا موجب رشد پلتفرم‌های حوزه سلامت الکترونیکی شده است؟

به گزارش پیوست، دو سال است که کرونا مهمان ناخوانده زمین شده و به نظر می‌رسد به این زودی‌ها قصد رفتن ندارد. هرچند برخی از دانشمندان تخمین زده‌اند که انتشار سویه اومیکرون و واکسیناسیون گسترده می‌تواند به ضعیف شدن این ویروس کمک کرده و از گسترش آن بکاهد و آن را تبدیل به ویروسی مانند آنفلوانزا کند که هرچند از زندگی بشر حذف نشد اما قدرت کشندگی خود را از دست داد. اگرچه اخیراً سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که باید نسبت به این تصور که این سویه جدید خطر مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را رفع می‌کند محتاط بود.

با وجود این، بعضی مواقع دشمن، سبب خیر هم می‌شود؛ حداقل در یک سال اول پاندمی کرونا، وحشت ابتلا به این بیماری در حدی بود که به مردم توصیه می‌شد جز برای امور ضروری از خانه خارج نشوند. در این شرایط مراجعه به بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها و مراکز درمانی از همه پرریسک‌تر به نظر می‌رسید. در چنین شرایطی که جامعه بیش از هر زمان به دریافت خدمات سلامت نیازمند بود، پلتفرم‌های سلامت توانستند با ارائه خدماتی مانند دریافت نوبت ویزیت، مشاوره آنلاین و تلفنی، تولید محتوای سلامت، ارائه خدمات آزمایشگاهی در محل و غیره جای خودشان را پیدا کرده و مسیر ۱۰ساله را در دو سال طی کنند.

حالا با گام‌هایی که برای اجرایی شدن پرونده سلامت الکترونیکی برداشته می‌شود، به نظر می‌رسد پلتفرم‌های سلامت بیشتر از همیشه در تحقق این امر مهم سهیم‌اند و حلقه درمان آنلاین در حال تکمیل است.

نسخه الکترونیکی، حلقه مفقوده درمان آنلاین

صدور نسخه الکترونیکی از ابتدای دی‌ماه اجرایی شد. از این پس قرار شده (به جز موارد استثنا به دلیل شیوع اومیکرون) همه پزشکان تنها نسخه الکترونیکی صادر کنند. حالا به رغم مخالفت‌هایی که در این رابطه از سوی برخی شنیده می‌شود، برخی دیگر نیز بر این باورند که نسخه الکترونیکی به پزشکان اجازه می‌دهد بر بستر آنلاین ویزیت کرده و نسخه صادر کنند.

مهدی خدادادی، مدیرعامل دکتر ساینا، در این باره به پیوست می‌گوید: «کرونا موجب شد این استارت‌آپ رشد ۱۲ برابری را تجربه کند. اخیراً مک‌کینزی مقاله‌ای راجع‌ به تاثیر کووید روی سلامت آنلاین در دنیا منتشر کرده که نشان می‌داد این بازار در دوران کرونا ۷۶ برابر شده است. طبق برآورد این مقاله، ۵۰ درصد از این بازار بعد از اتمام پاندمی کرونا هم حفظ خواهد شد.»

او ادامه می‌دهد: «در این فضا اصلی‌ترین کاری که ما می‌توانستیم برای کمک به مردم انجام دهیم این بود که ارتباط‌شان را پزشکان تسهیل کنیم تا در کمترین زمان ممکن، بهترین پزشک را با هزینه‌ای مناسب انتخاب کنند. ما روی این موضوع تمرکز جدی داشتیم و در سال گذشته برای رفاه مردم چندین سرویس راه‌اندازی کردیم.»

خدادادی توضیح می‌دهد: «سرویس مشاوره در لحظه، مشاوره ویدئویی، سرویس برای ایرانیان خارج از کشور، چک‌کننده علائم توسط هوش مصنوعی و اعلام بیماری و خدمات در منزل همه از سرویس‌هایی هستند که این دوران راه‌اندازی شد. در کنار این فعالیت‌های درمانی، فعالیت‌های غیردرمانی و محتوایی مانند مجله سلامت و دفترچه جامع واکسن‌ها را نیز منتشر کردیم که بسیار مورد استقبال واقع شد.»

مدیرعامل دکتر ساینا بر این باور است که کیفیت خدمات و رضایت‌مندی مردم از خدمات دو عامل مهمی هستند که می‌توانند بعد از تمام شدن پاندمی کرونا رفتار مردم را از آفلاین به آنلاین تغییر بدهند.

او با تاکید بر اینکه نسخه الکترونیکی ابزار تسهیل‌کننده فوق‌العاده‌ای برای این فضاست می‌گوید: «در حال حاضر قوانین خدمات پزشکی از راه دور در حال تصویب در مجلس است و پزشکان اجازه خواهند داشت که بر بستر آنلاین ویزیت کنند و نسخه صادر کنند. اگر بستر نسخه الکترونیکی را نداشتیم، درمان ناقص می‌ماند. در واقع نسخه الکترونیکی مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند به جهش در این فضا کمک کند.»

هنوز اول راهیم

ژوبین علاقبند، رئیس هیات مدیره دکتردکتر، در گفت‌وگو با پیوست اما معتقد است که کرونا آنچنان که روی سایر کسب و کارهای آنلاین تاثیر گذاشته روی پلتفرم‌های سلامت تاثیر گذار نبوده است. او بر این باور است که هم در دنیا و هم در ایران سلامت الکترونیکی به سرعت بقیه پلتفرم‌ها رشد نکرده و مسائل رگولاتوری حوزه سلامت، نحوه جلب اعتماد کابران به استفاده از پلتفرم‌های سلامت، تنوع و پراکندگی‌های سرویس‌های مختلف همه موجب شده‌اند تا توسعه پلتفرم‌های سلامت با سرعت کمتری پیش روند.

علاقبند می‌گوید:‌ «دامنه وسیعی در سلامت الکترونیکی وجود دارد که شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های مختلف هر کدام یکی را هدف‌ قرار داده‌اند؛ نوبت‌گیری از پزشک، مشاوره آنلاین، نرم‌افزارهای مدیریت مطب پزشکان، پرونده الکترونیکی بیماران، نسخه‌نویسی آنلاین و بسیاری سرویس‌های دیگر در این دو سال رشد چشمگیری کرده‌اند.»

با این حال او معتقد است هنوز در مقایسه با کشورهای دیگر این سرویس‌ها بسیار جای رشد دارند. علاقبند در این باره توضیح می‌دهد: «به عنوان مثال در آمریکای شمالی بیش از ۴۰ درصد ویزیت‌های پزشکان به‌ صورت آنلاین انجام می‌شود. این رقم در مورد نوبت‌گیری از پزشکان حتی بیشتر است. ولی در ایران این ارقام به صورت خیلی خوش‌بینانه زیر ۵ درصد هستند. با این تفاصیل،‌به جرات می‌توان گفت ما هنوز اول راه هستیم و جای رشد بسیاری داریم.»

علاقبند در مورد پلتفرم دکتر‌دکتر توضیح می‌دهد: «این پلتفرم چهار سال پیش در یزد شکل گرفت و تا امروز بیش از ۴۰ میلیون نفر بیشتر از ۱۵۰ میلیون بار از سایت دکتردکتر بازدید کرده‌ و از خدماتی مانند نوبت‌دهی آنلاین، مجله پزشکی و غیره استفاده کرده‌اند.»

او ادامه می‌دهد: «در مجموع بیش از سه میلیون نفر از سامانه دکتردکتر برای نوبت‌گیری استفاده کرده‌اند و بالغ بر پنج میلیون نوبت در این سامانه صادر شده است. بیشترین تخصص‌های استفاده‌شده در این پلتفرم نیز کودکان، زنان و زایمان، رادیولوژی، گوارش و داخلی بوده‌اند.»

کرونا پارادایم حوزه سلامت و پزشکی را تغییر داد

مسعود تاج‌فرد، هم‌بنیان‌گذار و رئیس هیات مدیره اسنپ‌دکتر که پیش از شروع پاندمی کرونا فعالیت خود را با نام «هاسپیتل» شروع کرد، در این باره در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «ما چند ماه بعد از کرونا با همین نام ادامه دادیم و بعد سرمایه‌گذاری گروه اسنپ اتفاق افتاد. در ابتدای کرونا درخواست‌های ما دو تا سه برابر شد و بعد از پیوستن ما به گروه اسنپ طی ۶ ماه رشدی ۱۰ برابری را تجربه کردیم. تخمین من این است که نیمی از رشد ما مربوط به کرونا می‌شد و نیمی دیگر مربوط به سرمایه‌گذاری اسنپ بود. امروز هم نسبت به روز اول کرونا تقریبا ۲۵ برابر شده‌ایم.

او کرونا را شتاب‌دهنده کسب‌وکارهای حوزه سلامت می‌داند و می‌گوید: به هر حال ما حدس می‌زدیم که حوزه سلامت هم به زودی تحت تاثیر فضای دیجیتال قرار خواهد گرفت ولی سرعت و رشد آن خیلی کندتر از بقیه بود و کرونا باعث شد که این موضوع شتاب بگیرد. در حال حاضر هم با وجود اینکه سایه ترس از کرونا نسبتا برداشته شده، همچنان ما نه تنها افتی مشاهده نکردیم که رشد هم کرده‌ایم.

تاج فرد پیش بینی می‌کند که بعد از پایان همه‌گیری کرونا ۱۰ تا ۲۰ درصد کسانی که از خدمات آنلاین استفاده می‌کرده‌اند به رفتار آفلاین برگردند.

او بر این باور است که تجربه استفاده از خدمات پزشکی آنلاین به دلیل شیوع کرونا منجر به تغییر پارادایم در حوزه سلامت و پزشکی شده است. این تغییر الگوی رفتار کاربران به سختی اتفاق می‌افتد و وقتی اتفاق می‌افتد، نسبتاً پایدار است و در آینده هم با وجود تغییر شرایط، ادامه خواهد یافت. بازخوردها هم بر این موضوع صحه می‌گذارند.

هم‌ بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر می‌گوید: الکترونیکی شدن صدور نسخه‌های پزشکی نشان‌ می‌دهد حوزه سلامت خواه ناخواه به سمت دیجیتالی شدن و آنلاین شدن در حرکت است و در سال‌های آینده دستخوش تحولات بسیاری خواهد شد و می‌تواند به جا افتادن فرهنگ ارائه و دریافت خدمات آنلاین سلامت کمک کند و این روند را سرعت بخشد.

پرونده سلامت الکترونیکی و تولید ارزش افزوده برای مردم

دکتر نکست پلتفرمی است که به صورت تخصصی تمرکز خود را در سمت پزشک و پرونده الکترونیکی گذاشته است و پزشکان از طریق این پلتفرم می‌توانند نسخه الکترونیکی صادر کنند.

سعید طاهری، مدیرعامل پلتفرم دکتر نکست، نیز در این باره در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «نقطه شروع ما در واقع ابتدای دوران کرونا بود و تمرکز خود را هم روی پرونده الکترونیکی گذاشتیم؛ در این مسیر پایه پرونده الکترونیکی چیده و خود نسخه الکترونیکی به سامانه وزارت بهداشت و بیمه‌ها متصل و تکنولوژی‌هایی مانند OCR برای پرونده و فرمان صوتی برای تجویز دارو، خدمات نوبت‌دهی و مدیریت مالی مطب و حسابداری به پلتفرم اضافه شده و در نهایت پلتفرم سمت بیمار راه‌اندازی شد تا پزشک و بیمار بتوانند با یکدیگر در ارتباط باشند.»

طاهری معتقد است نسخه الکترونیکی جزئی از یک موضوع مهم‌تر و بزرگ‌تر به نام پرونده الکترونیکی است و تمام تمرکز این مجموعه با توجه به ارزش افزوده‌ای که پرونده الکترونیکی برای بیمار ایجاد می‌کند، بر اشاعه پرونده الکترونیکی در جامعه است.

او توضیح می‌دهد:‌ «سود نسخه الکترونیکی را عملاً فقط بیمه‌ها می‌برند چون می‌توانند بودجه خود را از این طریق مدیریت کنند اما اگر قرار باشد سود و ارزش افزوده‌ای برای بیمار ایجاد شود، جایی است که پرونده الکترونیکی سلامت وارد می‌شود.»

مدیرعامل پلتفرم دکتر نکست می‌گوید، این استارت‌آپ که یک سال است کار خود را شروع کرده، در شش ماه گذشته در هر ماه نسبت به ماه قبل ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد رشد پیدا کرده است. او ادامه می‌دهد:‌ «در آبان‌ سال گذشته که ابتدای فعالیت ما بود، ۲۰۰ تا ۳۰۰ نسخه الکترونیکی صادر کردیم، این عدد در خرداد به ۵۰ هزار نسخه رسید و از ابتدای دی سال جاری که نسخه الکترونیکی اجرایی شد این عدد به دو میلیون رسید.»

با این‌ حال طاهری بر این باور است که این رشد پایدار نخواهد ماند و حداکثر تا ارد‌یبهشت ادامه خواهد داشت و بعد از آن، این شیب کم خواهد شد.