نبود منفعت مالی دلیل مخالفت پزشکان با نسخه الکترونیکی

به گزارش پیوست، نسخه الکترونیکی از اول دی در حالی اجرایی شد که در آذر سال جاری وزارت بهداشت در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور درخواست کرد اجرایی شدن این دستور شش ماه به تعویق بیفتد. دستوری که ابراهیم رئیسی با آن موافقت نکرد.

شاید بتوان دلیل موافقت نکردن رئیس‌جمهوری با تعویق در اجرای این پروژه را اولویت بالای پروژه پرونده سلامت الکترونیکی در دولت دوازدهم دانست. در قانون بودجه امسال نیز وزارت بهداشت موظف شده بود سه ماه بعد از ابلاغ قانون بودجه، پرونده سلامت الکترونیکی را اجرایی کند و حالا با وجود تمام اما و اگر‌هایی که در خصوص بحث زیرساختی یا مخالفت‌های پزشکان شنیده می‌شود، صدور نسخه الکترونیکی از اول دی‌ماه اجرایی شد.

با گذشت حدود ۱۵ روز از اجرایی شدن این دستور، با وجود افزایش آمار صدور نسخه‌های کاغذی و وصل شدن داروخانه‌ها به این سیستم، همچنان زمزمه‌های نارضایتی پزشکان پابرجاست و سازمان نظام پزشکی نیز اخیراً از آنچه «اجرای ناقص و سلیقه‌ای طرح نسخه الکترونیکی» نامیده، گلایه کرده و خواستار حمایت دولت از این سازمان برای بهبود شرایط شده است.

حالا مسئولان وزارت بهداشت و پلتفرم‌های سلامت در گفت‌وگو با پیوست یکی از دلایل این نارضایتی‌ها را پیچیدگی‌های بیشتر صدور نسخه الکترونیکی نسبت به کاغذی برای پزشکان می‌دانند و معتقدند این پیچیدگی در مقابل آورده‌ای برای پزشکان ندارد. نگرانی‌های دیگری مانند قطعی برق و سیستم نیز وجود دارد که به گفته سرپرست فناوری وزارت اطلاعات در جلسه هفتگی کمیته راهبری نسخه الکترونیکی در دست بررسی است و برای حل آنها تلاش می‌شود.

با این‌ حال به رغم تمام تعجیل‌ها برای هرچه سریع‌تر اجرایی شدن نسخه الکترونیکی و حذف نسخه کاغذی، شایع شدن سویه جدید بیماری کرونا یعنی «اومیکرون» حذف کامل نسخه کاغذی را اندکی به تعویق انداخت. مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت در روزهای اخیر از تمدید پذیرش نسخه‌های کاغذی تا اول اردیبهشت ۱۴۰۱ خبر داد تا از بروز مشکل برای مردم جلوگیری شود.

اجرایی شدن نسخه الکترونیکی ضروری بود

«اصل موضوع کاری ضروری است و محسنات زیادی داشته و برای آینده کشور مهم است.» این را علی شریفی زارچی، سرپرست فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، به پیوست می‌گوید و ادامه می‌دهد: در فرایند صدور نسخه‌های الکترونیکی، اگر دارویی ناخوانا باشد یا دو دارو در نسخه با فاصله نزدیک با هم تداخل داشته باشند، مشخص می‌شود. روند درمان بیمار و سوابق او بسیار در تشخیص‌ها و درمان‌های آینده موثر است و از این طریق دقیق‌تر و صحیح‌تر می‌توان هزینه‌های بهداشت و درمان کشور را مدیریت کرد.

او می‌گوید: با این‌ حال تنها موضوعی که وجود دارد این است که باید فرایند اجرایی به صورت الکترونیکی کردن کل نسخ باشد یا نه؛ چراکه در شرایطی ممکن است برق و ارتباط قطع شوند یا موضوعی اورژانسی پیش بیاید.

شریفی زارچی قطعی برق‌ و سیستم در داروخانه‌ها، منتفع نشدن پزشکان از نسخه‌نویسی الکترونیکی و غیره را نگرانی‌هایی بجا می‌داند و توضیح می‌دهد: درخواستی از سمت وزارت بهداشت و وزارت ارتباطات به صورت مشترک به رئیس‌جمهور ارسال و در ستاد ملی مقابله با کرونا مصوب شد که تا اردیبهشت ۱۴۰۱ در موارد استثنا دادن نسخ کاغذی برای بیمه‌ها امکان‌پذیر باشد.

او درباره چالش‌های نسخه الکترونیکی برای مردم توضیح می‌دهد: ما چالش‌های سمت مردم را می‌بینیم. پیش از این مردم نسخه کاغذی را به داروخانه می‌بردند و تهیه داروی مد نظرشان متاثر از قطعی برق و اینترنت و زیرساخت نبود، اما نسخه الکترونیکی ممکن است منجر به معطلی مردم و برگشتن‌شان به سمت پزشک شود. ما این موضوع‌ها را در جلسه کمیته راهبری نسخه الکترونیکی در دانشگاه علوم پزشکی به صورت هفتگی با حضور بیمه‌ها بررسی می‌کنیم. تمام این چالش‌ها فهرست شده و پیگیری می‌شود.

سرپرست فناوری اطلاعات وزارت بهداشت در خصوص نقش و چالش‌های داروخانه‌ها توضیح می‌دهد: دسته‌ای از داروها به دلیل قیمت بالا یا محدودیت بیشتری که در موردشان وجود داشته، فهرست شده و از سوی سازمان غذاودارو ابلاغ شده‌اند. داروخانه‌ها نیز مکلف بودند سرویسی را به نام استعلام اصالت در مورد این داروها ارائه و بعد آن را تحویل بیمار بدهند و این سرویس استعلام اصالت یعنی هر یک دارویی که تحویل بیمار می‌شود یک بار ثبت شود و ثبتش همان لحظه مشخص می‌کند که تاریخ انقضای دارو نگذشته باشد یا به چه کسی تحویل داده شده است.

شریفی اضافه می‌کند:‌ پیش از این برای اینکه بیمار بتواند از شرایط بیمه استفاده کند، داروخانه‌ها نسخه‌های کاغذی را به الکترونیکی تبدیل می‌کردند و بابت هر نسخه بر اساس تعرفه مصوب هیات وزیران چهار هزار تومان دریافت می‌کردند. این مبلغ توسط بیمه‌ها به داروخانه پرداخت می‌شد. اما این مصوبه یک ایراد حقوقی داشت و با اینکه مصوبه هیات وزیران بود، اجرای آن معلق شده است. در حال حاضر بیشتر سیستم نسخه‌نویسی به سمت خود پزشک‌ها رفته است تا خودشان از ابتدا نسخه را به صورت الکترونیکی بنویسند.

پیچیدگی بیشتر بدون هیچ آورده

مهدی خدادادی، مدیرعامل دکتر ساینا، درباره با چالش‌های اجرایی شدن نسخه الکترونیکی به پیوست می‌گوید: کسی اعتقاد ندارد نسخه الکترونیکی بد است؛ اما باید بررسی کرد که چرا پزشکان و بعضی از مراجع ذی‌صلاح و تصمیم‌گیر مانند نظام پزشکی وزارت بهداشت مخالف اجرای آن هستند؟

او با تاکید بر اینکه نسخه الکترونیکی مزایای زیادی برای کل کشور و همه ذی‌نفعان دارد می‌گوید: دلیل مخالفت وزارت بهداشت و نظام پزشکی با این مساله این است که بر اساس برنامه ششم توسعه وزارت بهداشت که امسال به پایان می‌رسد، باید نسخه الکترونیکی اجرایی شود اما به دلیل کم‌کاری دولت و عدم پیگیری‌های وزارت بهداشت در آماده کردن زیرساخت‌ها، این موضوع قانونی به سال آخر موکول شده است و باعث شده یکسری زیرساخت‌ها، جوانب و موضوعات دقیق و عمیق دیده نشده باشد و برخی از ذی‌نفعان با آن به مشکل پیدا کنند.

خدادادی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال ما نیاز داریم که زیرساخت‌های درمانگاه دچار هیچ وقفه‌ای نشوند و برق ثانویه وجود داشته باشد. همین الآن مراکز درمانی باید سیستم خریداری کنند و این موضوع بار هزینه‌ای به مراکز اضافه می‌کند. حتی بیمارستان‌ها هم همین‌طورند. باید در هر اتاق سیستمی گذاشته شود و برق تامین شود.

مدیرعامل دکتر ساینا بر این باور است که برخی از این چالش‌ها به سمت وزارت بهداشت برمی‌گردد که آن‌قدر کند عمل کرده است که بیمه‌ها خودشان آن را اجرایی کرده‌اند و این دغدغه را دارند که پرونده الکترونیکی سلامت ناقص می‌شود و باید صدور نسخه از درگاه پرونده الکترونیکی سلامت رد شود که این اتفاق نمی‌افتد.

او ادامه می‌دهد: بحث کدینگ‌های دارویی هم چالش دیگری است که یکپارچه نیست و بین بیمه‌ها و وزارت بهداشت در این باره اختلاف نظر وجود دارد.

خدادادی با اشاره به رضایت نداشتن پزشکان از این موضوع توضیح می‌دهد: در مطب پزشکان دیگر مساله برق و غیره مطرح نیست اما صدور نسخه الکترونیکی نسبت به نسخه کاغذی برای پزشکان زحمت بیشتری دارد و اگر قبلاً در مدت کوتاهی نسخه را به صورت کاغذی به بیمار می‌دادند، حالا فرایند پیچیده‌تر شده است و باید کد ملی بیمار را وارد کند، دارو را انتخاب کند، میزان مصرف را مشخص کند و غیره.

خدادادی بازگو می‌کند که این پیچیده‌تر شدن آورده‌ای هم برای پزشکان ندارد. او توضیح می‌دهد: تنها فایده‌‌ی این الکترونیکی شدن این است که پزشک‌های طرف قرارداد با بیمه‌ها، ۸۵ درصد از سهم بیمه خود را همان شب دریافت می‌کنند در حالی‌ که این کار برای نسخه‌های کاغذی دو تا سه ماه طول می‌کشید.

مدیرعامل دکترساینا در توضیح شرایط داروخانه‌ها می‌گوید: در حال حاضر داروخانه‌ها باید کارشناس، سیستم و زیرساخت داشته باشند که بار اضافی داشته و برایشان آورده‌ای ندارد. هرچند وزارت بهداشت چندی قبل مصوبه‌ای برای داروخانه‌ها تعیین کرد که به ازای الکترونیکی کردن هر نسخه کاغذی حدود چهار هزار تومان پول دریافت کنند.

با این‌ حال او معتقد است در حال حاضر نسخه‌پیچی الکترونیکی مشکلی ندارد و مرکزی نیست که بیمار به آن مراجعه کند و این فرایند را نداشته باشد. او می‌گوید بزر‌گ‌ترین چالش در سمت نسخه‌نویسی است، چراکه اگر داروخانه‌ها نتوانند نسخه‌های الکترونیکی را بپیچند، بخشی از درآمد خود را از دست می‌دهند.

راهکار تسهیل‌سازی در دست بخش خصوصی

در همین راستا شاهین طبری، مدیرعامل شرکت پدیدار، مجری پلتفرم مداریو که در حوزه سلامت و صدور پرونده‌ الکترونیکی و ثبت نسخه الکترونیکی فعالیت می‌کند، درباره اجرایی شدن نسخه الکترونیکی از اول دی‌ماه به پیوست می‌گوید: با اجرایی شدن نسخه الکترونیکی از اول دی‌ماه ثبت نسخه شدت ویژه‌ای پیدا کرده است.

تفاوت و تسهیلی که مداریو در فرایند صدور نسخه الکترونیکی برای پزشکان ایجاد می‌کند در این است که برای ثبت نسخه هر بیمه نیازی به ورود به کنسول آن بیمه نیست و رابط کاربری این پلتفرم به صورت هوشمند بیمه بیمار را تشخیص می‌دهد و نسخه‌های الکترونیکی تمام بیمه‌ها را می‌توان از طریق این پلتفرم صادر کرد. طبری علاوه بر این، کاربری و پشتیبانی بهتر را از دیگر مزیت‌های مداریو نسبت به کنسول‌ بیمه‌ها برمی‌شمرد.

طبری در خصوص تعداد نسخه‌های الکترونیکی صادرشده از اول دی‌ماه‌ می‌گوید: از زمان اجرایی شدن نسخه الکترونیکی یعنی ابتدای دی‌ماه تاکنون سه میلیون و ۷۰۰ هزار نسخه تنها در بیمه سلامت ثبت شده که تعدادش برای بیمه تامین اجتماعی حدود دو برابر این است. سهم نسخه‌هایی که پزشکان صادر کرده‌اند در بیمه سلامت حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار عدد است و دو برابر این عدد برای تامین اجتماعی.

او با اشاره به اینکه نارضایتی‌هایی در این زمینه وجود دارد اما سیستم رو به بهبود است می‌گوید: این موضوع فقط در خصوص نسخه الکترونیکی نیست و هر جا که شما بخواهید مکانیزاسیون انجام بدهید دچار چالش می‌شوید. طبیعی است که پیچیدگی‌های صدور نسخه الکترونیکی به کار پزشکان افزوده شده اما چون درآمد جدیدی اضافه نشده است، پزشکان از این مساله خوشحال نیستند.

بنیان‌گذار مداریو در پایان درباره نقش پلتفرم‌های سلامت در تسهیل و فرهنگ‌سازی این فرایند برای عموم مردم و پزشکان توضیح می‌دهد: ما تا امروز به ۶۷ هزار پزشک آموزش الکترونیکی داده‌ایم. ما وبیناری داریم که از صفر تا صد نسخه الکترونیکی را به پزشکان ارائه می‌کند و این وبینار را تا به حال ۶۷ هزار پزشک دیده‌اند، این در‌ حالی است که ما به طور کلی حدود ۱۴۰ هزار پزشک داریم.