نحوه مواجهه کشورهای مختلف طی چند سال گذشته با موضوع رمزارزها متفاوت است، برخی از کشورها پس از مدتی آن را پذیرفتند و برخی دیگر هنوز در کش و قوس پذیرش یا نفی آن هستند. اما در این میان میتوان به دو رویکر کلی رسید، رویکردی که کشورهای غربی و بیشتر آمریکای شمالی و اروپا اتخاذ کردهاند ورویکرد کشورهای شرقی. البته شاید فکر کنید تقسیم جامعه جهانی به بلوک غرب و شرق تقسیمبندی پیر و از رده خارجی است اما با نگاهی به روابط بینالمللی کشورمان درمییابیم که این تقسیم پیر همچنان پابرجاست. در شماره گذشته به بررسی رویکرد کشورهای غربی یعنی آمریکای شمالی و اروپا به موضوع رمزارزها پرداختیم و در اینجا به منظره پنجره شرقی یعنی روسیه، چین، ترکیه، پاکستان، عراق و سنگاپور خواهیم پرداخت. حقوق علم مظلومی است. چون سیاست با نقاب حقوق مشغول نقش بازی کردن است و هر کس از او سوال میکند «تو کیستی؟» میگوید «من حقوقم!» فرض کنید شما شهروند نجیب، معقول و خردمندی هستید که رفتار و سکنات خودتان را بر اساس ادب و منطق سامان میدهید. برادر دوقلویی هم دارید که قلدر است و با زور و قداره و فریاد همه جا کارش را پیش میبرد. بعد هر کجا که از آن برادر شر میپرسند نامت چیست، نام شما را بگوید. کمکم در همه شهر به قلدری و زورمداری شهره میشوید در حالی که شما آن قُل موقرید. ما اینجا از حقوق صحبت میکنیم. علمی که موضوعش صیانت از انسانیت است. آن بیرون شاید مناقشه بر سر صیانت از قدرت باشد و قدرت موضوع ِفن ِسیاست است. این پیشدرآمد لازم بود تا بار دیگر قلمرو گفتوگو را مشخص کنیم. اگر این قلمرو مشخص نباشد، تمام این گفتنها و شنیدنها بیهوده تلقی خواهد شد. به قول حافظ، «ما از برون در شده مغرور صد فریب/تا خود درون پرده چه تدبیر میکنند». اما...