صیادانی که برای رضای خدا ماهی نمی‌گیرند

فضای مجازی مانند هر فضای دیگری که زندگی اجتماعی انسان به آن راه یابد، بستری است برای بروز و ظهور تمام جلوه‌های زندگی بشری در شکل و گاه با محتوایی نو؛ اعم از خوب یا بد؛ از مراودات و تبادلات روزمره و دوستانه گرفته تا تبادلات علمی و اطلاعاتی و خبررسانی و از سرگرمی و تفریح گرفته تا انواع معاملات تجاری. پس نباید چندان دور از انتظار باشد که سر و کله‌ انواع رفتارهای مجرمانه نیز در آن راه یابد. گستردگی و تنوع کمی و کیفی رفتارهای مجرمانه در فضای سایبر از سویی و پیچیدگی‌ها و دشواری‌های فنی آن از سوی دیگر به گونه‌ای است که در غالب کشورها، واحدهای حرفه‌ای و به‌خصوصی و نیز نهادهای خاصی برای تامین امنیت شهروندان در این محیط ایجاد شده ‌است (تشکیل پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات «فتا»، تصویب قانون جرائم رایانه‌ای در سال 1388 و اخیراً تشکل شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهادی فراقوه‌ای را باید از نمونه‌های این اقدامات در ایران به شمار آورد).   یکی از مصادیق شایع و فراگیر جرائم رایانه‌ای، فیشینگ است؛ روشی نه‌چندان پیچیده اما زیرکانه که با شکستن حریم داده‌های محرمانه‌ شخص نظیر شماره حساب، گذرواژه یا کلمه‌ کاربری حساب‌های مختلف اینترنتی، عملاً می‌تواند تبعات کابوس‌‌واری - از دسترسی به اطلاعات شخصی گرفته تا دستبردهای کلان مالی- برای هر شهروند به دنبال داشته باشد. نوشتار حاضر به بررسی این پدیده با نگاهی حقوقی (کیفری) و جرم‌شناختی می‌پردازد. کوشش نویسنده بر این است تا در کنار طرح موضوع و مروری بر برخی داده‌های آماری در دسترس در ایران و جهان، حتی‌الامکان راهکار‌هایی کاربردی به منظور جلوگیری از بزه‌دیده واقع شدن در این جرم و نیز اقدامات اولیه برای پس از آن به دست دهد. فیشینگ چیست؟ شاید بتوان گفت فیشینگ به طور کلی هر روشی است که از طریق تکنولوژی‌های ارتباطی برخلاف اطلاع و رضایت فرد،...