راهی که باقی مانده

اختلاف میان وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات ایران از آن دست دعواهاست که هرچه بگویی به منزله حمایت از یک ‌طرف تلقی می‌شود. اگر بگویی در کشوری با تورم دو رقمی نمی‌توان خدمتی را یافت که بیش از 10 سال با یک قیمت عرضه شود، وزیر می‌گوید شما طرفدار مردم هستید یا اپراتور؟ اگر بگویی چرا بزرگ‌ترین اپراتور ارتباطاتی خاورمیانه هنوز با روش‌های قدیمی اداره می‌شود، مخابرات از دست‌های بسته‌اش برای انجام تغییرات می‌گوید.
شاید امروز بسیاری از ناظران مشکل پیش‌آمده را به‌ خاطر واگذاری یا نحوه واگذاری مخابرات به بخش غیردولتی بدانند. این موضوع شاید بخشی از ماجرا باشد؛ اما قطعاً همه آن نیست. نگاهی به وضعیت مهم‌ترین زیرمجموعه شرکت مخابرات ایران، به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد.
شرکت ارتباطات سیار ایران به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های شرکت مخابرات ایران، تا سال گذشته هیچ نوع افزایشی در تعرفه‌هایش نداشت. گرچه این شرکت نیز بارها اعلام کرده بود به دلیل افزایش هزینه‌ها باید در تعرفه‌های خدماتش بازنگری شود اما هیچ‌گاه مانند شرکت مخابرات دچار مشکل نشد. از سوی دیگر حتی اگر تصور کنیم سازمان تنظیم مقررات با هر افزایشی در تعرفه‌های همراه اول موافقت می‌کند، این شرکت خود تمایل ندارد ارقام دریافتی از مردم را به صورت جدی تغییر دهد. دلیل این موضوع هم بسیار واضح است؛ وجود بازیگران قدرتمند دیگر در عرصه تلفن همراه، سبب ایجاد رقابت در این بخش شده و یک اپراتور اگر بخواهد نرخ خدماتش را ناگهان افزایش دهد، با قهر مردم روبه‌رو می‌شود.
در تلفن ثابت متاسفانه از چندین دهه پیش، انحصاری ایجاد شده که در نتیجه آن تنها شرکت مخابرات ایران است که امروزه در این زمینه فعالیت جدی دارد. این انحصار موجب شده مخابرات هم در زمینه توسعه و درآمدزایی، کند عمل کند و هم از افزایش تعرفه‌ها نگرانی نداشته باشد.
توجه به این نکته ضروری است که پیش از غیردولتی شدن شرکت ارتباطات سیار، بر اساس قانون سوم برنامه توسعه، آزادسازی در این زمینه انجام شده بود و همراه اول زمانی از دولت جدا شد که دو رقیب دیگر در بازار داشت. اما در زمینه تلفن ثابت نه‌تنها رقیبی در کشور وجود ندارد، بلکه به دلیل تغییر فناوری نمی‌توان انتظار داشت در آینده نیز بازیگر دیگری به این عرصه وارد شود.
با توجه به این نکات و دانستن این موضوع که 29 شرکت مخابرات استانی هم‌اکنون زیان‌ده هستند و در صورت ادامه روند موجود، شرکت مخابرات ایران به صورت کلی ورشکست خواهد شد، شاید تنها راه ممکن، تعامل دولت و مخابرات باشد؛ تعاملی که نیاز به سعه ‌صدر دارد و اندکی در نظر گرفتن منافع ملی