چرا پلتفرم‌های آموزش آنلاین در دوران کرونا موفق به جذب سرمایه‌ نشده‌اند؟

به گزارش پیوست، در حالی که سرمایه‌گذاران ایرانی تا کنون و بعد از گذشت یک سال از شیوع کرونا با وجود رشد آموزش مجازی در کشور روی خوشی به کسب‌وکارهای فعال در حوزه آموزش آنلاین نشان نداده‌اند؛ اما در دنیا رقیبان خارجی این سرویس‌ها بسیار خوش‌شانس‌تر بوده‌اند. طبق گزارشی که در روزنامه ایران منتشر شده، شرکت CB Insights شرکتی که فعالیت شرکت‌های نوپا و سرمایه‌گذاری را ردیابی می‌کند، اعلام کرده که میزان سرمایه‌گذاری مشارکت و سهام برای شرکت‌های نوپا در زمینه فناوری و اپلیکیشن‌های آموزشی بیش از دو برابر شده و از ۴.۸۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ این رقم در پایان سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۲.۵۸ میلیارد دلار رسیده که رقم قابل توجهی است و حدود ۳ برابر رشد را نشان می‌دهد.

سرمایه‌گذاران ناآشنا با فضای استارت‌آپی

هرچند که در ابتدای پاندمی کرونا، در سطح آموزشی کشور تنها نیاز به وجود پلتفرمی که ارتباط بین دانش آموز و مدرس را امکان پذیر کند، مطرح بود و بسیاری از کلاس‌های آموزشی به فضای پیام‌رسان‌های رایج منتقل شدند؛ اما به مرور مشخص شد که شکل‌گیری کامل یک کلاس درس به قابلیت‌هایی بیشتر از ویژگی‌های یک پیام‌رسان نیاز دارد و بر همین اساس کم کم پلتفرم‌های آموزش آنلاین قابلیت‌های خود را تکمیل کردند.

یکی از این پلتفرم‌ها، پلتفرم اسکای روم است که کار خود را از سال ۹۲در دنیایی که هنوز اثری از کرونا در آن نبود، با این چشم‌انداز شروع کرد که فناوری آموزش آنلاین در کشور رونق پیدا می‌کند. در نهایت شیوع کرونا تبدیل به توفیقی اجباری برای این مجموعه شد تا بعد از سال‌ها فعالیت به محصولی برسد که تا حدی قادر به تامین نیازهای کاربران در بعد آموزش یا برگزاری جلسه باشد.

مجید خواهانی، مدیرعامل اسکای روم در گفت‌وگو با پیوست در مورد فرایند رشد این پلتفرم گفت: «ما نیازهای کاربران را پیش‌بینی کرده بودیم و توانستیم این نیازها را در دوره کرونا اجرایی کنیم. تاجایی که فرصت نشد در سال ۹۹ نسخه جدیدی منتشر کنیم و هرچه تا قبل فراهم شده بود، توانست نیاز کاربران را رفع کند.»

خواهانی در خصوص داخلی‌سازی پلتفرم آموزش آنلاین و اقبال کاربران به استفاده از این مجموعه‌ها اعلام کرد: «ما کم کم متوجه شدیم که کاربری ساده‌تر، محیط فارسی، تیم پشتیبانی پاسخگو و مسئولیت پذیر در جوابگویی به تماس‌ها برای کاربران مزیت ایجاد کرده و توانسته است آنها را جذب کند.»

او با اشاره به اینکه ما با چشم اندازی ۱۰ ساله وارد این عرصه شده‌اند و باور داشته‌اند که ویژگی‌های این فناوری مانند کاهش چشمگیر هزینه، رفع محدودیت مکانی و… به قدری برای افراد جذابیت ایجاد می‌کند، ادامه داد: «کرونا این تجربه را تبدیل به توفیقی اجباری کرد و همه مزه این تکنولوژی را چشیدند. این شیرینی قطعا باعث خواهد شد تا بعد از کرونا هم مردم نسبت به استفاده از این تکنولوژی تمایل داشته باشند. بدیهی است که به طور مثال مدارس بعد از کرونا این حجم فعالیت آنلاین نخواهند داشت، ولی به طور حتم بخشی از تعاملات‌شان را همچنان به صورت آنلاین حفظ خواهند کرد. کما اینکه ما دانشگاه‌هایی را دیدیم که با چشم انداز برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین، ساختمان دانشگاه را فروختند.»

خواهانی در خصوص جذب سرمایه در این بازار با بیان اینکه در این مدت پیشنهادهای مختلفی از بزرگترین سرمایه گذاران کشور برای جذب سرمایه دریافت کرده‌اند؛ اما با توجه به رشد طبیعی و سریع تصمیم‌شان به تعویق انداختن جذب سرمایه بوده، گفت: «فضای جذب سرمایه در کشور چندان جذاب نیست و عمده پیشنهادات با زیاده خواهی سرمایه گذاران و ماهیت بازاری همراه استو فرهنگ و هویت استارت آپی در این مذاکره‌ها کمرنگ است.»

سه ضلع مشکلات آموزش آنلاین

واقعیت این است که علی رغم آسلت شدن آموزش از طریق تکنولوژی و کاهش هزینه‌ها در همه ابعاد مانند هزینه، زمانی و … استفاده از آموزش آنلاین برای همه افراد بدون دشواری نیست. عدم دسترسی به اینترنت پر سرعت و امکانات سخت افزاری از یک سو و از سوی دیگر، نداشتن دانش استفاده از این ابزارها از مسائلی هستند که آموزش آنلاین را برای برخی از مردم با سختی همراه کرده‌اند.

رضا بهمنی، مدیرعامل کارینوتک، پلتفرم فعال در حوزه آموزش در گفت‌وگو با پیوست مشکلات آموزش آنلاین را به سه گروه دسته‌بندی کرده و گفت: «ساختار یک پلتفرم اولین موضوع است که باید مجموعه نیاز مشتری را رفع کند. اینترنت مناسب و زیرساخت سخت افزاری مناسبی چه از سمت کاربر چه از سمت پلتفرم ضلع دوم این فرایند است . ضلع دیگر مدرس است که ما در این باره با مشکلات زیادی مواجه هستیم. بحث سرعت اینترنت و ابزارهای سخت افزاری در اینجا مهم‌ترین مسئله است و مدرس باید به حداقل‌ترین وسایل دسترسی داشته باشد و این در حالی است که ابزارهای سخت‌افزاری بسیاری از کاربران با مشکل مواجه است.»

بهمنی در ادامه توضیح داد: «در موارد زیادی دانش آموزان اینترنت خوب یا سیستم درستی ندارند. این در حالی است که خودشان می‌گویند که سرعت دانلود بالایی دارند؛ اما به دلیل عدم آگاهی، به سرعت آپلود دقت ندارند. اینترنت ممکن است دانلود خوبی داشته باشد اما گاهی سرعت آپلود بسیار پایین است و این در جلسات آنلاین که به اشتراک گذاری صدا، تصویر و… نیاز است، مشکلاتی برای افراد ایجاد می‌کند.»

مدیرعامل کارینوتک در ادامه در خصوص بحث اقبال سرمایه‌گذاران به این این بازار در حال رشد گفت: «ما در ابتدای کرونا، کار خودمان را با همکاری و شراکت مجموعه هاست ایران آغاز کردیم و تا چند ماه سرویس‌های ما به صورت رایگان ارائه می‌شد. ادامه فعالیت هم در قالب همکاری با این شرکت جلو رفت و سرمایه‌گذاری از سمت هیات مدیره  انجام شد.»

بهمنی در خصوص عدم اقبال سرمایه گذاران به بازار پلتفرم‌های آموزش آنلاین گفت: «شاید دلیل اینکه بعضی از سرمایه‌گذاران نتوانسته‌اند به این بازار  ایمان بیاورند، این استکه پاندمی کرونا تمام خواهد شد. از طرف دیگر روال مشخصی هم برای ادامه روش آموزش به شیوه آنلاین وجود ندارد و با شروع سال تحصیلی جدید همه تصور کردند که مدارس و مراکز آموزشی دوباره باز خواهند شد. این درحالی است که هربار تعطیلی تمدید می‌شود.» به باور او همین شفاف نبودن شرایط سبب شده که در بحث سرمایه‌گذاری در این حوزه تردید وجود داشته باشد.

آموزش آنلاین به مثابه راهکاری بلند مدت

هرچند که در ابتدای پاندمی کرونا، این امیدواری وجود داشت که شرایط به زودی به حالت قبل بازگردد و همین مسئله تا مدتی فعالیت‌های آموزشی را متوقف کرد، کم کم مشخص شد که این مهمان ناخوانده به این راحتی رفتنی نیست و باید چاره‌ای برای پیشبرد امور آموزشی اندیشید.

مانوئل اوهانجانیانس، موسس و مدیر پلتفرم ایسمینار در گفت‌وگو با پیوست در این باره، رویکرد متولیان آموزش را به دو دسته تقسیم کرده و گفت: «رویکرد اول متولیان رفتاری کوتاه مدت بود و از آنجایی که این تصور را داشتند که تا مهر ۹۹ شرایط به حالت اولیه برخواهد گشت، تلاش شد با راه حل‌های کوتاه مدت مشکل‌شان را حل کنند و بعد از اینکه متوجه شدند مسئله به راحتی قابل حل نیست، به دنبال راهکارهای بلند مدت‌ رفتند و در این حالت افراد سخت پسندتر شدند و به این پلتفرم‌ها روی آوردند.»

او ادامه داد: «اینجا چیزی که مطرح می‌شود این است که این رویداد در کجا برگزار شود؛ ما در این مدت داخلی سازی نداشتیم و همه پلتفرم‌های فعال از اوپن سورس‌های خارجی که کاستومایز و ایرانی شده و به آنها چند فیچر اضافه شده است، استفاده می‌کنند؛ اما مزیت این اتفاق را شاید بتوان ارزانتر بودن دریافت خدمات دانست و این در شرایطی است که برنامه‌های غیرایرانی یا مارا تحریم کرده اند، یا سخت کار می‌کنند و قیمت بالایی دارند.»

اوهانجانیانس بازار کلاس‌های آنلاین را به شدت بزرگ و در حال توسعه توصیف کرد و گفت: «بازار کلاس‌های آنلاین در حال‌حاضر یکی از جذابترین بازارهای سرمایه‌گذاری است. من عقیده دارم که رفتار افراد برای استفاده از این پلتفرم‌ها بعد از کرونا حفظ خواهد شد؛ خصوصا اینکه رویداد‌های آنلاین تا میزان زیادی هزینه‌ها را کم می‌کنند و این برای برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان این رویدادها، مزیتی مهم است.»

موسس و مدیر ایسمینار ادامه داد: «با شروع کرونا استقبال از پلفترم‌های آموزش و برگزاری جلسه رونق پیدا کرد. به عنوان مثال ما از تیر 99 شروع به مذاکره برای جذب سرمایه کردیم و در همین رابطه با چند سرمایه گذار وارد مذاکره شدیم و به عقد قرارداد رسیدیم؛ اما در نهایت سرمایه گذار راند قبلی ما مجددا اعلام آمادگی کرد و از همان سرمایه‌گذار پیشین خود جذب سرمایه کردیم.»

امید برای جذب سرمایه

با وجود رشد بالای استفاده از پلتفرم‌های آموزش آنلاین در شرایط کرونا؛ اما و اگرهایی در بحث سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه روی این مجموعه‌ها وجود دارد و همچنان که برخی فعالان معتقدند که سرمایه‌گذاران به دلایل مختلفی ممکن است این بازار را برای سرمایه‌گذاری انتخاب نکنند، برخی دیگر امیدوارند که سرمایه‌گذاران به این بازار روی خوش نشان دهند.

وحید فخر، کارشناس بازار سرمایه و مشاور جذب سرمایه در این رابطه به پیوست گفت: «مشکل بودن جذب سرمایه برای همه مجموعه‌ها این حوزه قابل تعمیم نیست. به طور مثال یکی از مجموعه‌های این بازار از اوایل سال ۹۹ رشد زیادی را تجربه کرد و همین باعث اقبال سرمایه‌گذاران به این مجموعه شد. از سوی دیگر بعضی پلتفرم‌هایی که خودشان ارائه دهنده شبکه بودند، طوری رشد کردند که بی‌نیاز از جذب سرمایه بودند.»

او با بیان اینکه کرونا سبک رفتار مشتری ایرانی را در یک سال به انداه زپنج سال تغییر داده و نرخ نفوذ اینترنتی را بالا برده، گفت: «با تغییر شرایط همه به این نتیجه رسیده‌اند که بعید است تا دوسال آینده شرایط به حالت قبلی برگردد و تغییر رفتار کاربر به سمت جلسه‌های آنلاین،  آموزش آنلاین و محتوای آنلاین رفته است. از آنجایی‌که پلتفرم‌های آموزش آنلاین حوزه‌ای هستند که خیلی سریع می‌توانند به پول برسند، برای آنها امکان جذب سرمایه امکان‌پذیر است هرچند که این مسئله شاید قابل تعمیم به همه بیزنس‌ها نباشد.»