سازمان غذا و دارو به یک بی‌تصمیمی رسیده است

به گزارش پیوست، یکی از بحث‌های مطرح شده در این روزها مربوط به فروش مکمل‌ها و  داروهای بدون نسخه (OTC)به صورت آنلاین است که البته موضوع تازه‌ای نیست؛ اما در تازه‌ترین خبر کیانوش جهانپور،سخنگوی سازمان غذا و دارو در توییتی اعلام کرد که «فروش دارو در داروخانه‌های آنلاین مجاز نیست، فروش اقلام غیردارویی قابل فروش در داروخانه‌های مجاز آنلاین نیز در سایز فروشگاه‌های آنلاین مجازی نیست. کما اینکه سوپرمارکت محله هم داروخانه محله نیست.»

واکنش سخنگوی سازمان غذا و دارو به فروش مکمل‌ها و داروهای بدون نسخه در پلتفرم دیجی‌کالا است که البته توییت او از سوی استارت‌آپ‌ها و نهادهای مختلف بی پاسخ نماند.ماجرا از این قرار بود که دیجی کالا سال گذشته بعد از چندماه پیگیری برای دریافت مجوز فروش مکمل‌های غذایی و عدم دریافت نتیجه از سوی سازمان غذا و دارو، تصمیم گرفت مانند چند پلتفرم دیگر که مشغول فروش این اجناس هستند، فروش این کالاها را در پلتفرم آنلاین خود شروع کند که با واکنش سازمان غذا و دارو روبه‌رو شد.

حالا امیرحسن موسوی، مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا درمورد اقدام سازمان غذا و دارو و مخالفت‌هایشان به پیوست گفت: «ما معتقد هستیم دستورالعمل‌هایی که سازمان غذا و دارو در این زمینه دارد، دستورالعمل‌های قدیمی است و سازگار با تحولاتی که در دنیا اتفاق می‌افتد، نیست. اکنون در دنیا برای فروش آنلاین دارو از ظرفیت تجارت الکترونیکی استفاده می‌کنند. در کشور نگاهی وجود دارد که مسئولان می‌خواهند صورت مسئله را پاک کنند.»

او ادامه داد: «آنها بدون اینکه به دنبال راه‌حل باشند، همه چیز را ممنوع و غیرقانونی اعلام می‌کنند. برای فروشگاه‌های آنلاین فروش داروهایی که نیاز به نسخه ندارند مانند مکمل‌ها و حتی شیرخشک ممنوع است. درصورتی که می‌توان برخی از اقلام را از سوپرمارکت محل تهیه کرد.»

به گفته موسوی به این صورت این شائبه تقویت می‌شود که منافع صنفی به موضوع سلامت مردم اولویت دارد. براساس گفته‌های موسوی چند سال است که مسئولان این حوزه می‌خواهند در این زمینه دستورالعمل و قواعدی را تعیین کنند؛ اما اتفاقی رخ نداد. او در ادامه اضافه کرد: «حتی اواخر بهمن‌ماه ۹۹ این موضوع در کمیته حمایت از کسب‌وکار کمیسیون ماده ۱۲ با حضور معاونت حقوقی ریاست جمهوری و قوه‌قضاییه و نماینده سازمان غذا و دارو بررسی شد. حتی این کمیته حق را به پلتفرم‌ها داد و سازمان غذا و دارو موظف شد دستورالعمل لازم را تهیه کند.»

موسوی در ادامه اضافه کرد: «صحبت ما این نیست که سازمان غذا و دارو نظارت نکند بلکه حرف ما این است که رگولاتور نقش رگولاتوری خود را ایفا کند، قوانین جدید تهیه کند و موضوع تحت نظارت خودشان پیش برود.»

موسوی در ادامه صحبت‌های خود به نحوه فروش مکمل‌ها و داروهای بدون نسخه توسط دیجی‌کالا اشاره کرد و گفت: «ما می‌خواستیم در قالب قانون سازمان غذا و دارو فعالیت کنیم. یعنی داروخانه‌های آنلاین که از سازمان مجوز دارند به عنوان فروشنده روی بستر دیجی‌کالا این اقلام را به فروش برسانند. حتی خودشان بفروشند و ارسال سفارش هم با خود داروخانه باشد. به این صورت داروها هم در انبار دیجی‌کالا قرار ندارند که نگرانی ایجاد کند و به نگهداری خاص احتیاج داشته باشد. مشتری داروی خود را از داروخانه‌ای خریداری می‌کند که مجوز سازمان غذا و دارو را دارد.»

به گفته موسوی با این موضوع مخالفت شد و در مرحله بعدی دیجی‌کالا روی سایت خود تنها داروخانه‌های آنلاین که مجوز فروش آنلاین را دارند، معرفی می‌کند و ترافیک را به سمت سایت داروخانه‌ها هدایت می‌کند. او تاکید کرد که با این موضوع هم سازمان غذا و دارو مخالفت کرد و داروخانه‌ها را تحت فشار قرار داد تا همکاری خود را با دیجی‌کالا قطع کنند.

نهادهای بالادستی چه می‌گویند

در اولین واکنش‌ها به توییت جهانپور در کنار اعتراض استارت‌آپ‌ها، نهادهایی چون سازمان فناوری اطلاعات و اتحادیه کشوری کسب‌و کارهای مجازی هم  مخالف وضع موجود بودند. افرادی چون امیرناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات هم توییت کرد که «چند سال است که قرار است یک آیین‌نامه فعالیت استارت‌آپی درآورند ولی فقط درخواست فیلتر و نامه ممنوعیت و توییت ضدنوآوری تولید کرده‌اند.»

در این مورد هم رضا الفت‌نسب، عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی هم در گفت‌وگو با پیوست با اشاره به اینکه اتحادیه در چند سال گذشته نامه‌نگاری به معاونت حقوقی ریاست جمهوری و سازمان غذا و دارو داشته، گفت: «مسائل را با هیات مقررات‌گذاری مطرح کردیم. پیگیر این موضوع هستیم؛ اما وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو باید اقدامی انجام دهد که در این زمینه کاری انجام نمی‌دهد. حس می‌کنم اگر حتی آقای رئیس جمهور هم بخواهد به این مساله ورود کند، هم وزارت بهداشت به فعالیت خود به این شیوه ادامه می‌دهد.»

او همچنین بیان کرد: «وزارت بهداشت خود را متولی می‌داند و البته ما هم قبول داریم که وزارت‌خانه متولی استارت‌آپ‌ها و حوزه سلامت است؛ اما ضوابط و دستورالعمل تعیین کند و روی این موضوعات خط قرمز نکشد. دستورالعملی هم تاکنون صادر نکرده است. بحث ما این است که حتی قوانین و دستورالعمل‌ها باید به روز شود.»

نریمان صدری، عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان سلامت همچنین در مورد تصمیمات وزارت بهداشت در قبال استارت‌آپ‌های سلامت با بیان اینکه استارت‌آپ‌ها به سرعت رشد می‌کنند وقوانین وزارت‌خانه قدیمی است و حمایتگر این پیشرفت نیست، گفت: «در صنعت سلامت گروهی هستند که علاقمندند تا این تحول و انقلاب که تکنولوژی در صنایع دیگر ایجاد کرده، وارد حوزه سلامت بالاخص درحوزه توزیع دارو هم شود. عده‌ای هم منافع کوتاه مدت را در نظر می‌گیرند و نگرانی‌ها یا عدم آگاهی‌هایشان سبب می‌شود جلوی تصویب قوانین لازم برای این استارت‌آپ‌ها را بگیرند.»

او در ادامه اضافه کرد: «الان این دو نظریه در تقابل یکدیگر هستند. چون الان به اواخر دولت نزدیک می‌شویم، سازمان غذا و دارو هم به یک بی‌تصمیمی رسیده و ترجیح می‌دهد تصمیم جدیدی که تحولی در این صنعت ایجاد می‌کند را نگیرد و ذینفعانی که شیوه فعلی، منافع کوتاه مدتشان را تامین می‌کند را راضی نگه دارد. ذینفعان داروخانه‌هایی هستند که به شیوه سنتی اداره می‌شوند. سود آنها در این است که مردم داخل داروخانه شوند و به سیستم خرده فروشی قدیم فعالیت خود را انجام دهد.»براساس گفته‌های صدری البته که سازمان غذا و دارو باید قوانینی وضع کند که به نفع مصرف‌کننده باشد نه منافع صنف؛ اما در این زمینه فقدان قانونی وجود دارد و بی‌تصیمی هم روی آن تاثیر گذاشته است.

او همچنین درخصوص موضوع دیجی‌کالا و بحث فروش مکمل‌ها از این فروشگاه بیان کرد: «مخالفت‌ها بیشتر به خاطر عدم قانونگذاری است؛ اما مخالفت‌ها نباید به یک مورد تقلیل داد بلکه باید روی عدم قانونگذاری در تمام موارد معترض بود و قانون در این زمینه تصحیح شود.»

آنطور که صدری می‌گوید با تصحیح قانون کسب‌وکارهای حوزه تجارت الکترونیکی به شکل درست و قانونی به صنعت سلامت وارد می‌شوند و بیمار مطمئن است که از پلتفرم‌های دیجیتال استانداردی که مورد حمایت سازمان غذا و دارو است، استفاده می‌کند و کالاها و داروهایی که خریداری می‌کند،تقلبی نیستند.

باید کمی صبر کرد

بهار مازندرانی، مدیرعامل بهزی نیز که داروخانه آنلاین را به مجموع خدمات خود اضافه کردند،معتقد است که باید صبر کرد تا دولت قانونگذاری ویژه در این زمینه انجام دهد. او درمورد تصمیمات وزارت بهداشت هم به پیوست گفت: «ما در بحث دارو دو بخش داریم. اول نسخه نویسی الکترونیکی و دوم نسخه پیچی آنلاین است. طرحی که در وزارت بهداشت مطرح شده این است که هردوی این موارد الکترونیکی شود؛ اما به خاطر این موضوع مواردی ایجاد شد و الان تنها نسخه نویسی آنلاین مجاز است؛ اما هیچ کس نمی‌تواند به صورت آنلاین نسخه پزشکی را بپیچد.»

او در ادامه اضافه کرد: «بحث مکمل‌ها و لوازم آرایش را هم تنها داروخانه‌های آنلاین دارای مجوز عرضه می‌شود. ما برای لحظه‌ای که دولت اعلام کند که می‌توان نسخه‌پیچی را به صورت آنلاین انجام داد،آماده هستیم.»

آنطور که مازندرانی می‌گوید به شدت مردم نیاز دارند تا در این شرایط از مراجعه به داروخانه پرهیز کنند؛ اما این موضوع نیاز به رگولاتوری ویژه دارد. به همین خاطر دولت این موضوع را مسکوت نگه داشته تا از کنترل خارج نشود. او تاکید کرد که آنها منتظر هستند تا دولت این اجازه را بدهد و البته دراین زمینه آمادگی دارند تا طرحی به وزارت‌خانه عرضه کند و به دولت مشاوره دهد.

سرنوشت داروهای بانسخه

در کنار داروهای بدون نسخه مانند مکمل‌ها یکی دیگر از چالش‌های استارت‌آپ‌های سلامت با وزارت بهداشت فروش آنلاین داروهای بانسخه است. بهمن ماه سال گذشته همچنین مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت نظارت سازمان غذا و دارو از شکایت از اسنپ به خاطر خرید و فروش و توزیع دارو خبر داد و گفت که این کار غیرقانونی است. هم‌اکنون به خاطر این ممنوعیت، فعالیت اسنپ دکتر در حوزه دارو به پیک کردن نسخه به داروخانه‌ها و تحویل دارو تبدیل شد. گلرخ داوران مدیرعامل اسنپ دکتر درمورد خرید و فروش دارو با نسخه به پیوست گفت: «ما فکر می‌کنیم فروش اینترنتی دارو خدمتی است که مردم واقعا به آن نیاز دارند.در این زمینه همواره در تلاش بودیم تا با سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و انجمن‌های داروسازان مکاتبه و تماس گرفته شود. جلسه‌ای هم اواخر بهمن‌ماه در سازمان غذا و دارو برگزار شد و سعی کردیم تا  پروسه را برای مسئولان شرح دهیم و نقاطی که فکر می‌کنیم برای آنها نگرانی ایجاد می‌کند را پوشش دهیم و اقداماتی در این زمینه انجام دادیم.»

او ادامه داد: «یکی از مهم‌ترین اقدامات این است که دخالتی در توزیع یا فروش دارو یا اقلام OTC نداریم. صرفا پلتفرم اتصال‌دهنده افراد به داروخانه‌ها هستیم. در داروخانه‌ها هم مسئول فنی وجود دارد که مسئولیت نسخه ‌پیچی را به عهده دارد. به عنوان مثال او بررسی می‌کند که آیا داروها با هم تداخل دارند یا نه یا نسخه درست یا خیر.در بحث آنلاین هم مسئولیت برعهده مسئول فنی داروخانه است.»

به گفته داوران خرید آنلاین دارو شاید دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی ایجاد کند؛ اما نکات مثبت آن بسیار بیشتر است چون شفافیت ایجاد می‌کند. او تاکید کرد که اتفاقا مسئولان باید از این شفافیت استقبال کنند. وقتی تکنولوژی این ابزار را در اختیار ما قرار می‌دهد امکان مانتیورینگ پروسه ایجاد می‌شود و باید آیین‌نامه‌های قبلی که این موضوع را ممنوع می‌کنند را تغییر داد.

او همچین بیان کرد: «متاسفانه انگیزه‌ای برای تغییر وجود ندارد و برخی از مسئولان مربوطه بر قوانینی که متعلق به سال‌های پیش است و با شرایط روز همخوانی ندارد، پافشاری می‌کنند.»

با اینکه اعتراض‌ها به عملکرد وزارت بهداشت بسیار است؛اما مشخص نیست که آیا این وزارت‌خانه قصد دارد در سال مانع‌زادیی تدبیری برای رفع این چالش‌ها کند  یا استارت‌آپ‌ها باید منتظر دولت بعدی باشند.