معاون علمی و فناوری ریاست‌ جمهوری: پول نفت نوآوری را سرکوب کرده‌‌است

به گزارش پیوست، امیر هامونی، مدیرعامل شرکت فرابورس ایران در این برنامه اعلام کرد که آنها به ۱۱ پلتفرم تامین مالی جمعی مجوز داده‌اند  که در حال‌حاضر ۴ پلتفرم از این تعداد یعنی شرکت‌های آتنا، کارن، پارس فاندینگ و فاینتک شروع به سرمایه‌گذاری کرده‌اند. همچنین او گفت برای اولین بار در کشور موافقت اصولی یک پلتفرم تامین مالی مبتنی بر تکنولوژی بلاک‌چین نیز صادر شده است. براساس اظهارات او در فرایند فعالیت پلتفرم‌های تامین مالی جمعی فرابورس تنها نقش رگولاتور را خواهد داشت.

هامونی ذینفعان و مخاطبان آینده خود در این زمینه را سازمان فنی حرفه‌ای و اتاق اصناف اعلام کرد که می‌توانند در رشد بازار تامین مالی جمعی به شرکت فرا بورس کمک کنند. هامونی در ادامه با اشاره به وضعیت فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه گفت: «تاکنون ۴۱ شرکت دانش‌بنیان سهامشان در بورس و فرابورس عرضه شده است. ارزش آنها هم ۱۹۷ هزار میلیارد تومان است و  تعداد این شرکت‌ها در حال اضافه‌ شدن است.» او با اشاره به روند تجهیز سرمایه در صندوق‌های جسورانه فرابورس اعلام کرد که میزان سرمایه این صندوق‌ها ۶۸۵ میلیارد تومان است که تا کنون ۲۲۰ میلیارد تومان از این مبلغ تادیه شده و ۲۶۰ میلیارد تومان آن نیز از طریق بازار سرمایه تامین خواهد شد. او تاکید کرد که در مجموع ۶ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه در حوزه صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه تجهیز شده است.

در ادامه هامونی با اشاره به تاریخچه راه‌اندازی تامین مالی جمعی گفت: «از سال ۹۴ بیش از ۳۰ جلسه کارگروه تدوین پیش‌نویس دستورالعمل اجرایی تامین مالی جمعی در دفتر مدیرکل کارآفرینی وزارت کار برگزار شد تا در سال ۹۷ از سوی سازمان بورس دستورالعمل آن به تصویب رسید.» به گفته او  درخواست‌های بررسی‌ شده برای موافقت اصولی به سکوهای عامل تامین مالی جمعی در سامانه www.cf.ifb.ir تاکنون ۷۲ مورد و تعداد درخواست‌های بررسی‌شده ۲۸ مورد بوده است.

مدیرعامل فرابورس ایران در ادامه به معرفی شاخص صکوک فرابورس ایران (Sindex) پرداخت و با بیان اینکه این شاخص، معیاری برای نمایش بازدهی و ریسک بازار اوراق بدهی در فرابورس ایران است، گفت: «شاخص صکوک فرابورس ایران علاوه بر اینکه امکان مقایسه بازارهای مالی مختلف را فراهم می‌کند، با ارائه‌ داده از روند کلی بازار بدهی به تحلیل‌های سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران کمک می‌کند. همچنین ایجاد زیرساخت جهت تولید ابزارهای پوشش ریسک در بازاربدهی مانند آتی شاخص و اختیار خرید و فروش شاخص از دیگر مزیت‌های این شاخص است.»

هامونی از اهداف شاخص صکوک فرابورس ایران (Sindex) را فراهم‌کردن امکان ایجاد صندوق‌های مبتنی بر شاخص،انجام تحقیقات علمی و دانشگاهی، ساده‌کردن تحلیل برای سرمایه‌گذاران خرد جهت تصمیم در مورد سرمایه‌گذاری در بازار بدهی و دقیق‌تر کردن ارزشگذاری‌ها به کمک تعیین معیاری برای نرخ بازده بدون ریسک عنوان کرد.

بازار سرمایه آماده کمک به رشد بازار تامین مالی جمعی

علی دهقان ‌دهنوی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار، در این برنامه به عنوان یکی دیگر از سخنرانان اعلام کرد که بازار سرمایه یکی از حوزه‌هایی است که نوآوری در آن بسیار مورد توجه است. به باور او بازار سرمایه صنعتی است که نوآوری و دانش پیش برنده آن است.

به باور او در پیش‌برد کارهایی که در حوزه علمی و فناوری کشور انجام می‌شود و آینده و توسعه اقتصادی کشور را رقم خواهد زد، و باعث استفاده  از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های عظیم نیروهای جوان و دانشمند خواهد شد، ‌تامین مالی این فعالیت‌هاست. دهقان در این مورد گفت: «مجموعه بازار سرمایه این آمادگی را دارد که در کنار معاونت علمی و فناوری، همراه و هماهنگ، تامین مالی فعالیت‌های نوآورانه، دانش‌بنیان و فعالیت‌های مبتنی بر فناوری‌های جدید را در قالب ابزارها و نهادهای مختلفی که طراحی و راه‌اندازی می‌شود پیش‌ برده و اجرا کنیم.»

باید از ابزارهای مختلف برای تأمین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط در بازار سرمایه بهره برد؛ چرا که بسیاری از شرکت‌ها امکان عرضه اولیه سهام در بازار سرمایه را ندارند؛ اما می‌توانند از ابزارهایی مانند تأمین مالی جمعی کمک بگیرند
علی دهقان ‌دهنوی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار

او با اشاره به اظهارات مدیرعامل شرکت فرابورس که اعلام کرد اجرای تامین مالی در کشور نزدیک به ۵ سال طول کشیده است گفت: «اول که جای تقدیر و تشکر دارد که بالاخره این روش سرمایه‌گذاری در کشور راه‌اندازی شده است اما از سوی دیگر جای انتقاد هم وجود دارد که چرا این کار به این میزان طول کشیده است. این یعنی ما به مدت ۵ سال از خدمات تامین مالی که در این حوزه بهره‌برداری کنیم دور مانده‌ایم.» او تاکید کرد که باید به سمتی برویم که ایده‌های جدید و روش‌های تامین مالی به سرعت در بازار سرمایه ما شکل و اجرایی شود.

دهقان تاکید کرد که باید از ابزارهای مختلف برای تأمین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط در بازار سرمایه بهره برد؛ چرا که بسیاری از شرکت‌ها امکان عرضه اولیه سهام در بازار سرمایه را ندارند؛ اما می‌توانند از ابزارهایی مانند تأمین مالی جمعی کمک بگیرند.

دهقان همچنین آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه بازارها و ابزارهای نوآورانه را ضروری دانست و گفت: «با توجه به ماهیت شفاف بازار سرمایه باید تمامی شرایط و قوانین سرمایه‌گذاری از طریق این بازارها به‌صورت شفاف به عموم مردم اطلاع‌رسانی شود.»

در ادامه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به شاخص صکوک فرابورس ایران به ‌عنوان شاخصی برای سنجش اوراق با درآمد ثابت اعلام کرد: «امروزه تأمین مالی از طریق صکوک در بازار سرمایه به حجم و عمق بالایی رسیده و از این رو طراحی شاخص برای دسته‌های مختلف صکوک برای سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و محققان بازار سرمایه بسیار کاربردی خواهد بود و از طرفی به شفافیت اطلاعات در بازار بدهی می‌انجامد.»

پول نفت نوآوری را سرکوب کرده است

سورنا ستاری، معاونت علمی و فناوری ریاست‌ جمهوری هم به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این برنامه توجه بازار سرمایه به استفاده از ابزارهای نوین مالی را بزرگترین هدیه به جوانان کشور دانست. او با انتقاد از اینکه همچنان توجه کشور برای رشد در اقتصاد به نفت است اعلام کرد که  متاسفانه سیستم اقتصاد نفتی به ما یاد داده تا نوآوری را با پول نفت سرکوب کنیم. ستاری تاکید کرد که ثروت اصلی در مغز و ایده است نه جیب. ستاری، در ادامه سخنرانی خود را با این سوال شروع کرد که چرا به باور برخی این میزان هزینه‌ای که دولت در آموزش می‌کند، خودش را در اقتصاد نشان نمی‌دهد.

ستاری اعلام کرد که با وجود این میزان دانشجو تحصیل‌کرده که نیمی در ایران و نیمی در خارج از کشور هستند نیازمند اکوسیستمی هستیم که دانشگاه را به اقتصاد ربط داد. او در این مورد گفت: «باید از آموزش اقتصاد بیرون کشید. این اکوسیستمی که می‌گویم از مراکز نوآوری داخل دانشگاه یا خارج از آن، پارک‌های علمی و فناوری که حالا به بیش از ۵۰ پارک رسیده است،  تشکیل شده تا شتاب‌دهند‌های بخش خصوصی که به بیش از ۱۵۰ عدد رسیده است. در این اکوسیستم بیش از ۶ هزار استارت‌اپ هم هستند که منبع تامین نیروی انسانی برای این اقتصاد به حساب می‌آیند. همچنین ۵هزار ۷۰۰ شرکت دانش بنیان هم بخش دیگری از این اکوسیستم هستند.»

ما دیگر با شرکت‌های کارخانه‌ای طرف نیستیم، با شرکت‌هایی طرف هستیم که ارزش و دارایی آنها قابل رویت نیست و شما به راحتی نمی‌توانید با سیستم سنتی قدیمی بورس روی آنها قیمت‌گذاری کنید. ما نیازمند موجودات جدیدی در بورس برای قیمت‌گذاری و ارزش‌گذاری شرکت‌های نوآور هستیم
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌ جمهوری

به باور او تامین مالی چنین اکوسیستمی با روش سنتی پیشین قابل انجام نیست؛ چرا که وقتی در مورد تامین مالی حرف می‌زنیم عمده فکر‌ها به سمت وام کشیده می‌شود. او در این مورد گفت: «وام در حال حاضر بخش اصلی تامین مالی به حساب می‌آید و بانک‌ها متوجه ابزارهای نوین دیگر سرمایه‌گذاری نمی‌شوند. در اقتصاد دانش‌بنیان اصلا وام راه‌حل تامین مالی نیست. یک استارت‌آپ را نمی‌توانید با وام توسعه دهید.» او تاکید کرد که بخش اعظمی از تامین مالی کشور باید به سمت تامین مالی خطر‌پذیر بیاید، آنطور که او می‌گوید در بسیاری از کشورها بالای ۵۰ درصد تامین مالی در حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه است.

ستاری معتقد است یکی از منابع تامین مالی سرمایه‌گذاری جسورانه که می‌تواند بسیاری از ریسک‌ها را برای سرمایه‌گذار کاهش دهد بورس است. او در این مورد گفت: «از روز اولی که به معاونت آمدم و آقای محمدی در بورس بودند جلسه‌های متعددی در این مورد داشتیم. در این زمینه هم مکانیزم‌های متعددی را در بورس امتحان کردیم. متاسفانه در این زمینه کارهایمان در بورس کند پیش رفت که البته این شرایط غیر طبیعی هم نیست، چون تزریق نوآوری در یک سیستمی که وجود دارد بسیار سخت است.»

اما حالا ستاری می‌گوید که با سرعت عجیب و غریبی نسبت به گذشته روند ورود نوآوری به بورس پیگیری می‌شود. ستاری اعلام کرد که در حال‌حاضر کشور بزرگترین شرکت‌های استارت‌آپهای حوزه ICT، بیوتکنولوژی، نانو، سلول‌های بنیادی و هوا و فضا را دارد که می‌توان از آنها به عنوان بزرگترین استارت‌آپهای منطقه نیز یاد کرد.

او ادامه داد: «ما دیگر با شرکت‌های کارخانه‌ای طرف نیستیم، با شرکت‌هایی طرف هستیم که ارزش و دارایی آنها قابل رویت نیست و شما به راحتی نمی‌توانید با سیستم سنتی قدیمی بورس روی آنها قیمت‌گذاری کنید. ما نیازمند موجودات جدیدی در بورس برای قیمت‌گذاری و ارزش‌گذاری شرکت‌های نوآور هستیم.» او بزرگترین مشکلات حال‌حاضر شرکت‌های نوآور برای ورود به بورس را ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری آنها دانست اما با ابراز خوشحالی اعلام کرد که چند شرکت خاص مجوز ورد به بورس را دریافت کرده‌اند.

ستاری با اشاره به تلاش بازار سرمایه و مخصوصا شرکت فرابورس برای توسعه تامین مالی جمعی اعلام کرد: «۱۱ شرکت در این زمینه مجوز فعالیت گرفته‌اند. در حال‌حاضر ۴۱ شرکت دانش‌بنیان در بورس داریم که به زودی ۴ شرکت دیگر به این عدد اضافه خواهد شد. شرکت‌های حال‌حاضر در بازار بورس حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان ارزش روی تابلو بورس دارند. از سوی دیگر ۱۳ صندوق جسورانه داریم که امروز بزرگترین پذیره نویسی تحت عنوان صندوق رشد یکم پیشگام با سرمایه ۲۴۰ میلیارد تومان انجام شد.»

ستاری همچنین به رشد استفاده از هوش مصنوعی در بازار سرمایه اشاره کرد و این دیدگاه مدیران بورس به فناوری‌های نوین را بسیار ارزشمند خواند. به گفته او در حال حاضر ۲۹ مرکز در زمینه احراز هویت الکترونیکی فعالیت می‌کنند و تا کنون ۶ میلیون نفر احراز هویت غیرحضوری شده اند.

ستاری در پایان یادآور شد که به زودی اوراق صرفه جویی انرژی در بورس ارایه خواهد شد، به باور او ورود بحث انرژی به بورس می تواند جوانان بسیاری را در زمینه مکانیک و برق سر کار آورد و اشتغال ایجاد کند.

تامین مالی جمعی نیازمند فرهنگ‌ سازی

در ادامه این برنامه دو پلتفرم تامین مالی به ارائه تجربه خود در این بازار و مشکلات و موانع آن پرداختند. براساس گفته دو مدیر پلتفرم تامین مالی جمعی، در ایران این روش سرمایه‌گذاری نیاز به توجه و فرهنگ‌سازی بیشتری دارد. همچنین آنها معتقدند در این زمینه بعضی از قوانین مرتبط با حوزه بانکی و پولی نیز باید اصلاح شود تا روند ورود افراد به این حوزه شیب پرسرعت‌تری بگیرد.

جعفر محمدی، مدیرعامل پلتفرم تامین مالی جمعی «دونگی» می‌گوید که بیشتر اکوسیستم استارت‌آپی کشور را کسب‌وکارهای کوچک و متوسط پوشش می‌دهند و این درحالی است که ابزارهای مناسب تامین مالی بسیاری کمی برای آنها وجود دارد. او در مورد پلتفرم دونگی گفت: «اولین سامانه‌ای هستیم که پروژه تامین مالی جمعی را منتشر کردیم و از طریق این شیوه تامین مالی جدید توانستیم برای یک شرکت تامین مالی کنیم. هدف ما این است که به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که ابزاری در بازار سرمایه ندارند کمک کنیم که از طریق این ابزار جدید سرمایه مورد نیاز، توسعه کسب‌وکارشان را فراهم کنند.» به گفته او با این نوع سرمایه‌گذاری آنها در سود و زیان این شرکت‌ها سهیم هستند.

او با اشاره به اولین شرکتی که توانسته از این پلتفرم تامین مالی جمعی سرمایه جذب کند توضیح داد: «اولین پروژه‌ای که داشتیم که اتفاقا یک شرکت دانش‌بنیان بود، شرکتی فعال در حوزه خدمات ابری بود. این شرکت برای اینکه بازار خود را توسعه دهد یک میلیارد تومان نیاز داشت تا سرورهای جدید خریداری و خدمات خود را توسعه دهد.» براساس توضیحات او این پلتفرم در کمتر از یک ماه توانست این مبلغ را از طریق تامین مالی جمعی برای این شرکت جمع‌آوری کند.

براساس اظهارات او برای تامین این یک میلیارد تومان ۷۲ نفر مشارکت کرده بودند که میانگین مشارکت‌ها حدود ۱۴ میلیون تومان بوده است و همچنین بازه سنی افرادی که در این تامین مالی شرکت‌ کرده بودند نیز در دهه ۶۰ و ۷۰ قرار داشته‌اند.

در ادامه محمدی به مشکلات و موانع بازار تامین مالی جمعی اشاره کرد. او در این مورد گفت: «برگه‌های مشارکتی که ما می‌دهیم طبق دستورالعمل مصوب شورای عالی بورس اوراق بهادار ، اوراق بهادار است ولی در دفتر فنی مالیاتی نوشته نشده است که سودی که شرکت‌ها می‌دهند هزینه قابل قبول مالیاتی است یا به این سود مالیاتی تعلق نمی‌گیرد.»  همچنین او به مشکل ماندن پول مشارکت‌کنندگان در یک حساب برای تامین مالی به مدت یک ماه و به شیوه راکد اشاره کرد و توضیح داد: «برای تامین مالی یک پروژه از سرمایه‌گذاران می‌خواهیم که برای نمونه یک‌ ماه وارد طرح تامین مالی شوند تا سرمایه لازم جمع‌آوری شود. اگر سرمایه لازم تامین شدن که پول در اختیار صاحبان پروژه قرار می‌گردد و اگر نشد میزان پول جمع‌آوری شده به سرمایه‌گذاران باز می‌گردد. اما اینجا یک مشکل وجود دارد.» او در مورد این مشکل گفت: «پول سرمایه‌گذاران برای مدت یک ماه در راستای تامین مالی پروژه در حسابی گذاشته می‌شود. در این زمینه الزامی وجود دارد که پول نباید در حسابی گذاشته شود که به آن سود تعلق بگیرد. بنابراین در یک ماه پول سرمایه‌گذاران راکد است. لطفا این مشکل را برطرف کنید تا بازار تامین مالی جمعی رونق بگیرد.» علی عمیدی، عضو هیات مدیره و مدیرعامل سامانه تامین مالی کارن‌کراد هم در این برنامه گفت که  کار اصلی آنها در این حوزه تامین مالی و سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های استارت‌آپها و دانش‌بنیان و هسته‌های فناور است.

او در این مورد گفت: «کار ما توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی در مراحل مختلف رشدشان است. تا به الان نزدیک به ۳هزار و ۹۰۰ کارآفرین مخاطب ما بوده‌اند و نزدیک به هزار و ۲۰۰سرمایه‌گذار عضو در شرکت داریم که روی پروژه‌های مختلف سرمایه‌‌گذاری می‌کنند. از سمت دیگر نزدیک به هزار و ۲۰۰ استارت‌آپ و شرکت دانش‌بنیان را ارزیابی کرده‌ایم و توانسته‌ایم به رشد این مجموعه کسب‌وکارها کمک کنیم.» براساس اظهارات او تا کنون کارن‌کراد بیش از ۸۰ میلیارد تومان برای شرکت‌های استارت‌آپی و دانش بنیان تامین مالی انجام داده است. همچنین آنطور که او می‌گوید این شرکت در ۱۵ استان هم نمایندگی دارد.