هنر آراستن بنا

در یادداشت قبل گفتم که قرارداد در واقع چیزی مانند یک نرم‌افزار است. مجموعه‌ای از دستورات، توابع شرطی، متغیرها، ورودی‌های ارائه‌شده و محل دریافت آن، خروجی‌های قابل ارائه و نحوه پردازش آن و غیره همه چیزهایی است که در یک نرم‌افزار نیز پیش روی ما قرار دارد. زبان کدنویسی نرم‌افزار متناسب با سیستم‌عامل حاکم بر جامعه‌ای است که انتظار داریم قرارداد در بستر آن قابلیت صحبت داشته باشد. در واقع آن چیزی که یک کارشناس حقوق را برای ورود به عرصه قراردادنویسی بر سایرین ارجح می‌کند میزان آشنایی او با ساختار سیستم‌عامل است. کدهای این نرم‌افزار (یعنی قرارداد) می‌تواند به هر زبانی تدوین شود و در نظام حقوقی ما نیز پیاده‌سازی قرارداد به زبان انگلیسی محل ایراد نیست لکن در نهایت اگر نیاز به دادرسی و رجوع به محاکم قضایی باشد، ناگزیر از ترجمه آن به زبان رسمی خواهیم بود. در مورد چالش زبان قرارداد بعدتر نکاتی را خواهم گفت اما در این مرحله تاکید بر تشابه میان قرارداد و نرم‌افزار است. با این مثال، همان‌طور که در یک نرم‌افزار چهره و نمای پایانی برای ما حائز اهمیت است، در تدوین قرارداد نیز این موضوع مورد توجه خواهد بود. در بسیاری از کشورهای پیشرو حتی طراحی ظاهری قرارداد به عنوان یک تخصص در مرکز توجه قرار می‌گیرد. اینکه نحوه توزیع متن در صفحه، فونت، رنگ، شیوه تفکیک، شماره‌گذاری، فهرست و ترتیب به چه صورتی باشد نیز به‌طور هدفمند پیاده می‌شود؛ اما نکته مهم‌تر معماری قرارداد و تدوین فلوچارت و ترسیم نمودار جریان تعهدات است. معماری قرارداد معماری قرارداد واژه آشنایی نیست. دست‌کم در زبان پارسی من سابقه‌ای از طرح آن ندیده‌ام و می‌توانیم تولد این اصطلاح را در همین مقاله جشن بگیریم. جست‌وجویی در اینترنت هم نشان می‌دهد که با این ترکیب انبوهی از خروجی‌ها با موضوع «قرارداد معماری» را خواهیم یافت اما منظوری که در این نوشته مورد توجه...