آیا کیک پرداخت‌یاری کوچک می‌شود؟

به گزارش پیوست، فعالان حوزه پرداخت‌یاری معتقدند که از ابتدای پیاده‌سازی مدل پرداخت‌یاری، مشکل تسویه وجود داشته‌ و آنان این مشکل را در جلسات مختلف به شاپرک گوشزد کرده‌اند اما حال با پیاده‌سازی کامل پرداخت‌یاری و افزایش حجم تراکنش‌ها و به تبع آن افزایش میزان تسویه‌هایی که از این طریق انجام می‌شود، این مشکل دوچندان شده است.

علی فارمد، مدیرعامل و بنیان‌گذار حسابیت در این خصوص به پیوست می‌گوید: «وقتی مدل پرداخت‌یاری به صورت کامل اجرایی نشده بود، اگر برای تسویه حساب روی این بستر به مشکلی برخود می‌کردیم از بسترهای دیگر استفده می‌کردیم اما در شرایط فعلی دیگر آن بسترها در اختیار ما قرار ندارند.»

او معتقد است که این مشکلات قابل پیش‌بینی بود چرا که در شرایط فعلی تسویه فقط از طریق سه بانک انجام می‌شود، این درحالی است که در گذشته اگر یکی از بانک‌ها به مشکل برمی‌خورد این امکان وجود داشت که پرداخت‌یار از بانک دیگری عملیات تسویه با پذیرندگان خود را انجام دهد؛ اما هم‌اکنون فقط تسویه حساب از طریق این سه بانک امکان‌پذیر است. بانک سامان، آینده و ایران‌زمین تنها بانک‌هایی هستند که به پرداخت‌یارها سرویس ارائه می‌دهند.

او با اشاره به اینکه فعلا بانک‌های دیگری اقدام به پیاده‌سازی مدل پرداخت‌یاری نکرده‌اند می‌گوید: «به نظر می‌رسد شاپرک باید خود را با مدل وب‌سرویس بانک‌ها تطبیق می‌داد تا اینکه بانک‌ها خودشان را با این مدل تطبیق دهند و این مدل را پیاده کنند. در شرایط فعلی پیاده‌سازی مدل پرداخت‌یاری ‌جذابیتی برای بانک‌ها ندارد و از همین رو بانک‌ها نیز دغدغه پیاده‌سازی آن در زیرمجموعه خود را ندارند.»

به باور فارمد هم‌اکنون شاپرک نمی‌تواند به بانک‌ها فشار بیاورد تا مدل پرداخت‌یاری را در زیرمجموعه خود پیاده کنند. او پیشنهاد داد که اگر شاپرک از طریق یکی بوم‌ها (بسترهای ارائه بانکداری باز) به بانک‌ها متصل می‌شد و پرداخت‌یارها نیز به آن متصل می‌شدند شاید این مشکل برطرف می‌شد.

او اضافه می‌کند که پیش از این نیز پیشنهاد شده بود که شاپرک فقط وظیقه نظارتی خود را انجام دهد و پرداخت‌یارها از طریق بوم‌های ارائه خدمات بانکداری به بانک‌ها متصل شوند و عملیات تسویه انجام دهند اما به نظر می‌رسد هیچکدام از این پیشنهاد‌ها مورد توجه شاپرک نبوده است.

او ادمه می‌دهد که از سوی دیگر هیچ نوع قرارداد SLA نیز از سوی شاپرک یا بانک‌ها با مجموعه‌های پرداخت‌یاری بسته نشده ‌است تا اگر خسارت و زیانی متوجه پرداخت‌یارها به دلیل مشکلات مطرح شده از سوی آنان ایجاد شده آنان جبران خسارت کنند.

البته شاپرک نیز اختلال‌های ایجاد شده طی این دوره زمانی را رد نمی‌ کند. روابط عمومی شاپرک در این زمینه به پیوست اعلام کرد: «بررسی‌ها نشان می‌دهد طی ۴۵ روزه منتهی به چهاردهم آبان ماه جاری مجموعاً ۱۳ مورد اختلال در فرایند پرداخت‌یاری به وجود آمده است که بسیار فراتر از انتطار آنها بوده است.»

این بررسی‌ها همچنین گویای این است که در میان این ۱۳ اختلال در ۲ مورد، عامل اختلال مشکلات حادث‌شده از سمت شاپرک بوده و در ۱۱ مورد در یکی از بانک‌های فعال در فرایند پرداخت‌یاری دچار مشکلاتی بوده‌اند که منجر به تسویه با یک سیکل تاخیر شده است.

بر همین اساس مدیرعامل شرکت شاپرک در مذاکراتی که اخیراً با نمایندگان بانک‌های سهامدار این شرکت داشت از آن‌ها دعوت کرد به مجموعه بانک‌های فعال در حوزه پرداخت‌یاری ملحق شوند تا ضمن افزایش تعداد بانک‌های فعال در این حوزه، ریسک اختلال نیز کاهش یابد. همچنین در جلسه روز دوشنبه دوازدهم ابان ماه نیز مقرر شد پرداخت یاران  نیزمستقیما رفع مشکلات بانک‌ها را پیگیری نمایند.

ضرر و زیان تسویه

مشکلات ایجاد شده در بخش تسویه، بار هزینه‌ای برای شرکت‌های پرداخت‌یاری ایجاد کرده‌است، این شرکت‌ها نه تنها تعدادی از پذیرندگان خود را به دلیل تاخیر در تسویه از دست داده‌اند بلکه ضرر مادی مستقیمی را نیز تجربه کرده‌اند. مهدی فاطمیان، مدیرعامل زیبال در این خصوص به پیوست می‌گوید: «تاخیر در فرایندهای انجام تسویه موجب می‌شود آنان در حدود ۴۰ میلیون تومان ضرر کنند و اگر تسویه حساب به صورت کامل در یک روز انجام نشود و به روز بعدی موکول شود میزان ضرر آنان به ۶۰ میلیون تومان می‌رسد.»

او تاکید می‌کند که طی یک دوره زمانی تقریبا ۳۵ روزه آنان با ۸ بار اختلال مواجه شده‌اند و این اختلالات موجب نارضایتی کاربران و پذیرندگانشان می‌شود. این در حالی است که هر کدام از شرکت‌های پرداخت‌یاری برای به دست آوردن مشتریان و پذیرندگان خود طی سال‌های گذشته هزینه زیادی انجام داده‌اند. فاطمیان می‌گوید: «ما در شرایطی مشتریان خود را به دلیل ناپایداری سرویس‌ها از دست می‌دهیم که در گذشته آنان سرویس‌های پایداری را از پرداخت‌یارها دریافت می‌کردند.»

او با اشاره به اینکه هنوز زیرساخت‌های شاپرک به بلوغ کافی نرسیده است اعلام می‌کند: «پیش از پیاده‌سازی کامل پرداخت‌یاری پیشنهاد ما این بود که انتقال به پرداخت‌یاری تدریجی و مرحله به مرحله انجام شود در این شرایط زیرساخت‌ها از آمادگی بیشتری برخودار می‌شدند اما به نظر می‌رسد شاپرک ترجیح داد که با یک ضرب‌الاجل تمامی پرداخت‌یارها به مدل پرداخت‌یاری مهاجرت کنند.»

او می‌گوید اگر ارائه بسیاری از سرویس‌ها یا آمادگی زیرساخت‌ها دست پرداخت‌یارها بود شاید تا کنون این شرایط فراهم شده بود. او می‌گوید طی جلساتی که با مدیران شاپرک برگزار می‌شود آنان وعده می‌دهند که یک سرویس را ایجاد کنند اما متاسفانه پیاده‌سازی آن سرویس مدت طولانی به طول می‌انجامد.

فاطمیان برای اثبات این گفته خود به وعده پیاده‌سازی سرویس ساتنا اشاره کرد: «شاپرک وعده داده بود که در صورت تاخیر در تسویه حساب از طریق پایان امکان تسویه از طریق ساتنا را نیز برای پرداخت‌یارها ایجاد کند این در حالی است که از زمان این وعده تقریبا ۶ ماه گذشته است و هنوز محققن نشده است.» او یکی دیگر از وعده‌های شاپرک را ارائه یک وب‌سرویس به پرداخت‌یارها برای مشاهده تراکنش‌ها در حسابشان نزد شاپرک عنوان کرد تا بتوانند از طریق مدیریت وجوه بهتری انجام دهند.

مغایرت‌ها چالشی جدید

یکی از مشکلاتی که پرداخت‌یارها با آن مواجه هستند مشکل مغایرت در تسویه حساب‌هاست برخی ازاین مشکلات نیز به دلیل تفاوت در زمان تعیین شده برای پایان یافتن تراکنش‌های یک روز کاری (CUT OFF) میان پرداخت‌یارها و شرکت‌های PSP است. همین امر موجب می‌شود تا در برخی از موارد مبلغ اعلامی برای تسویه حساب از سوی پرداخت‌یار برای یک پذیرنده با مبلغی که نزد شاپرک برای آن پذیرنده وجود دارد متفاوت باشد و به دلیل مشخص نبود این تفاوت نزد پرداخت‌یار مغایرت‌ها در تسویه حساب‌ها افزایش می‌یابد. یکی از راهکارها برای برون رفت از این مشکل ایجاد یک وب‌سرویس دسترسی به حساب نزد شاپرک  است (shadow account) . در شرایطی که وعده ایجاد این وب‌سرویس داده شده است هنوز این امکان برای پرداخت‌یارها فراهم نشده است.

سجاد چاریپور، مدیرعامل pay.ir در این مورد به پیوست می‌گوید: «در شرایط فعلی ما با ۲۵ میلیارد تومان مغایرت مواجه هستیم و در هفته گذشته به صورت مرتب در حال برطرف کردن این مغایرت‌ها به صورت دستی بودیم.»

طبق گفته او فایل‌هایی که آنان برای تسویه برای شاپرک ارسال می‌کنند یا در زمان مقرر پردازش نمی‌شود یا اگر پردازش شد بخشی از آن پردازش می‌شود یا بخشی از مبالغ پیش‌بینی شده به حساب ما واریز می‌شود در این صورت برای ما مشخص نیست که چرا برخی از ردیف‌های فایل پردازش نشده‌اند یا مشخص نیست که اگر گفته می‌شود که فلان پذیرنده این میزان پول در حسابش نیست چه میزان پول در حساب وی وجود دارد تا ما طبق آن دستور به تسویه بدهیم.»

او ادامه داد: «وضعیت حساب‌ها نزد ما مشخص است؛ اما ما از وضعیت حساب‌ها نزد شاپرک مطلع نیستیم و همین امر موجب می‌شود تا میزان مغایرت‌ها افزایش یابد اگر ما می‌دانستیم که پذیرنده‌امان چقدر پول نزد شاپرک دارد طبق آن دستور تسویه می‌دادیم تا مغایرت به میزان قابل توجهی کاهش یابد.»

او با اشاره به اینکه آنان ۵۰ تا ۶۰ هزار مشتری را روی پرداخت‌یاری منتقل کرده‌اند می‌گوید: «با افزایش میزان تراکنش‌ها روی شبکه پرداخت‌یاری هر روز میزان مغایرت‌ها نیز افزایش می‌یابد و این می‌تواند برای پرداخت‌یارها مشکل آفرین باشد.»

امیرحسین جمشیدی، سرپرست پروژه پرداخت‌یاری رهیاب رایان فردا نیز در این خصوص به پیوست می‌گوید: «بخش عمده‌ای از مشکلات ما به سمت بانک‌ها باز می‌گردد هم‌اکنون سه بانک هستند که تسویه حساب با پرداخت‌یارها را انجام می‌دهند و این بانک‌ها طی این دوره زمانی با اختلا زیادی مواجه بودند.»

او همچنین به مشکلاتی که از سمت شرکت‌های پی‌اس‌پی نیز برای پرداخت‌یارها ایجاد می‌شود اشاره کرد و ادامه داد: «برخی از شرکت‌های پی‌اس‌پی در ارسال فایل‌های تسویه برای پرداخت‌یارها تعلل می‌کنند این در حالی است که پرداخت‌یارها برای تسویه حساب در یک روز با محدودیت زمانی مواجه هستند و اگر تسویه یک روز را از دست بدهند عملا تسویه حسابشان یک روز به تعویق می‌افتد.»

جمشیدی اعلام می‌کند با توجه به نوسانات بازار ارز، تعویق در تسویه حساب موجب ضرر و زیان تعدادی از پذیرندگان شده است چرا که در شرایط فعلی هر چه پول سریع‌تر به دست پذیرنده برسد طبیعی است که سریع‌تر می‌تواند کالای مورد نیاز خود را تهیه کند و به مشتری‌اش تحویل دهد.

او می‌گوید: «تعویق در واریز پول به حساب مشتریانمان موجب شده تا تعدادی از آنان به صورت کامل از دریافت سرویس‌های پرداخت‌یاری منصرف شوند و سرویس‌های خود را ترجیح دهند که از شرکت‌های پی‌اس‌پی دریافت کنند.»

هر چند روابط عمومی شاپرک می‌گوید پس از اقدامات انجام شده از سوی شاپرک در تاریخ‌های ۵ مهرماه و ۲۵ مهرماه فعالیت پرداخت‌یاری منظم شده است و اکثریت قریب به‌اتفاق پذیرندگان فعال در این بخش در قالب سامانه پرداخت‌یاری و با شفافیت و نظم لازم عمل می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسد تا زمانی‌که مشکل تسویه حساب پذیرندگان مرتفع نشود میزان نارضایتی پرداخت‌یارها و پذیرندگانشان از این مدل ادامه داشته باشد.