تامین نشدن ارز برای واردات کالای IT قاچاق در بازار را افزایش داده است

به گزارش پیوست، فعالان واردکننده کالاهای سخت‌افزاری بازار کامپیوتر در سال‌های گذشته به دنبال تحریم و نوسانات نرخ ارز مشکلات زیادی برای واردات کالا به این بازار را پشت سر گذاشته‌اند؛ اما با این حال آنطور که خودشان ادعا می‌کنند توانسته‌اند با سیاست‌گذاری‌های مشخص نیاز بازار به کالاهای کامپیوتری چه در بخش مصرفی (لپ‌‌تاپ، تبلت و…) و چه در بخش زیرساختی (سرور، دیتاسنتر و..) را رفع کنند. حالا همین فعالان می‌گویند مشکلات ۶ ماه گذشته در بازار کامپیوتر به دلیل تخصیص پیدا نکردن ارز کافی برای واردات کاملا فعالیت آنها را متوقف کرده و سبب شده تا بخش قابل توجه‌ای از این بازار به سمت تعطیلی کشیده شوند. سیامک غنیمی‌فرد، رئیس کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در نشست خبری این کمیسیون برای بازگو کردن مشکلات واردکنندگان کالاهای سخت‌افزاری بازار ICT، اعلام کرد که در شرایطی واردات کالاهای مصرفی و زیرساختی ITبه دلیل تخصیص پیدا نکردن ارز به فعالان این حوزه با مشکل مواجه شده که در شرایط شیوع کرونا کشور بیش از گذشته به برقراری ارتباطات آنلاین در بخش‌های مختلف احتیاج دارد.

موضوع تخصیص پیدا نکردن ارز به واردکنندگان کالاهای مصرفی و زیرساختی بازار  ICT در حالی از سوی مدیران حاضر در این نشست خبری مطرح شد که شهریور ماه مدیرکل دفتر صنایع برق، فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت در گفت‌وگو با پیوست اعلام کرده بود که تخصیص ارز به روال همیشه به فعالان این صنف تعلق گرفته اما روند این تخصیص کمی کند است.

سیامک غنیمی‌فرد، در پاسخ به این سوال پیوست که از ابتدای سال چه میزان تخصیص ارز به فعالان این بخش بازار تعلق گرفته و چرا با وجود ادعای وزارت صمت این فعالان از تخصیص پیدا نکردن ارز گله می‌کنند گفت:‌ «ما هم نمی‌گوییم ارزی تخصیص پیدا نکرده اما اینکه این ارز به چه کسانی و به چه میزان تخصیص پیدا کرده به صورت شفاف مشخص نیست.  در همین نشست بخش قدیمی و با سابقه واردات کالاهای سخت‌افزاری حضور دارند؛ اما هیچ‌کدام موفق به دریافت ارز نشده‌اند.»

برای حل مشکل تخصیص ارز تاکنون نامه‌های مختلفی به بانک مرکزی ارسال کرده‌ایم تا در جلسه‌هایی مشترک بتوانیم این معضل را با آنها حل کنیم اما به هیچ کدام از این نامه‌ها پاسخ نداده‌اند
پیمان مهاجر ایروانی، عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نصر تهران

او با اشاره به راه‌اندازی مرکز داده مادر شبکه ملی اطلاعات در هفته‌های پیش ادامه داد: «چندی پیش ما از سوی رسانه‌ها متوجه افتتاح بزرگترین دیتاسنتر متعلق به شبکه ملی اطلاعات شدیم؛ اما این دیتاسنتر چگونه و توسط کدام بخش بازار توسعه پیدا کرده است را نمی‌دانیم فقط می‌دانیم که این دیتاسنتر به کمک بخش خصوصی راه‌اندازی نشده است. پس حرف وزارت صمت درست است که اعلام می‌کند ارز تخصیص داده شده چون با همین تخصیص ارز وزارت ارتباطات توانسته زیرساخت‌های توسعه دیتاسنتر شبکه ملی اطلاعات را فراهم کند.» به باور او نبود شفافیت در این زمینه باعث شده کارها به درستی پیش نرود و بخشی از بازار که به درستی و صادقانه در حال انجام کار هستند از فعالیت باز بمانند.

او در پاسخ به این سوال پیوست که تخصیص پیدا نکردن ارز به فعالان بازار ICT برای واردات با توجه به ضرورت استفاده از کالاهای IT در کشور آنهم در شرایط شیوع کرونا به ضعف تعاملات صنف بخش خصوصی با دولت باز نمی‌گردد گفت:‌ «حتما در این زمینه ضنف ضعف‌هایی دارد و قطعا اگر قدرت بیشتری داشتیم شاید می‌توانستیم بسیاری از مشکلات را حل کنیم. البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که بخش دولتی تا کنون به هیچ‌کدام از راهکارها و پیشنهادهای ما برای برون‌ رفت از این معضلات پاسخ نداده است.»

در همین زمینه پیمان مهاجر ایروانی، عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نصر تهران هم اعلام کرد که آنها تمام تلاششان برای ایجاد یک مسیر گفت‌وگو را طی کرده‌اند اما به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. او در این مورد گفت:‌ «یکی از روش‌های مدنی برای به نتیجه رسیدن در این مورد درخواست گفت‌وگو و حضور در جلسات با تصمیم‌گیران اصلی مانند بانک مرکزی و وزارت صمت است. تا کنون نامه‌های مختلفی به بانک مرکزی ارسال کرده‌ایم تا در جلسه‌هایی بتوانیم مشکل تخصصی ارز را با آنها حل کنیم اما تا کنون به هیچ کدام از این نامه‌ها پاسخ نداده‌اند.» او ادامه داد: «در این زمینه با وزارت صمت موفق به برگزاری جلساتی شده‌ایم و طرح‌ها و پیشنهادهای خود را هم مطرح کرده‌ایم اما این جلسه‌ها منتج به خروجی مشخصی نشده و نتوانسته‌ایم جوابی از سمت این دوستان دریافت کنیم.»

چیزی که روشن است این موضوع است که به دلیل تخصیص پیدا نکردن ارز بخش قابل توجه‌ای از نیاز بازار در بخش تبلت و نوت‌بوک به صورت قاچاق تامین می‌شود
احسان بیات، عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران

در ادامه این نشست احسان بیات، عضو دیگر کمیسیون سخت‌افزار سازمان نصر از افزایش قاچاق در بازار به دنبال تخصیص پیدا نکردن ارز برای واردات رسمی کالاهای کامپیوتری در بازار خبر داد. بیات در این مورد توضیح داد: «در بازار موبایل به دلیل رجیسیتری میزان تخصیص ارز و اینکه واردات به چه میزان بوده کاملا مشخص است؛ اما در بازار IT این روند کاملا نامشخص است. با این حال چیزی که روشن است این موضوع است که به دلیل تخصیص پیدا نکردن ارز بخش قابل توجه‌ای از نیاز بازار در بخش تبلت و نوت‌بوک به صورت قاچاق تامین می‌شود.»

او افزایش قاچاق به دنبال تخصیص پیدا نکردن ارز را امری طبیعی دانست و گفت:‌ «ما هم حرف دوستان در وزارت صمت را تکذیب نمی‌کنیم که می‌گویند ارز تخصیص پیدا کرده اما این ارز به صورت مشخص و براساس یک سیاست‌گذاری معین به فعالان اصلی این بازار تعلق نگرفته است. از سوی دیگر ارزی هم که تخصیص داده شده در مقاطع زمانی مختلف و با فاصله زیادی همراه بوده است. به طور مثال در سه ماه اول سال ارزی تخصیص پیدا نکرد اما در تیر ماه میزان مشخصی ارز تخصیص پیدا کرد و از آن زمان تا کنون ارزی تخصیص داده نشده است.»

به باور او تخصیص ارز به کالاهای IT با توجه به نیاز بالا در بخش مصرفی و زیرساختی باید به شکل روتین باشد نه فصلی. بیات تاکید می‌کند در زمانی که تخصیص ارز به واردکنندگان قانونی و شناسه‌نامه‌دار بازار با فاصله ۳ تا ۴ ما اتفاق می‌افتد، روند قاچاق کالاهای این بازار به دلیل اینکه امکان تامین ارز از کف بازار وجود دارد و مشکلاتی مانند ثبت سفارش و پرداخت مالیات و … هم دیده نمی‌شود افزایش قابل توجه‌ای پیدا کرده است.

توقف چرخه تولید

مشکل تخصیص و تامین ارز مورد نیاز واردات کالاهای ICT حالا شرایط فعالیت برای تولید‌کنندگان این بخش از بازار را نیز با معضلات جدی روبه‌رو کرده است. حمید توسلی، عضو هیات مدیره سازمان نصر و عضو کمیسیون سخت‌افزار این سازمان اعلام می‌کند که در شرایطی که در سه سال گذشته شعارهایی برای رشد تولید در کشور در نظر گرفته شده؛ اما برخی سیاست‌های اعمال شده از بدنه دولت بزرگترین صدمات را به بخش تولیدی در بازار کامپوتر زده است.

توسلی در مورد مشکلات تولید به دلیل تامین نشدن ارز گفت:‌ «علاوه بر مشکلات تحریمی که همیشه با آن دست به گریبان بوده‌ایم حالا هم مشکل تخصیص ارز را داریم که تولیدات در این بخش از بازار را فلج کرده است. سیاست کلان کشور از ۳ سال پیش حمایت از کالای ایرانی و حمایت از تولید بوده، امسال هم شعار جهش تولید در نظر گرفته شده اما به دلیل اینکه ارز از سمت بانک مرکزی به این بخش از بازار تعلق پیدا نمی‌کند، در حوزه تولیدات تجهیزات آی‌تی با مشکلات جدی روبه‌رو شده‌ایم.»

او با تاکید می‌کند که درست است که ایران در زمینه تولیدات حوزه ICT فاصله زیادی با کشورهای دیگر دارد، اما می‌تواند بسیاری از کالاهای مورد نیاز بازار را با توجه به همه محدودیت‌های ایجاد شده به دنبال تحریم تامین کند.

توسلی با بیان اینکه مشکل فعلی تولید‌کنندگان چرخه تامین کالا است گفت:‌ «علاوه بر فراهم کردن فضای تولید و استخدام نیروی انسانی و هزینه برای مارکتینگ و .. تولید نیاز به تامین قطعاتی دارد که باید از کشورهای مختلف به کشور وارد شود. برای نمونه ساخت یک دستگاه نیاز به ۵۰ قطعه وارداتی دارد، اما وقتی ارزی برای واردات این قطعات تعلق نمی‌گیرد تولید آن دستگاه متوقف می‌شود و در نهایت هم چرخه تولید از بین می‌رود.»

مسئولان متوجه اهمیت استفاده از ابزارهای ICT در کشور هستند اما به جای همراهی بخش خصوصی برای تامین نیاز بازار خودشان مستقیما وارد بازار می‌شوند و کارهای که باید به این بخش سپرده شود را انجام می‌دهند
حمید توسلی، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای

او با گلایه از بخش دولتی اعلام کرد: «مسئولان متوجه اهمیت استفاده از ابزارهای ICT در کشور هستند اما به جای همراهی بخش خصوصی برای تامین نیاز بازار خودشان مستقیما وارد بازار می‌شوند و کارهای که باید به این بخش سپرده شود را انجام می‌دهند.» توسلی با اشاره به ساخت دیتاسنتر ویژه برای شبکه ملی اطلاعات گفت: «این دیتاسنتر با نادیده گرفتن بخش خصوصی راه‌اندازی شد اگر دولت کمبود ارز دارد پس چرا خودش مستقیم وارد و اقدام به راه‌اندازی دیتاسنتری به این بزرگی می‌کند.» به باور او ادامه داشتن این سیاست‌های دولت و تعامل نداشتن با بخش خصوصی در ادامه باعث حذف فعالان قدیمی از این بازار خواهد شد.

در همین زمینه رضا حیدری، عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نصر هم از به مشکل خوردن سطح فروشگاهی بازار به دلیل تخصیص پیدا نکردن ارز گفت. براساس اظهارات او در این نشست از ابتدای سال و با افزایش مشکلات واردات کالاهای کامپیوتری تعداد شرکت‌ها و فروشگاه‌هایی که روبه‌ تعطیلی می‌روند افزایش پیدا کرده است. او در این مورد گفت:‌ «هر روز بیشتر از گذشته شاهد این هستیم که به دلیل تامین نشدن ارز تعداد شرکت‌ها و فروشگاه‌هایی که دخل و خرجشان با یکدیگر نمی‌خواند به سمت تعطیلی کشیده می‌شوند.» به باور او اگر مسئولان دولتی زودتر به فکر تخصیص و تامین ارز مورد نیاز بازار کامپیوتر نباشند موج تعطیلی کسب‌وکارهای فعال در این بخش بازار فراگیر خواهد شد.

*ماهنامه پیوست در شماره شهریور در پرونده‌ای به بررسی مشکلات واردات کالا‌های حوزه سخت‌افزار کشور پرداخته بود که می‌توانید مطالب این پرونده را از طریق لینک زیر بخوانید:

این‌ سخت‌های بی‌جان