بررسی اندروید باکس فیلیمو؛ جعبه سحرآمیز فیلیمو باز شد

فیلیمو به عنوان پلتفرم پخش آنلاین فیلم و سریال، به یکی از محبوب‌ترین سرویس‌های پخش محتوای ویدئویی سفارشی در ایران تبدیل شده و بیشترین سهم بازار را در اختیار دارد. در کنار محتوای متنوع و کاربرپسند، بی‌شک شیوع بیماری کرونا، قرنطینه و دورکاری عوامل بسیار تاثیرگذاری در گسترش جامعه مخاطبان این سرویس پخش فیلم و سریال بوده است. در حال حاضر وب‌سایت فیلیمو رتبه ۱۴ الکسای ایران را در اختیار دارد و این در حالی است که بسیاری از مخاطبان این پلتفرم به روش‌های دیگری مانند اپلیکیشن‌های موبایلی و تلویزیون‌های هوشمند از این سرویس استفاده می‌کنند. این افزایش مخاطب، مدیران مجموعه فیلیمو را متقاعد کرد تا برای حفظ این جامعه آماری و تجربه‌ای بهینه‌تر و کارآمد‌تر از این سرویس، سخت‌افزار اختصاصی خود را به نام فیلیموباکس روانه بازار کنند.
پیش از پرداختن به بررسی این محصول باید با دو مفهوم TVBOX و VOD به‌ طور مختصر آشنا شویم؛ اوایل دهه ۳۰ هجری شمسی بود که برای اولین بار تلویزیون وارد ایران شد. این دستگاه عجیب از همان ابتدا و خصوصاً سال ۱۳۳۷ که نخستین فرستنده تلویزیون ایران پخش برنامه‌های خود را آغاز کرد در بین مردم «جعبه جادو» نام گرفت. حالا بعد از گذشت بیش از ۶۰ سال، همین جعبه‌های جادو با توجه به تغییرات ظاهری‌ای که پشت سر گذاشتند و همچنین پیشرفت تکنولوژی، دیگر نام‌شان معنا و مفهوم چندانی ندارد. حالا تلویزیون‌ها دیگر شکل جعبه نیستند و بیشتر به قاب عکسی نازک شبیه‌اند که به دیوار میخ شده است. از طرفی تکنولوژی چنان افسارگسیخته رشد یافته که دیگر یک قاب نازک به نام تلویزیون‌ هوشمند حتی با قابلیت پخش هزاران کانال ماهواره‌ای و اینترنتی، بازی و اپلیکیشن، دیگر برازنده لقبی به نام جادویی نیست. اما در سال‌های گذشته ابزاری تولید شد که به ‌لحاظ عملکردی که داشت می‌توانست جعبه جادویی جدید لقب گیرد. جعبه‌های سیاه‌رنگ کوچکی که با اتصال به هر نمایشگر، مانیتور و تلویزیون قدیمی ازکار‌افتاده‌ای، آنها را به یک تلویزیون هوشمند و پرکاربرد تبدیل می‌کرد. شاید حالا تی‌وی باکس‌ها شایسته لقب جعبه‌های جادویی باشند. جعبه‌هایی که به لحاظ کاربردی از بسیاری از تلویزیون‌های هوشمند عملکرد بهتری دارند و با توجه به قیمت پایین‌تر نسبت به تلویزیون‌های هوشمند، حالا به رقیبی جدی و خطرناک برای تلویزیون‌های هوشمند تبدیل شده‌اند.
خیلی قبل‌تر از ظهور تی‌وی‌باکس‌ها تکنولوژی دیگری به نام (Video on Demand) VOD پدید آمد. تولید محتوای ویدئویی، ارائه آن بر بستر اینترنت و دریافت حق اشتراک یا پخش رایگان در ازای تبلیغات، اصلی‌ترین ویژگی سرویس‌های VOD است. این تکنولوژی در دهه اول قرن ۲۱ با سرعت زیادی رشد کرد و سپس بخشی از سرویس‌های تلویزیون‌های هوشمند شد. مهم‌ترین مزیتی که VOD‌ها نسبت به سیستم‌های سنتی پخش محتوای تصویری دارند عدم وابستگی به زمان است به ‌طوری که کاربر هر زمانی که بخواهد می‌تواند محتوای مورد نظر خود را تماشا یا دانلود کند. سرویس‌های VOD را می‌توان به سه بخش TVOD، SVOD و AVOD تقسیم‌بندی کرد. این تقسیم‌بندی بر اساس نحوه ارائه سرویس تعیین شده؛ مثلاً TVODها همچون آی‌تیونز و آمازون پرایم از مدل تک‌فروشی محتوا استفاده می‌کنند، SVODها از جمله اچ‌بی‌او، Hulu و نت‌فلیکس بر اساس پرداخت حق اشتراک سرویس‌‌دهی می‌کنند و TVODها مانند یوتیوب از مدل سرویس‌‌دهی تبلیغاتی بهره می‌برند. سرویس‌های VOD چند سالی است که وارد بازار ایران شده و شرکت‌های زیادی به تولید محتوا به این شکل روی آورده‌اند. این سرویس در ایران با دو عنوان «رسانه تعاملی» یا ترجمه تحت‌الفظی «ویدئو به هنگام درخواست» شناخته می‌شود که هر دو به‌ نوعی نامفهوم است و به همین دلیل این عبارت نیز به همان صورت انگلیسی در بین مردم جا افتاده است. آیو به عنوان اولین تلویزیون اینترنتی، محتوای تصویری در ازای دریافت حق اشتراک عرضه می‌کند که طی همکاری با شرکت سامسونگ روی تلویزیون‌های هوشمند این شرکت به بازار عرضه شد. آیو علاوه بر فیلم‌، سریال و بازی اینترنتی و محتوای زنده صداوسیما را تا مدت هفت روز ارائه می‌کند. فیلیمو، نماوا، کاناپه، لنز، دیجیتون و غیره از جمله VOD‌های ایرانی هستند که در سال‌های گذشته در ایران نام خود را مطرح کرده‌اند؛ اما فیلیمو و نماوا نسبت به دیگر رقبا از محبوبیت و سهم بازار بیشتری بهره‌مند شدند. این دو به ‌صورت وب‌سایت کار خود را آغاز کردند اما پس از آن برای گوشی‌ها و تلویزیون‌های هوشمند نیز اپلیکیشن عرضه کردند. این محصولات همگی در دسته SVODها جای می‌گیرند. کافه‌بازار هم با ارائه محتوای ویدئویی روی اپلیکیشن بازار به جمع TVODها اضافه شد.

فیلیمو باکس

فیلیمو به عنوان اولین پلتفرم ارائه‌دهنده VOD در ایران از سال ۹۳ کار خود را آغاز کرد. این پلتفرم که یکی از استار‌ت‌آپ‌های زیرمجموعه هلدینگ صباایده به شمار می‌رود، از حمایت و تبلیغ آپارات برخوردار بود و به سرعت توانست بین مردم جا باز کند و چهاردمین وب‌سایت پربازدید ایران شود. حالا این شرکت برای ارائه تجربه بهتر از فیلیمو روی نمایشگر‌های بزرگ، سرویس خود را روی تی‌وی‌باکس آورده و محصول سخت‌افزاری اختصاصی‌اش را با نام فیلیموباکس روانه بازار کرده است. تی‌وی‌باکس فیلیمو به‌ لحاظ ظاهری شباهت‌هایی به تی‌وی‌باکس‌های شیائومی دارد، اما به‌ لحاظ سخت‌افزاری دستگاه متفاوت‌تری است. فیلیموباکس از پردازنده چهارهسته‌ای و ۶۴ بیتی Amlogic S905X2 بهره می‌برد. این پردازنده ۱۲ نانومتری در کنار معماری ARM Cortex-A53 2.0GHz پردازنده گرافیکی 2 Dvalin MP2 دارد که تقریباً هم‌رده پردازنده گرافیکی پایین‌رده Mali-G31 MP2 است. رم دو گیگابایتی این دستگاه از نوع DDR4 بوده و ۱۶ گیگابایت حافظه داخلی دارد. سمت راست و پشت این دستگاه محل قرارگیری پورت‌های مختلف است. ورودی برق، ورودی کابل اینترنت، خروجی HDMI و خروجی AV پورت‌های پشتی دستگاه هستند. ورودی USB-1، ورودی کارت حافظه Micro-SD و ورودی USB-2 نیز از جمله پورت‌های سمت راست دستگاه به شمار می‌روند. ابعاد این دستگاه ۱۲۳ در ۱۱۵ در ۲۴ میلی‌متر است و ۴۱۷ گرم وزن دارد. جنس بدنه پلاستیک بوده و نوار LED نازکی دورتادور لبه بالایی دستگاه کشیده شده که هنگام روشن بودن دستگاه به رنگ نارنجی و هنگام خاموش بودن به رنگ آبی درمی‌آید. کنترل باتری‌خور دستگاه که از طریق بلوتوث متصل می‌شود رو‌به‌روی دکمه خاموش/روشن دکمه‌ای برای ورود مستقیم به اپلیکیشن فیلیمو دارد. کمی پایین‌تر همانند کنترل می‌باکس شیائومی، دکمه گوگل اسیستنت قرار گرفته. این کنترل به ورودی میکروفون مجهز است تا فرامین صوتی را حتی در فاصله بسیار دورتر از باکس اصلی بشنود و اجرا کند.

پخش محتوای 4K

فیلیموباکس برای پخش محتوای ویدئویی تقریباً از تمام فرمت‌های اصلی و مهم پشتیبانی می‌کند. باکس فیلیمو علاوه بر این قابلیت پخش ویدئوهای 4K را هم دارد. از نظر فیلیمو این امکان به دلیل قابل پخش بودن ویدئوهای 4K در این دستگاه در نظر گرفته شده در حالی که در پلتفرم فیلیمو فعلاً محتوایی با این کیفیت وجود ندارد. در واقع این مساله بسیار حائز اهمیت است چراکه روی جعبه دستگاه و در اکثر تبلیغاتی که از این محصول می‌بینیم به قابلیت پخش محتوای 4K اشاره دارد. در حالی که در اصلی‌ترین برنامه این دستگاه، یعنی اپلیکیشن فیلیمو، محتوای 4K وجود ندارد. از طرف دیگر درست است که می‌توان از طریق یوتیوب یا برخی اپلیکیشن‌های خاص یا حتی به ‌صورت آفلاین روی هارددیسک محتوای 4K با این دستگاه تماشا کرد، اما باز هم این مساله به سه چیز وابسته است: نمایشگر یا تلویزیونی که قابلیت پخش محتوای 4K را داشته باشد، قابل دسترس بودن محتوای 4K به‌ صورت آفلاین و اینترنت بسیار پرسرعت برای پخش و استریم محتوای 4K، که از این سه شرط تنها تلویزیون‌های 4K در بین مردم رواج یافته و دو شرط دیگر اصلاً در دست نیست. به همین دلیل وقتی فیلیمو این محصول را مخصوص بازار ایران تولید کرده و مطمئناً از وضعیت محتوای 4K در ایران آگاه است، می‌توانست از سخت‌افزاری استفاده کند که قابلیت پخش ویدئوهای 4K را ندارد و به این صورت قیمت تمام‌شده محصول را پایین‌تر بیاورد. در حال حاضر بخشی از هزینه‌ای که کاربر برای این محصول پرداخت می‌کند مربوط به ویژگی‌ است که در ایران کاربرد چندانی ندارد. در هر حال ما برای تست اپلیکیشن‌های پخش محتوای 4K را روی این دستگاه نصب کردیم و از طریق این اپلیکیشن‌ها و همچنین از طریق یوتیوب و با اتصال دستگاه به تلویزیون هوشمندی با قابلیت پخش محتوای 4K از تماشای این محتوای باکیفیت روی این دستگاه لذت بردیم.

نرم‌افزار

فیلیمو باکس به سیستم‌عامل AndroidTV نسخه ۸.۱ مجهز است. متاسفانه اطلاعاتی از نام و نسخه رابط‌کاربری این دستگاه در دست نیست اما به ‌لحاظ کاربری بسیار نزدیک به اندروید خام است. در این دستگاه یک نرم‌افزار برای آپدیت‌ کردن سیستم‌عامل، گرفتن بک‌آپ و ری‌استور کردن دیتا تعبیه شده که متاسفانه به هیچ روشی موفق به به‌روزرسانی سیستم‌عامل نشدیم و گویا جلوی این اتفاق به دلایلی گرفته شده است. اصلی‌ترین تفاوتی که تی‌وی‌باکس‌های اندرویدی با تلویزیون‌های هوشمند دارند دسترسی و امکانات بیشتر به‌ واسطه محدودیت‌های کمتر است؛ برای مثال در باکس‌های اندرویدی گوگل‌پلی به‌ صورت پیش‌فرض نصب شده است. درست است که اپلیکیشن‌های بسیار محدودی نسبت به نسخه گوشی‌های هوشمند در این پلتفرم وجود دارد اما به‌ هرحال دست کاربر باز‌تر است. مثلاً هیچ کاربر ایرانی‌ای نمی‌تواند به ‌سادگی از طریق تلویزیون‌های هوشمند به محتوای یوتیوب دسترسی پیدا کند مگر آنکه از تنظیمات شخصی‌سازی‌شده برای تغییر پروکسی استفاده کند. در حالی که روی تی‌وی‌ باکس به راحتی با نصب یک فیلترشکن محتوای یوتیوب یا هر محتوای فیلترشده مفید دیگری قابل دسترس است. یکی دیگر از مزایای تیوی‌باکس نسبت به تلویزیون‌های هومشند امکان نصب دستی اپلیکیشن است.

ما برای تست اپلیکیشن‌های زیادی را روی تیوی‌باکس فیلیمو نصب کردیم که خلاصه‌ای از آنها را عنوان می‌کنیم. همان‌طور که گفته شد اپلیکیشن‌های زیادی روی پلی‌استور نسخه AndroidTV وجود دارد، اما همان‌هایی که در دسترس است کاملاً برای استفاده در این دستگاه سازگار شده‌اند. به همین دلیل ابتدا سعی کردیم اپلیکیشن کافه‌بازار را روی این دستگاه نصب کنیم. پس از نصب موفق کافه‌بازار کوشیدیم اپلیکیشن‌هایی را که در مارکت گوگل وجود نداشت روی این دستگاه نصب کنیم که برخی از آنها با موفقیت نصب شد و برخی دیگر پیغام خطا دادند. بعضی از اپلیکیشن‌ها را نیز نه از طریق مارکت گوگل موفق شدیم نصب کنیم نه از طریق کافه‌بازار و نه حتی به روش دستی. همان‌طور که می‌توان حدس زد، اپلیکیشن نماوا، آیو، دیجیتون و کاناپه برخی از این اپ‌های نصب ناموفق بود که به‌ طور مشخص فیلیمو اجازه نصب این اپلیکیشن‌ها‌ را مسدود کرده بود. از میان اپلیکیشن‌های کاربردی دیگر و آنهایی که موفق شدیم درست نصب و اجراشان کنیم می‌توان به اپلیکیشن‌های آپارات، تلوبیون، فیدیبو، آنتن، برخی از فیلترشکن‌ها، ES File Manager و بعضی از مرورگر‌های اینترنت اشاره کرد که البته گوگل‌کروم جزو آنها نیست. تنها مشکلی که نرم‌افزار‌های نصب‌شده روی این تی‌وی‌ باکس داشتند نسبت تصویر نادرست و عدم نمایش درست گوشه‌های اپلیکیشن‌ها بود و اینکه به‌ راحتی نمی‌شد با کنترل بلوتوثی این دستگاه با خیلی از اپلیکیشن‌ها کار کرد. البته که با اتصال ماوس و کیبورد تا حد زیادی این مشکلات حل شدند. مورد دیگر اپلیکیشن نت‌فلیکس است که به‌ صورت پیش‌فرض روی این دستگاه نصب بود اما به‌ خاطر تحریم‌ها اتصال نرم‌افزار به اینترنت ممکن نبود.

ارزش خرید

چنان‌که گفته شد، هدف اصلی از ارائه این محصول استفاده بیشتر کاربران فیلیمو از این پلتفرم روی نمایشگر‌های بزرگ است. در واقع فیلیمو این محصول را در درجه اول فقط برای کاربران دوآتشه خود تولید کرده تا آنها را وفادار به این سرویس نگه‌ دارد. جذب مخاطب بیشتر شاید کاربرد دوم این محصول باشد. گرچه فیلیمو روی اکثر برند‌های تلویزیون‌های هوشمند موجود در ایران نصب می‌شود یا به ‌صورت پیش‌فرض نصب شده است، با این حال درصد کمی از کاربران از آن استفاده می‌کنند. ارائه این محصول می‌تواند تجربه روان‌تر و کارآمد‌تری را برای مخاطبان اصلی فیلیمو روی تلویزیون‌ها و نمایشگر‌های بزرگ رقم بزند. دلیل دیگری که می‌توان برای کاربردی بودن فیلیمو‌باکس ذکر کرد قابلیت نصب و استفاده از دیگر اپلیکیشن‌ها و سرویس‌ها در کنار سرویس اصلی فیلیمو است به‌ خصوص قابلیت نصب فیلترشکن که بسیاری از سرویس‌های مسدود روی تلویزیون‌های هوشمند از جمله مهم‌ترین آنها یعنی یوتیوب را قابل استفاده می‌کند. این مهم‌ترین تفاوتی است که این دستگاه نسبتاً ارزان‌قیمت را نسبت به تلویزیون‌های هوشمند چند‌ده میلیونی ارزشمند می‌کند. از سوی دیگر، اگر شما تلویزیون هوشمندی هم نداشته باشید یا در کنار آن به ‌عنوان دستگاه دوم تلویزیون غیرهوشمند دیگری داشته باشید، می‌توانید با اتصال این دستگاه که از درگاه AV یا به ‌اصطلاحِ رایج سه‌فیش هم پشتیبانی می‌کند تلویزیون ساده و غیرهوشمند خود را به یک دستگاه هوشمند متصل به اینترنت تبدیل کنید. در این دستگاه علاوه بر امکان نصب اپلیکیشن‌ها نصب بازی‌‌ها نیز امکان‌پذیر است که البته به دلیل کانفیگ پایینی که دارد بازی‌های ساده و کم‌جم قابل اجراست. برای اجرای بازی‌ها نیز به یک دسته جویستیک نسخه پی‌سی نیاز دارید؛ اما بازی‌های بسیار کمی هم وجود دارند که با کنترل خود دستگاه قابل بازی کردن‌اند. این دستگاه از مبدل‌های تبدیل دسته‌های PS به PC پشتیبانی نمی‌کند. با اینکه این دستگاه قابلیت نصب بازی و برنامه‌های دیگر را دارد اما رابط کاربری فیلیموباکس طوری طراحی شده که کاربر بیشتر از اپلیکیشن فیلیمو استفاده کند و کمتر به سراغ منوی برنامه‌ها برود. در واقع فیلیموباکس ابزاری است که برای استفاده روان‌تر از فیلیمو روی نمایشگر‌های بزرگ طراحی شده و موارد دیگر همگی حاشیه‌های سرگرم‌کننده‌ای هستند تا این دستگاه را از تک‌کاربردی بودن دربیاورند. تجربه کاربری استفاده از این دستگاه با وجود چند باگ آنچنان خوشایند نبود. کنترل بلوتوثی دستگاه محدودیت‌هایی دارد که استفاده از ماوس و کیبورد جایگزین به مراتب بهتری خواهد بود. منوی فیلم‌ها و سریال‌ها در این اپلیکیشن نیز نیاز به بازطراحی دارد؛ برای مثال به هم‌ ریخته بودن فیلم‌ها و سریال‌ها باعث می‌شود کاربر متوجه نشود قسمت جدید سریال مورد علاقه‌اش چه زمانی به این سرویس اضافه شده است. با وجود تمامی ضعف‌ها و کمبود‌ها، فیلیمو راه هیجان‌انگیزی را شروع کرده که در ادامه، با برطرف شدن این کم و کاستی‌ها، می‌تواند به جذب بیشتر مخاطب بینجامد.

کلام آخر

تی‌وی باکس اندرویدی فیلیمو با امکانات و قابلیت‌هایی که دارد یک دستگاه مناسب برای استفاده خانگی مخصوصاً استفاده روی نمایشگر‌های بزرگ و تلویزیون‌های غیرهوشمند است. در یک کلام، فیلیموباکس بیشتر از یک ابزار، تنها برای تماشای فیلیمو و کمتر از یک اندروید باکس کامل است. مزیتی که این دستگاه را از سایر دستگاه‌های موجود در بازار متمایز می‌کند اول از همه قیمت پایین‌تر نسبت به رقباست و دیگر اشتراک یک‌ساله‌ رایگانی که فیلیمو با خرید این محصول در اختیار خریداران قرار می‌دهد. مجموعه فیلیمو به آرشیو بزرگی از فیلم‌، سریال‌، انیمیشن‌ و مستند‌ مجهز است که با خرید این محصول تا یک سال به رایگان به این محتوا دسترسی خواهید داشت. تی‌وی باکس فیلیمو اکنون با قیمت ۹۹۰ هزار تومان در بازار موجود است.