از حقوق پلتفرمی تا سلطنت پلتفرم‌ها

به گمانم 13 سال پیش بود یا شاید کمی پس و پیش. مرکز تحقیقات مخابرات ایران جمعی از نخبگان فنی را دور هم گرد آورده بود تا در خصوص موضوع فیلترینگ مطالعاتی صورت دهند. اوایل برای خودم هم نامأنوس بود که یک نامهندس و حقوقی در میان آن جمع چه کاری دارد بکند جز آنکه دائم تکرار کنم، ای عزیز، ای مهندس، هر آنچه از حیث فنی می‌توانید، لزوماً به آن معنا نیست که از حیث حقوقی نیز می‌توانید. اما حضور یک پژوهشگر دیگر- که او نیز وجه انسان‌‌نگری‌اش بر ماشین‌نگری و مهندس‌مآبی غالب بود- نمی‌گذاشت در هفته‌های مستمر و پرفشار کار و پژوهش احساس تنهایی کنم. بالاخص که نگاهش معطوف به آینده‌ای نه‌چندان نزدیک بود و وقتی با لهجه خوش اصفهانی از فرداها می‌گفت گاه به فیلم‌های تخیلی هالیوودی نزدیک‌تر بود تا واقعیتی عینی. یک دهه قبل یعنی یک عمر قبل برای اینکه دقیق‌تر بدانید 13 سال پیش یعنی چه، یادآوری می‌کنم صحبت مربوط به زمانی است که قانون جرائم رایانه‌ای نداریم، شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات پرداخت به مفهوم امروزی نداریم، استارت‌آپ واژه مصطلحی نیست، مهم‌تر اینکه کمیته تعیین مصادیق نداریم، معاونت فضای مجازی دادستانی نداریم، دادسرای ویژه جرائم رایانه‌ای نداریم، شرکت شاپرک و درگاه‌های پرداخت آنلاین در ساختار امروزی نداریم، اینستاگرام و تلگرام و پیام‌رسان‌های متنوع تحت موبایل نداریم، مگا اَپ نداریم و جولان موبایل‌ها در مگاپیکسل دوربین است و... بنابراین بسیاری از چیزهایی که امروز برای من و شما کاملاً مأنوس است در آن روزها تصورات ذهنی بود. بعد تصور کنید در چنین فضایی امیر ناظمی- همان آینده‌پژوه عضو تیم تحقیق- از شبکه اجتماعی می‌گفت یا رخدادهای آتی مانند اهمیت پلتفرم‌ها. رفقای مهندس در آن جمع با صحبت‌های امیر زودتر اخت می‌شدند. به هر حال تکنولوژی هم سوار همین قطار بود و در آینده ابزارهای نوینی می‌آمد، اما هرچه او بیشتر می‌گفت گرفتاری‌های مرا بیشتر می‌کرد. تصور کنید...