در جست‌وجوی شعف

بحث کیفیت و ساز و کارهای آن در «چرخه‌ حیات توسعه‌ نرم‌افزار» ، بحث تازه‌ای نیست و به نوع یا پیچیدگی محصول یا سرویس خاصی نیز محدود نمی‌شود. مدیران و دست‌اندرکاران کلیدی در همه‌ بخش‌های تولیدی و خدماتی اعم از سخت‌افزار، نرم‌افزار، و دیگر افزارها دیر یا زود با چالش کیفیت روبه‌رو می‌شوند و فرصت می‌یابند در کنار ظرفیت و توان «کمی» تولید، میزان تعهد و باور خود به جنبه‌های گوناگون «کیفی» را نیز به نمایش بگذارند. گروهی کیفیت را دغدغه‌ اصلی خود نمی‌پندارند و آن را به بعد موکول می‌کنند؛ عده‌ای گمان می‌کنند کیفیت اصولا نیاز به تدبیر و برنامه‌ریزی ندارد و خود به خود و به گونه‌ای تصادفی ظهورمی‌کند. گروهی هم هستند که کیفیت را از اولویت‌های نخست (و گاه نخستین اولویت) فرآیند تولید به حساب می‌آورند و لازم می‌بینند اندیشه و سرمایه‌ جدی خرج آن کنند. اما حتی در این حالت آخر هم شاهدیم طرح‌های تولیدی و خدماتی به ندرت به «کیفیت مطلوب» دست می‌یابند و این کاستی به ویژه در حوزه‌ نرم‌افزار فراوان دیده می‌شود. کیفیت مطلوب در نرم‌افزار اساسا چیست و چگونه به دست می‌آید؟ آیا می‌توان به هر سطح از پیش تعیین‌شده‌ای از کیفیت دست یافت و سپس استمرار یا ارتقای آن را در چرخه‌های بعدی تولید تضمین کرد؟ چرا با وجود ابزار پیشرفته‌ تولید، تکنیک‌های کارآمد تحقیق و توسعه و فرآیند‌های مبسوط و مفصل، تولید نرم‌افزار بی‌عیب و نقص هنوز هم میسر نیست؟ در این مقاله می‌کوشیم به این پرسش‌ها پاسخ گوییم و نشان دهیم رسیدن به کیفیت مطلوب در نرم‌افزار و استمرار آن، بدون وجود زیرساختی منسجم مبتنی بر نوعی «تفکر کیفی» که همه‌ سطوح سازمان را دربر می‌گیرد، امکان‌پذیر نیست. «کیفیت مطلوب» در نرم‌افزار در کنار برداشت‌های آکادمیک، ذهنی و مبهمی که از عبارت «کیفیت نرم‌افزار» در میان نرم‌افزارسازان و کاربران رایج است و غالبا نیز به مشاجره‌های کسل‌کننده و بی‌نتیجه...