پژوهشی در بنیادهای حقوقِ هوشِ مصنوعی (۱۵)؛ اهمیتِ شیوه‌شناسی در تنظیم‌گری

الف - آغازی در میانه فروردین سال چهار، کاروان پرسشگری و اندیشه‌ورزی ما می‌رسد به پانزدهمین جستار از سلسله یادداشت‌ها در موضوع «پژوهشی در بنیادهای حقوقی هوشِ مصنوعی» و همان‌طور که در سطرهای پایانی یادداشت چهاردهم اشاره کرده‌ام، یادداشت‌های پیشِ رو، توجه دارد به مساله «تنظیم‌گری» یا «حاکمیت» بر هوش مصنوعی. از این حیث می‌توان یادداشت پانزدهم را «آغازی در میانه» دانست چراکه در امتداد راه گذشته به سرفصلی معین (یعنی تنظیم‌گری) خواهیم رسید. در خصوص روش ارائه، همچنان- با یادآوری آنچه در یادداشت آغازین تقدیم شده است- تاکید دارم که به منظور پرهیز از پراکندگی و سعی در حفظِ ترتیبِ منطقی بین جستارها، زنجیره مباحث را با شماره‌گذاری یکپارچه به پیش بَرَم. یادداشت چهاردهم به بند ۱۲۲ منتهی شد و این یادداشت را از بند یکصد و بیست و سوم پِی خواهم گرفت. ب - مروری کوتاه بر آنچه گذشت: در سومین یادداشت از این سلسله جستارها، بحث در مورد نسبت حق و هوش آغاز شد (بند ۲۹) و سپس در یادداشت چهارم به این اشاره رسید که ما هوش را در زبان تبیین می‌کنیم و از آنجا که هوش مصنوعی نیز بر اساس مدل‌های زبانی تعریف می‌شود، می‌تواند در نسبتی با هوش طبیعی یا انسانی به عمل و اقدام بپردازد (بندهای ۳۸ الی ۴۱) و از اینجا بود که سوال مهم‌تری به میان می‌آمد. حال که هوش مصنوعی امکان کنشگری و اقدام دارد آیا نباید آن را در برابر عملکردش مسئول دانست؟ یادداشت ششم با موضوع «هوش مصنوعی و مساله مسئولیت» آغاز شد و دنباله‌ مباحث در یادداشت هفتم (بند ۵۱)‌ به این پرسش مهم منتهی شد که «در جهانِ پیش‌ِ رو، چه کسی مسئولِ اعمالِ ربات‌ها و نرم‌افزارهاست؟» آیا باید برای هوش مصنوعی، استقلال در مسئولیت و تشخّص قائل باشیم؟ پاسخ به این سوال را در یادداشت هشتم پِی گرفتیم و مساله «شخص مصنوعی»‌ به عنوان موضوع...