محاکمه تاریخی گوگل: آیا رای دادگاه ساختار اینترنت را متحول می‌کند؟

به گزارش پیوست به نقل از واشنگتن پست، قاضی این دادگاه قرار است درمورد اصلاحات و راه‌حل‌های لازم برای رفع انحصار گوگل در مهمترین حوزه فعالیت این شرکت تصمیم‌گیری کند: موتور جست‌وجوی گوگل.

این دادگاه که از آن به‌عنوان «محکمه اصلاحات» یاد می‌شود، نقطه اوج سال‌ها تحقیق، جلسه و حضور طرفین در دادگاه است که در نهایت منجر به رای تاریخی قاضی آمیت مهتا در ماه آگوست سال گذشته شد. قاضی مهتا با این رای گوگل را محکوم به سو استفاده از موقعیت انحصاری خود در بازار جست‌وجو و با اینکه گوگل می‌گوید به دنبال درخواست تجدید‌نظر خواهی است و برای لغو حکم تلاش می‌کند، اما روند بررسی برای پیامدهای حقوقی این رای همچنان ادامه دارد.

این محاکمه برای شرکت گوگل که در سه پرونده مختلف به نقض قوانین ضد انحصار محکوم شده است از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. وزارت دادگستری درخواست‌هایی را به دادگاه برای اصلاح رفتاری گوگل ارائه کرده که از جمله می‌توان به اجازه دسترسی رقبا به داده‌های موتور جستجوی این شرکت برای تقویت موتورهای جستجوی خود اشاره کرد. دولت همچنین خواسته تا از هرگونه سرمایه‌گذاری این شرکت در استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی مطلع شود و گوگل را مجبور به فروش مرورگر کروم کند؛ مرورگی که در حال حاضر حدود یک سوم از بازار جهانی را در اختیار خود دارد.

اگر قاضی با تمام یا بخشی از این درخواست‌ها موافقت کند، قدرت گوگل به عنوان دروازه‌بان اینترنت به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

فیل وایزر، دادستان ایالت کلرادو که گروهی از ایالات‌ها را علیه گوگل در این پرونده در کنار وزارت دادگستری نمایندگی می‌کند از این محاکمله به عنوان یک لحظه «تاریخی» یاد کرده است.

با این حال گوگل دست از جنگیدن برنداشته و می‌گوید درخواست‌های «افراطی» دولت به رقابت و نوآوری ضربه می‌زند. دادگاه قاضی مهتا از دوشنبه این هفته تا انتهای ماه مه در منطقه کلمبیا میزبان شواهد و شهادت‌های طرفین این پرونده است و تصمیم نهایی احتمالا در ماه آگوست یا سپتامبر صادر می‌شود.

چه چیز در معرض خطر است؟

موتور جست‌وجوی گوگل، دروازه اصلی ورود به اینترنت برای میلیاردها کاربر در سراسر جهان است؛ تا حدی که نام این شرکت به فعل تبدیل شده است.

قاضی مهتا اکنون باید مشخص کند که با توجه به اثبات سواستفاده گوگل از سلطه بر بازار جستجو در راستای پیشبرد سایر بخش‌های تجاری‌اش، چه اقداماتی باید برای بازگشت تعادل به بازار صورت گیرد. در صورت حمایت قاضی از پیشنهادهای وزارت دادگستری، گوگل احتمالا باید شرایطی را فراهم کند تا موتورهای جست‌وجوی دیگر فرصت بیشتری برای رقابت داشته باشند. چنین تصمیمی می‌تواند آینده استفاده کاربران از اینترنت را دگرگون کند؛ به‌نحوی که افراد بیش از گذشته به جای گوگل، به موتورهای جست‌وجوی جایگزین یا چت‌بات‌های هوش مصنوعی رجوع کنند.

استدلال دولت چیست؟

وزارت دادگستری آمریکا با درخواست اصلاحاتی اساسی، به دنبال آن است تا رای صادره علیه گوگل به تغییری واقعی در بازار منجر شود. وزارت دادگستری معتقد است که تنها با اصلاحات جدی، همچون فروش مرورگر کروم، می‌توان تغییر معناداری در بازار رقم زد. علاوه بر درخواست برای واگذاری کروم، وزارت دادگستری آمریکا خواستار ممنوعیت قرارداد‌های این شرکت با شرکت‌های تولیدکنندگه گوشی یا ناشرانی است که شرایط بازار را به نفع گوگل تغییر می‌دهند. علاوه بر این دولت خواستار شروطی است که براساس آن برخی از داده‌های فنی با رقبا به اشتراک گذاشته شود. محاکمه گوگل بخشی از یک تلاش گسترده در دولت‌های ترامپ و بایدن است که قدرت غول‌های فناوری را هدف گرفته‌اند، شرکت‌هایی که در طول دو دهه گذشته به ثروتمندترین شرکت‌های تاریخ جهان تبدیل شده‌اند و قدرت بی‌سابقه‌ای در اقتصاد دیجیتال و فراتر از آن دارند.

وایزر این محاکمله را با پرونده‌های مهمی چون تجزیه شرکت AT&T در دهه ۱۹۸۰ و محدودسازی مایکروسافت در دهه ۱۹۹۰ مقایسه می‌کند.

واکنش گوگل

گوگل اما با رد اتهامات وارده می‌گوید سلطه این شرکت بر بازار جستجو برآمده از یک حقیقت ساده است: این شرکت بهترین فناوری و محصولات را دارد. دیگر موتور‌های جستجوی به این دلیل نتوانسته‌اند سهمی از بازار را از آن خود کنند که مصرف‌کنندگان پس از استفاده از محصولات آنها به موتور جستجوی گوگل بازمی‌گردند و یا اصلا به سراغ گزینه دیگری نمی‌روند.

این شرکت در سال‌های گذشته میلیارد‌ها دلار برای بهبود الگوریتم‌ها، مبارزه با اسپم و ساخت یک اقتصاد آنلاین برای ترغیب ناشریان به تولید محتوا در اینترنت هزینه کرده است و می‌گوید طبیعی است که بتواند ثمره این تلاش‌ها را برداشت کند. گوگل می‌گوید میلیارد‌ها دلار از درآمد خود را به تحقیق و توسعه در بخش‌های دیگری همچون هوش مصنوعی و خودروهای خودران اختصاص داده است و درنتیجه ضربه به کسب‌وکار این شرکت باعث آسیب به نوآوری می‌شود.

گوگل علاوه بر رد انحصارگری در بازار، پیشنهادات سبک‌تری نسبت به پیشنهادات دولت برای رفع مشکلات فعلی ارائه کرده است. این شرکت پیشنهاد کرده تا محدودیت‌هایی برای امضای قرارداد موتور جستجوی پیش‌فرض با دیگر مرورگر‌های وب از جمله سافاری اپل یا فایرفاکس موزیلا اعمال شود.

نقش هوش مصنوعی

هوش مصنوعی نیز به موضوعی محوری در این دادگاه تبدیل شده است. گوگل معتقد است که ظهور شرکت‌هایی چون اوپن‌ای‌آی، سازنده ChatGPT و موتورهای جست‌وجوی مبتنی بر هوش مصنوعی مانند Perplexity، بنیان و اساس استدلال دولت را به چالش می‌کشد. این شرکت‌ها، ساختار سنتی جست‌وجو در اینترنت را به چالش کشیده‌اند و در حال حاضر کاربران به پاسخ‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به جای جستجو رجمع می‌کنند.

از نگاه گوگل، پیشرفت شرکت‌های کوچک هوش مصنوعی و چشم‌اندازه کاهش سهم بازار گوگل در نتیجه این تحولات را می‌توان نشانی از رقابتی بودن بازار دانست.

با این حال، دولت آمریکا با رد این ادعاه استدلال می‌کند که همین فناوری‌های نوین نیز ممکن است از سوی گوگل برای تثبیت قدرتش در اینترنت به کار گرفته شوند. به گفته وکلای دولت، اگرچه گوگل از هوش مصنوعی بهره می‌برد، اما این بهره‌برداری می‌تواند به زیان ناشران وب و کاربران باشد. دولت معتقد است اهمیت محدودسازی دسترسی گوگل به استفاده انحصاری از این فناوری، به‌ویژه در شرایط تحول‌برانگیز فعلی، افزایش می‌یابد.

گام بعدی چیست؟

پس از بیانیه‌های افتتاحیه در روز دوشنبه، طرفین (وزارت دادگستری آمریکا و گوگل) شاهدان خود را برای ارائه مدارک و استدلال‌های تکمیلی به دادگاه می‌برند. انتظار می‌رود سوندرا پیچای، مدیرعامل گوگل، به همراه مدیران ارشد شرکت‌هایی چون مایکروسافت، اوپن‌ای‌آی و Perplexity نیز در این دادگاه به عنوان شاهد حضور پیدا کنند. همچنین اقتصاددانان و کارشناسان موتورهای جست‌وجو نیز در جریان این دادرسی حاضر می‌شوند.

پس از پایان جلسات دادگاه که تا پایان ماه مه ادامه خواهد داشت، قاضی مهتا تصمیم نهایی خود را در ماه‌های آگوست یا سپتامبر اعلام خواهد کرد. تصمیمی که نه تنها آینده گوگل بلکه شاید سرنوشت سایر غول‌های فناوری را نیز رقم بزند.