جنگ فناوری واشنگتن و پکن: شرکت‌های آمریکایی از هردو سو تحت فشار هستند

به گزارش پیوست، مقاله‌ای از مجله فورچن با اشاره به آمار درآمدی و پیش‌بینی شرکت‌ها نشان می‌دهد که محدودیت‌ها و تحریم‌های ایالات متحده چطور باعث کاهش درآمد شرکت‌های بزرگ تولیدکننده تجهیزات نیمه‌‌رسانا و دیگر بخش‌های این صنعت شده است. فعالان صنعتی می‌گویند در حال حاضر جایگزینی برای بازار چین وجود ندارد.

افت درآمد در نتیجه کاهش سهم از بازار چین

شرکت اپلاید متریالز، بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات نیمه‌رسانا در ایالات متحده، هفته گذشته با ارائه یک پیش‌بینی محتاطانه‌ درآمدی، به خطرات ناشی از تحریم‌های جدید آمریکا کرد. اپلاید متریالز می‌گوید درآمدش از چین در سه‌ماهه اخیر ۲۵ درصد کاهش یافته و به ۲.۲ میلیارد دلار رسیده است که بخش قابل توجهی از مجموع درآمد ۷.۲ میلیارد دلاری این شرکت را تشکیل می‌دهد.

سهم بازار چین از کل درآمد اپلاید متریالز از ۴۵ درصد در سال گذشته به ۳۱ درصد کاهش یافته و پیش‌بینی می‌شود که این روند نزولی ادامه دار خواهد شد. بر اساس اظهارات بریس هیل، مدیر مالی این شرکت، انتظار می‌رود که سهم چین در درآمد کلی سه‌ماهه دوم ۵ درصد دیگر کاهش یابد.

شرکت لم ریسرچ نیز وضعیت مشابهی را تجربه می‌کند. درآمد این شرکت از چین در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۴ با کاهش ۱۰ درصدی، به ۱.۴ میلیارد دلار سقوط کرد. سهم چین از کل درآمد این شرکت نیز از ۴۰ درصد در سال گذشته به ۳۱ درصد کاهش یافته است.

به گفته تحلیل‌گران، این کاهش درآمد در حالی رخ می‌دهد که بازار چین برای شرکت‌های آمریکایی از اهمیت زیادی برخوردار است. موونساپ شین، مدیر بخش سخت‌افزار و نیمه‌رساناهای شرکت مشاوره بین اند کمپانی (Bain & Company)، می‌گوید: «چین فقط یک مرکز تولید نیمه‌رسانا نیست. حدود ۵۰ درصد یا بیشتر تراشه‌هایی که توسط تولیدکنندگان چینی تولید می‌شود، در داخل این کشور مصرف می‌شوند.»

این بدان معناست که کاهش فروش به چین، نه‌تنها تولیدکنندگان تجهیزات نیمه‌رسانا، بلکه کل زنجیره تامین صنعت تراشه را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.

آیا جایگزینی برای بازار چین وجود دارد؟

کشورهایی مانند سنگاپور، ویتنام و هند در حال سرمایه‌گذاری در بخش نیمه‌رسانا هستند تا به عنوان مراکز خنثی در جنگ تراشه‌ها مطرح شوند، اما این کشورها فاقد زیرساخت‌های تولیدی گسترده و بازار مصرفی بزرگی مانند چین هستند.

چین همچنین مهمترین تولید کننده تراشه‌های قدیمی و غیرپیشرفته‌ای است که در بخش‌های مختلف از جمله خودروهای برقی، لوازم خانگی و دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌شوند. شرکت KLA Tencor، یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ تولید تجهیزات نیمه‌رسانا، در بیانیه درآمدی خود می‌گوید: «چین همچنان یک منطقه کلیدی برای تولید تراشه‌ها و حافظه‌های قدیمی است که بر نقش این شرکت به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مدارهای مجتمع (IC) می‌افزاید.»

علاوه بر این، شرکت‌های بزرگ فناوری چینی مانند هوآوی، شیائومی و ترنشن تقاضای زیادی برای تراشه‌ها دارند و بخشی از آن را از شرکت‌های آمریکایی تامین می‌کردند. اما با افزایش تحریم‌ها، این تقاضا نیز در حال تغییر جهت به سمت تولیدکنندگان داخلی است.

همچنین با توجه به تقاضای گسترده مصرف‌کننده‌های داخلی چین برای محصولات الکترونیکی، تولیدکنندگان این کشور با کاهش تقاضا و یا فروش مواجه نخواهند شد.

تحریم‌های آمریکا و واکنش چین

از سال ۲۰۱۹، ایالات متحده تحریم‌های گسترده‌ای را علیه صنعت تراشه چین اعمال کرده است. ایالات متحده در اولین اقدام گسترده خود شرکت هواوی چین را هدف قرار داد. هواوی که یکی از بزرگترین ارائه دهندگان تجهیزات مخابراتی و فروشندگان گوشی هوشمند در جهان بود، پس از تحریم‌های آمریکا تقریبا از بازار گوشی هوشمند جهان حذف شد و بخش زیادی از بازار زیرساخت ارتباطی را نیز از دست داد. با این حال شرکت هواوی به تازگی با عرضه گوشی‌های جدید با استفاده از چیپ بومی، جان تازه‌ای به بخش گوشی هوشمند خود بخشیده است و با قدرت در حال افزایش سهم در بازار داخلی است و در گام بعدی بازار جهانی را هدف گرفته است.

محدودیت‌های آمریکا در دولت ترامپ و با تحریم هواوی و سپس شرکت SMIC (بزرگترین شرکت تولید نیمه‌رسانا چین) آغاز شد، پس از آن در دولت بایدن ماهیت تازه‌ای به خود گرفت. واشنگتن این بار هم‌زمان با پیشرفت چشمگیر هوش مصنوعی، صنعت تراشه چین را در سال ۲۰۲۲ با تحریم‌های سنگین هدف قرار داد. شرکت‌های چینی در حال حاضر به پردازنده‌های پیشرفته انویدیا، یکی از مهمترین اجزا زیرساخت هوش مصنوعی، دسترسی ندارند و به جایگزین‌های بومی و یا حتی پردازنده‌های ضعیف‌تر برای تامین توان رایانشی خود روی آورده‌اند.

با این حال چندی پیش شرکت چینی دیپ‌سیک با وجود محدودیت‌های دسترسی توانست با رویکردی متفاوت و استفاده از توان رایانشی محدود شگفتی‌ساز شود و شرکت‌های بزرگ آمریکایی را در حوزه هوش مصنوعی به چالش بکشد. با اینکه گزارش‌های متعددی درمورد دسترسی این شرکت به پردازنده‌های پیشرفته انویدیا و در اختیار داشتن انباری از این پردازنده‌ها منتشر شده است، اما این شرکت با رویکردی متفاوت توانست بهترین استفاده را از توان رایانشی محدود داشته باشد و با هزینه‌ای بسیار کمتر یک محصول رقابتی ارائه کند.

با این همه ممنوعیت صادرات تجهیزات پیشرفته تولید تراشه باعث شده تا شرکت‌های چینی نتوانند یک جایگزین بومی برای پردازنده‌های پیشرفته ارائه کنند، با اینکه شرکت هواوی با رویکردی متفاوت به پردازنده‌های هوش مصنوعی و با کمک شرکت SMIC به دنبال پاسخ به تقاضای داخلی است، اما هنوز شاهد رقیبی توانمند برای غول‌های آمریکایی نیستیم. آمریکا همچنین با فشار بر متحدان خود از جمله ژاپن و هلند، از اعمال محدودیت‌های مشابه از سوی این کشور‌ها نیز اطمینان حاصل کرده است.

شرکت‌های آمریکای از هردو طرف تحت فشار هستند

اجرایی شدن این تحریم‌ها در ابتدای به نفع شرکت‌های بزرگ آمریکایی بود. شرکت هواوی از بازار گوشی‌های جهان حذف شد و اپل توانست بخشی از این خلا را به ویژه در بخش گوشی‌های گران‌قیمت پر کند. همچنین محدودیت‌های صادرات تراشه باعث شد تا تولیدکنندگان چینی برای ذخیره‌سازی تجهیزات مورد نیاز خود، خریدهای سنگینی انجام دادند. اما حالا با گذشت چند سال از اعمال محدودیت‌ها، این موج تقاضای اولیه در حال فروکش کردن است.

دولت چین نیز تمرکز خود را روی خودکفایی در صنعت تراشه افزایش داده است. پکن به شرکت‌های داخلی دستور داده تا در صورت امکان، از تجهیزات بومی استفاده کنند و این امر باعث کوچک شدن بازار شرکت‌های آمریکایی خواهد شد. دیوید چوانگ، تحلیل‌گر ارشد موسسه Isaiah Research، این وضعیت را یک « منفی در منفی» توصیف می‌کند زیرا شرکت‌های آمریکایی از سمت هردو دولت تحت فشار هستند. او می‌گوید: «سیاست‌های واشنگتن و پکن، هر دو به شرکت‌های آمریکایی فشار می‌آورند.»

آیا حذف چین از صنعت نیمه‌رسانای جهان امکان‌پذیر است؟

در حال حاضر، چین توانایی تولید ماشین‌های پیشرفته‌ ساخت شرکت‌های آمریکایی و اروپایی را ندارد و به همین دلیل نمی‌تواند تراشه‌های جدید و پیشرفته‌ای که در تجهیزات روز به کار می‌روند را تولید کند. اما برخی تحلیل‌گران معتقدند که شرکت‌های چینی توانسته‌اند از تجهیزات قدیمی برای تولید تراشه‌های پیشرفته استفاده کنند.

در همین حال، کشورهای توسعه‌یافته مانند ژاپن و ایالات متحده سرمایه‌گذاری زیادی برای انتقال تولید تراشه به داخل مرزهای خود انجام داده‌اند. اما به گفته کارشناسان، این بازارها هرگز به اندازه چین رشد نخواهند کرد.

موونساپ شین معتقد است که هند می‌تواند در آینده جایگزین چین شود، زیرا جمعیت زیادی دارد و دولت این کشور قصد دارد به یک ابرقدرتی در بخش فناوری تبدیل شود و سرمایه‌گذاری و طرح‌های حمایتی گسترده‌ای را در همین راستا در نظر گرفته است. با این حال او هشدار می‌دهد که هند باید کل زنجیره تامین نیمه‌رسانا را از صفر بسازد و این فرآیند نیازمند زمان زیادی است.

اما حتی اگر کشورهای دیگر بتوانند تولید تراشه‌های پیشرفته را افزایش دهند، جایگزین کردن بازار چین بسیار دشوار خواهد بود. چوانگ می‌گوید: «به سختی می‌توان آنچه شرکت‌های چینی خریداری می‌کنند را جایگزین کرد.»

تحریم‌های آمریکا علیه چین، ممکن است در نهایت بیش از آنکه به چین آسیب برساند، به شرکت‌های آمریکایی لطمه وارد کند. اگرچه این تحریم‌ها مانع پیشرفت چین در حوزه تراشه‌های پیشرفته شده‌اند، اما در حوزه تراشه‌های قدیمی و مصرف انبوه، چین همچنان بر بازار مسلط است و به توسعه زیرساخت‌های داخلی خود ادامه می‌دهد.

در نهایت، بدون یک بازار جایگزین با مقیاس مشابه چین، شرکت‌های آمریکایی همچنان با کاهش درآمد و سهم بازار مواجه خواهند شد، مگر اینکه تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های تجاری دو کشور رخ دهد.