هند پیروز تنشی میان پکن و واشنگتن؛ دولت چین به دنبال کنترل بازار

به گزارش پیوست، چند سالی است و شاید از میانه دوران ریاست جمهوری ترامپ که چین و ایالات متحده دیگر روابط اقتصادی و حتی ژئوپلیتیک آرامی ندارند. آنچه در ریاست جمهوری ترامپ آغاز شد با بایدن نیز ادامه پیدا کرد و حالا در مواجهه با محدودیت‌های جدید از سمت واشنگتن و محدودیت‌هایی که چین در واکنش به سیاست‌های ایالات متحده در نظر گرفته است، سرمایه‌گذاران و به ویژه شرکت‌های غربی علاقه چندانی به فعالیت در چین ندارند. مقصد جدید سرمایه هند است.

از ۱۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲

گزارشی از شرکت تحقیقاتی رودیوم، نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۱ و تا ۲۰۲۲، میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی و آمریکایی در بازار چین به شکل چشمگیری کاهش یافته است.

شرکت‌های غربی در این دوره تنها ۲۰ میلیارد دلار روی میزبان مهمترین زنجیره عرضه جهان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این در حالی است که نرخ سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در سال ۲۰۱۸ به اوج ۱۲۰ میلیارد دلار رسیده بود.

در همین حال داده‌های همین گزارش می‌گوید که بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، شرکت‌های آمریکایی و اروپایی از سرمایه‌گذاری‌های تازه‌ای در هند خبر داده‌اند که نشانگر یک رشد ۴۰۰ درصدی و مبلغی حدود ۶۵ میلیارد دلار است.

شرکت‌های بزرگ فناوری به هند می‌روند

در سال‌های اخیر اخبار زیادی درمورد ورود شرکت‌های مهم فناوری به بازار هند منتشر شده است. دولت هند نیز طرح‌های حمایتی هنگفتی را برای این صنعت در نظر گرفته تا فعالان خارجی را به بازار خود مجاب کند.

براساس یکی از طرح‌های یارانه‌ای،‌ دولت هند ۲ میلیارد دلار را طی شش سال به شرکت‌های تولیدکننده محصولات دیجیتالی مثل لپتاپ، تبلت، کامپیتر‌های خانگی و سرور اختصاص می‌دهد. دل و اچ پی از جمله شرکت‌هایی هستند که برای دریافت سهمی از این طرح تایید شده و به دنبال احداث کارخانه و تولید هستند.

گوگل، یکی از بزرگترین شرکت‌های فناوری جهان، نیز مهر ماه سال گذشته گفت تولید کروم‌بوک‌های خود در هند را آغاز می‌کند و حتی شرکت چینی فاکس‌کان که تولید محصولات اپل را برعهده دارد نیز طبق گزارش‌ها احداث کارخانه در این کشور را زیر نظر دارد.

اپل هم بخشی از تولیدات خود را به هند منتقل کرده و با اینکه همچنان عمده تولیدات در چین (به ویژه تایوان) انجام می‌شود اما این شرکت در سال ۲۰۲۲ از احداث یک کارخانه جدید تولیدی در هند خبر داد که قرار است ۵۰ هزار فرصت شغلی جدید خلق کند. اپل همچنین در سال ۲۰۲۳ نیز اعلام کرد که آیفون ۱۴ را در هند تولید می‌کند. این اولین بار است که آیفونی در این کشور به تولید می‌رسد.

خطرات زنجیره عرضه و اثرات کووید

سال‌های همه‌گیری کووید باعث شد تا کشور‌ها و شرکت‌های مخلتف سراسر جهان تا حد زیادی مشکلات زنجیره عرضه‌ای پراکنده و وابسته به خارج را تجربه کنند.

بسیاری تا حدی در تولید و پاسخ به تقاضای مشتریان خود به مشکل خوردند که حالا برای خروج از چین و مهاجرت به به مکانی نزدیک‌تر به مصرف‌کنندگان خود تلاش می‌کنند. گزارشی از فوربز می‌گوید اینتل، مایکروسافت، نایک و دل که همگی مراکز تولید گسترده و مهمی را در چین احداث کرده‌اند یا بخشی از تولید خود را به اروپا و آمریکا می‌برند و یا در حال برنامه‌ریزی برای اقدامی مشابه هستند.

یکی از صنایع مهمی که اخلال در زنجیره عرضه آن باعث توقف تولید در بخش‌های مختلف از جمله خودروسازی شد، تولیدات نیمه‌رسانا است. بیشتر کشور‌های غربی از جمله اعضای اتحادیه اروپا و همچنین انگلستان و ایالات متحده همگی یارانه‌های بزرگی را برای احداث کارخانه‌های تولید چیپ در نظر گرفته‌اند، اما یکی از بازار‌های بزرگی که با توجه نیروی کار ارزان مقصد خوبی برای شرکت‌های محسوب می‌شود هند است.

هند که پیشتر در جذب فعالان این صنعت شکست خورده بود حالا با تغییر سیاست‌هاو تخصیص یارانه‌های کلان در تلاش است آن‌ها را جذب خود کند. هند همچنین به عنوان  دومین کشور پرجمعیت جهان خود یکی از بزرگترین مصرف‌کننده‌های نیمه رسانا است و با نیرو کار ارزان و پرورش مهندسان زبده در این حوزه چیزی هم از بخش نیرو کار کم ندارد.

با اینکه هند هنوز هیچ تاسیسات نیمه‌رسانایی ندارد اما گزارش‌های می‌گویند کنسرسیوم سرمایه‌گذاری ISMC به دنبال ساخت تاسیساتی سه میلیارد دلاری است. فاکس‌کان نیز در پروژه ساخت یک تاسیسات ۱۹.۵ میلیارد دلاری تولید نیمه‌رسانا در این کشور همکاری می‌کند.

مشکلات در چین ادامه دارد

علاوه بر فشار‌های خارجی و تحریم‌های ایالات متحده بر صنایعی مثل نیمه‌رسانا و هوش مصنوعی، دولت چین هم رویکرد خود را نسبت بخش‌های مهمی از صنایع فناوری تغییر داده که فشار روی این بخش‌ها را افزایش داده است.

سه سال پیش جهان شاهد آن بود که امپراتوری کسب‌وکارهای جک ما، بنیان‌گذاری علی‌بابا، به یک بار با چه فشار سنگینی از سوی دولت مواجه شد. شی‌ جین‌پینگ به شخصه دستور توقف عرضه اولیه گروه ANT، شرکت فین‌تکی تحت مالکیت جک‌ ما، را داد و آنچه قرار بود بزرگترین عرضه اولیه تاریخ باشد به یک باره متوقف و پس از آن هم مجبور به تغییر سازوکار مدیریت شد. ساختار سهامی داری و حق رای نیز به که مد نظر رگولاتوری‌ها بود تغییر کرد.

پکن پس از آن شرکت‌های فین‌تکی و استفاده از داده‌های کاربران برای تصمیم‌گیری‌های مالی را تا حدی محدود کرد. در سال گذشته نیز شاهد فشار پکن روی بخش گیمینگ بودیم. نگرانی از اعتیاد جوانان باعث شد تا مقرراتی برای محدود کردن ساعات استفاده کاربران به ویژه برای زیر ۱۸ ساله‌ها در نظر گرفته شود. در سال ۲۰۲۳ نیز چین طرح اولیه قانونی را معرفی کرد که براساس آن شرکت‌های گیمینگ باید یکی از الگوی‌های مهم تعاملی خود یعنی پاداش براساس فعالیت روزانه را کنار بگذارند و همچنین سرحدی برای واریز پول کاربران و میزان مخارج آنها در نظر بگیرند. با اینکه پس از مدتی شایعات از حذف این دو قید خبر دادند و شرکت‌های مهم گیمینگ پس از یک ریزش ۸۰ میلیارد دلاری روند بهبودی را پیش گرفتند اما هنوز هم ماهیت نهایی قوانین مشخص نیست.

آشوب در بازار سهامی و دست به کار شدن دولت

بازار سهامی چین نیز به در مواجهه با کاهش سرمایه‌گذاری‌ها و همچنین مشکلات داخلی در یکی از صنایع مهم (املاک و ساخت و ساز) با مشکلات جدی مواجه است. بسیاری از شرکت‌های این حوزه که یکی از صنایع مهم کشور چین به حساب می‌آید حالا بدهکار محسوب می‌شوند.

بازار سهامی چین چندی پیش به کف پنج ساله خود سقوط کرد، این در حالی است که بازار سهامی در ایالات متحده روزهای خوبی را سپری می‌کند و به ویژه شرکت‌های فناوری اوج‌های تازه‌ای را به ثبت رسانده‌اند.

داده‌های رشد GDP چین برای سه ماهه چهارم سال گذشته نیز کمی ضعیف‌تر از انتظارات بود که نشان می‌دهد حتی با وجود افزایش صدور اوراق دولتی و شتاب بیشتر سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت، وضعیت اقتصاد بهبود نیافته است.

با این حال دولت چین همچنان برای کنترل بازار تلاش می‌کند و باید دید دومین اقتصاد جهان می‌تواند دوباره به روند رو به رشد خود بازگردد. گزارشی از رویترز می‌گوید در تازه‌ترین تحولات و احتمالا در پاسخ به روند نزولی بازار، چین رئیس رگولاتوری اوراق بهادار را برکنار کرده است.