استارت‌آپ‌ها چگونه ارزش‌آفرین شدند

9 سال پیش شرکت اوبر (Uber) وجود نداشت. در سال ۲۰۰۹ این شرکت توانست ۲۰۰ هزار دلار سرمایه جذب کند. در سال ۲۰۱۱ در حالی که تنها در شهر سان‌فرانسیسکو سرویس حمل و نقل ارائه می‌کرد توانست ۴۶ میلیون دلار سرمایه جذب کند. در سال ۲۰۱۳ گوگل ارزش اوبر را سه و نیم میلیارد دلار برآورد و ۲۵۸ میلیون دلار در آن سرمایه‌گذاری کرد. در سال ۲۰۱۵ اوبر در حدود ۵۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شد. طی 9 سال اخیر اوبر در ۱۴ مرحله سرمایه‌ای به مبلغ ۱۱ و نیم میلیارد دلار از سرمایه‌گذارانی از اطراف و اکناف دنیا، از عربستان گرفته تا چین و ژاپن، جذب کرده‌ است. در سال ۲۰۱۶ درآمد خالص این شرکت شش و نیم میلیارد دلار بوده،‌ در حالی که در ۶۳۳ شهر در بیش از ۶۰ کشور دنیا سرویس می‌دهد. جدیدترین ارزش‌گذاری‌ها ارزش اوبر را ۷۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند. روایت بالا کاملاً دقیق و درست است و به همین دلیل میلیون‌ها جوان به دنبال راه انداختن یک استارت‌آپ هستند تا یک‌شبه ره صدساله بروند. این روزها در ایران هم بسیاری به دنبال رشد سریع استارت‌آپ‌های ایرانی هستند. از مدیران دولتی گرفته تا سرمایه‌گذاران و جوانان جویای نام همه منتظر ظهور یونیکورن‌های ایرانی هستند. چنین انتظاری چقدر منطقی است و اساساً هوا کردن یک یا چند یونیکورن ایرانی چقدر مفید است؟ پاسخ به این سوال نیاز به چیدن مقدماتی دارد. بنا بر تعریفی رایج یک استارت‌آپ سه ویژگی دارد. نخست اینکه کسب‌وکارش نوآورانه است؛ یعنی محصول یا سرویسی عرضه می‌کند که مشابهش قبلاً وجود نداشته ‌است. دوم آنکه مدل کسب‌وکارش جدید و طبعاً فاقد قطعیت در سودآوری است. یعنی مدل کسب‌وکار آن قبلاً تجربه نشده و به همین دلیل مخاطره‌آمیز است. سوم اینکه رشد استارت‌آپ به طور بالقوه سریع و گسترده‌ است؛ یعنی محصول نوآورانه و مدل مخاطره‌آمیز این کسب‌وکار اگر با واکنش مثبت بازار...