ایجاد سامانه دولتی فروش آنلاین بلیت هواپیما؛ انحصار یا ساماندهی

به گزارش پیوست، مدیرعامل سفر مارکت، مهدی نجفی، معتقد است: مسئولان خود می‌دانند مشکل سامانه نیست بلکه مشکل فرسودگی خطوط حمل و نقل است. خطوط حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده‌ای ما فرسوده است و طی سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری در آن نشده است و با وجود کمبود هواپیما در خطوط هوایی، افزایش قیمت در دوره‌های اوج مصرف طبیعی است. حال به نظر می‌رسد با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و احتمال افزایش میزان سفرها و کمبود بلیت هواپیما، تصمیم‌گیران سعی کرده‌اند با موضع‌گیری‌های این‌چنینی تا حدودی صورت مساله را پاک کنند.

مدیرعامل قاصدک ۲۴، محمد موحد، نیز می‌گوید: این تصمیم دولت برای ایجاد سامانه آنلاین به منظور فروش بلیت هواپیما مانند آن است که خودش سامانه‌ای را برای عرضه مواد غذایی با هدف کنترل قیمت‌ها ایجاد کند این در حالی است که مشکل افزایش قیمت در بلیت هواپیما اصل تقصیر پلتفرم‌های آنلاین نیست بلکه کمبود عرضه در این زمینه دلیل اصلی افزایش قیمت است.

طی سال‌های گذشته مسئولان در دوره‌های مختلف پلتفرم‌ها را دلیل اصلی افزایش قیمت در دوره‌های مختلف می‌دانستند از همین رو با سیاست‌های مختلف از جمله حذف قیمت‌ها از روی پلتفرم‌ها یا محدود کردن آنها در قیمت‌گذاری تلاش کرده‌اند تا از نظر خودشان، قیمت‌ها را به قیمت اصلی برگردانند اما این سیاست در تمامی دوره‌ها شکست خورده است.

بلیت هواپیما و عرضه آن از طریق پلتفرم‌های آنلاین فروش بلیت هواپیما نیز چنین سرنوشتی دارد، انجمن شرکت‌های هواپیمایی در ابتدای امسال با توافق شرکت‌های هواپیمایی، نرخ‌نامه پیشنهادی خود برای تمامی شرکت‌های هواپیمایی را ارسال کرد. در آن زمان تقریبا افزایش ۵۰ درصدی بلیت هواپیما در پروازها پیش‌بینی شده بود اما این نرخ‌گذاری با مخالفت سازمان هواپیمایی کشوری مواجه شد و در نهایت این افزایش قیمت منجر به مسدود شدن تعدادی از سایت‌های فروش بلیت هواپیما شد.

رئیس سازمان هواپیمایی آن زمان در مصاحبه‌ای اعلام کرد که نرخ‌گذاری بلیت هواپیما باید براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار صورت گیرد و در نهایت نرخ‌نامه انجمن هواپیمایی را ابطال و نرخ‌نامه خود را به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ کرد.

این تصمیم موجب شد تا فروش بلیت روی پلتفرم‌های آنلاین عرضه بلیت هواپیما محدود شود و عملا بلیت یا از طریق شرکت‌های هواپیمایی با نرخ خودشان به فروش رسد یا آژانس‌های هواپیمایی به صورت آفلاین آنها را عرضه کنند.

در نهایت دیوان عدالت اداری اعلام کرد نرخ‌گذاری بلیت هواپیما باید از طریق بازار انجام شود و دولت تکلیفی در این نرخ‌گذاری ندارد، هر چند سازمان هواپیمایی به این تصمیم دیوان نیز توجهی نکرد حال وزیر راه و شهرسازی اعلام می‌کند که برای کنترل قیمت پروازها مخصوصا پروازهای داخلی تصمیم به ایجاد سامانه‌ای گرفته‌ تا بلیت‌ها با قیمت مصوب عرضه شود.

وزیر راه و شهرسازی در گفت‌وگوی خود با صدا و سیما اعلام کرده است: «پیش از این بخش عمده‌ای از بلیت‌ها توسط آژانس‌های مسافرتی و سایت‌های شرکت‌های هواپیمایی عرضه می‌شد که پس از مدتی، با ورود روش‌های مجازی، این شیوه تغییر کرد و مرجعیت شیوه دوم بیشتر از آژانس‌ها شد.» از نظر او «در پروازهای خارجی قیمت بلیت مصوب نیست و شرکت‌های هواپیمایی آزادی عمل بیشتری برای قیمت بلیت‌های پروازهای خارجی دارند تا بتوانند با توجه به عرضه و تقاضا، قیمت‌ها آنها را مدیریت کنند؛ اما در پروازهای داخلی باید قیمت مصوب رعایت شود.» از همین رو این وزارتخانه تصمیم گرفته است تا طی چند روز آینده از طریق سازمان هواپیمایی کشور از سامانه‌ای رونمایی کند تا با بهره‌برداری از آن بخش زیادی از موضوعات مربوط به فروش بلیت هواپیما سامان پیدا می‌کند.

مهدی نجفی، مدیرعامل سفر مارکت در مورد ایجاد یک سامانه از سوی دولت برای عرضه بلیت هواپیما به صورت آنلاین می‌گوید: تقلیل مشکل به سامانه آدرس غلط دادن در مورد اصل مشکل است. این در حالی است که ایجاد سامانه یک رانت و انحصار جدید ایجاد خواهد کرد و چیزی جز آشفتگی در بازار ایجاد نخواهد کرد. طبق شاخص‌های بین‌المللی ما ۵ تا ۷ برابر تعداد ناوگان هواپیمایی موجود در کشور نیاز به هواپیما داریم. هم‌اکنون تقریبا ۱۰۰ فروند هواپیما در کشور پرواز می‌کنند که با توجه به جمعیت و وسعت کشور این رقم حداقل باید به ۵۰۰ فروند هواپیما برسد، حالا این سوال وجود دارد که با این سامانه چگونه می‌خواهند کمبود ۴ برابری تعداد هواپیماها را جبران کنند؟

او هدف از ایجاد این سیستم از سوی دولتمردان را جلوگیری از سفته‌بازی عنوان می‌کنند. نجفی می‌گوید: بارها اعلام شده که تعدادی دلال در بازار بلیت هواپیما سفته‌بازی می‌کنند و بلیت‌ها را خریداری می‌کنند و با قیمت بالاتر آنها را عرضه می‌کنند حال می‌خواهند با ایجاد این سامانه جدید و انحصار جدید جلوی سفته‌بازی یا کمبود عرضه در بازار را بگیرند که از نظر من شدنی نیست و فقط انحصار جدید خواهد بود و اتفاق مثبتی نیست.

او با اشاره به اینکه همه چیز از معنای اصلی خود تهی می‌شود خصوصی‌سازی را مثال می‌زند. مدیرعامل سفر مارکت می‌گوید: این چه خصوصی‌سازی است که ناوگان برای خودش نیست، قیمت‌گذاری دست خودش نیست از سویی دولت از صدر تا ذیلش را کنترل می‌کنند. طبق برنامه ششم و رای دیوان عدالت اداری ستاد تنظیم بازار یا دولت نمی‌تواند وارد حوزه قیمت‌گذاری بلیت هواپیما شود اما متاسفانه چیزی که اهمیت ندارد قانون است.

مدیرعامل قاصدک ۲۴، محمد موحد، نیز می‌گوید: مشکل افزایش قیمت بلیت هواپیما که سایت‌ها نیستند. از نظر او پرواز در بازار سیاه به فروش می‌رسد به این دلیل که نرخ دستوری است. از سویی به دلیل تعداد کم پروازها در بیشتر مواقع تقاضا بیشتر از عرضه است؛ هر چند از نظر وی، از همین ظرفیت فعلی نیز به صورت کامل استفاده نمی‌شود چرا که نرخ دستوری است و خطوط هوایی ترجیح می‌دهند بلیت خود را از طریق دیگری بفروشند.

او گفت تمامی آژانس‌ها و شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند خصوصی هستند با ایجاد این سامانه تکلیف بخش خصوصی فعال در بازار چه می‌شود از سویی موضوع پشتیبانی مطرح است آیا دولت می‌تواند پشتیبانی ۲۴ ساعته به مشتریان و خریداران بلیت بدهد؟ اصلا کار دولت ارائه این سرویس نیست.