پرونده‌ای درباره مهاجرت نیروی کار فناوری؛ این خیابان یک‌طرفه نیست

می‌گویند: «در چه حال‌ بودید؟» پاسخ می‌دهند: «ما در زمین مردمانی ضعیف و ناتوان بودیم.» می‌گویند: «مگر زمین خدا وسیع نبود که در آن هجرت کنید؟»* زمین به قدر کفایت وسیع است و سرعت جابه‌جایی زیاد، عمر کوتاه، جان مغتنم و فرصت‌ها بسیار؛ فرصت‌هایی که با رشد هرچه بیشتر فناوری، در جای‌جای دنیا به وجود آمده‌اند، به‌ویژه برای استعدادهای فناوری. متخصصان حوزه فناوری، دیگر خودشان را محدود به مرزها نمی‌کنند، فراتر می‌روند و ترجیح می‌دهند کنجکاوی، علایق و دغدغه‌ها و آرزوهای‌شان تعریف‌شان کند، نه مرزها و محدودیت‌هایش. آنها به دنبال تجربه‌های جدید، زندگی بهتر و امن‌تر و فرصت‌های مختلف در سطح جهان هستند. نه از اختلاف‌های فرهنگی می‌هراسند، نه از دست‌وپنجه نرم کردن با زبان و محیط جدید. اما مهاجرت استعدادها، قصه ساده و سرراست خیابانی یک‌طرفه نیست؛ برعکس، پدیداری پیچیده، پویا و چندوجهی است که ریشه در تحولات سیاسی‌اجتماعی، مشکلات اقتصادی، سیاست‌ها و خط‌مشی‌های دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی دارد و غیر از مهاجران، بر کشورهای مبدأ و مقصد نیز تاثیر می‌گذارد و مزایا، هزینه‌ها و تهدیدهایی با خود به همراه می‌آورد. در این پرونده مهاجرت نیروی کار فناوری در مناطق مختلف دنیا را بر اساس آمار و گزارش‌های ثبت‌شده بررسی می‌کنیم و دلایل این هجرت را جویا می‌شویم: از حقوق‌ بیشتر گرفته تا مالیات کمتر. همچنین سراغ این مساله می‌رویم که کشورهای مختلف، در این جنگ بی‌امان بر سر استعدادهای فناوری، چه برنامه‌هایی برای جذب آنها تدارک دیده‌اند و اجرا کرده‌اند. مثلاً در پی تغییرات فرهنگی عربستان سعودی، شرکت اپل در سند چشم‌انداز پادشاهی ۲۰۳۰ برای توانمندسازی زنان ورود کرده و در ۲۰۲۲ برای اولین بار آکادمی زنان توسعه‌دهنده فناوری را در ریاض راه انداخته است. از طرف دیگر تغییر الگوهای مهاجرت در مورد «اقتصاد خدمات» و پیدایش شکل جدیدی از کار را بررسی می‌کنیم که به معنای استخدام دورکاران از کشورهایی است که به دلیل هزینه‌های کمتر فرایند...