مرکز پژوهش‌های مجلس: راهی که مرکز ملی فضای مجازی طی کرده نیازمند تجدید‌نظر است

به گزارش پیوست، پژوهشگران مرکز پژوهش‌های مجلس در در گزارشی با عنوان «توسعه فناوری‌های اطلاعاتی در جهت دموکراسی مستقیم» اعلام کرده‌اند که مرکزیت اطلاعاتی لزوما همان مرکزیت سیاسی نیست؛ بلکه اطلاعات هر چه بیشتر به شکل‌گیری یک بلوک اقتصادی، فرهنگی و حقوقی در برابر مرکزیت سیاسی در جامعه منجر شده و در این راستا فناوری‌های اطلاعاتی گسترش می‌یابند.

آن‌ها می‌گویند:«امروز، مسیر توسعه از طریق اطلاعات برای اقتصاد، سیاست و فرهنگ به پیشنهاد پلتفرم رسیده است. نه فقط پلتفرم‌ها در سیاست مداخله می‌کنند که دولت‌ها صراحتا از لزوم حکمرانی پلتفرمی و تشبه به فرم پلتفرم در شیوه کارشان سخن می‌گویند. در حقیقت فناوری فرم خودش را به دولت تحمیل می‌کند؛ دولت باید تبدیل به یک پلتفرم اقتصادی، فرهنگی و حقوقی شود تا فناوری بتواند توسعه پیدا کند.»

در بخشی از این گزارش گفته شده است: «ممکن است نتیجه بگیریم با به وجود آمدن پلتفرم، اطلاعاتی که برای قوام دولت مدرن توسعه پیدا کرده بود، امروز از مسیر اصلی‌اش توسط بخش خصوصی منحرف شده و در راستای تضعیف نهاد دولت توسعه پیدا می‌کند. در حقیقت پرسشی که به وجود می‌آید این است که اگر امروز مجموعه اطلاعات و توان پردازشی که در بخش خصوصی وجود دارد قابل مقایسه با دولت نیست آن گاه چه چیزی برای دولت می‌ماند؟ آیا هنوز چیزی برای دولت باقی مانده که اطلاعات نمی‌تواند همه آن را به دست بیاورد و در خود هضم کند؟ این پرسش اصلی است که پیش روی حکمرانی در عصر اطلاعات قرار دارد.»

محققان مرکز پژوهش‌‌های مجلس معتقدند ارائه راه‌حل در این زمینه مسلما کار آسانی نیست. نمی‌توانیم به دولت‌ها توصیه کنیم به گسترش اطلاعات کمک نکنند. نمی‌توانیم همچنین به سادگی به آن‌ها بگوییم در برابر نفوذ الگوی پلتفرمی به سیاست مقاومت کنند. به نظر می‌رسد هر چه قدر دولت در زمینه توسعه زیرساخت شبکه و اینترنت سرمایه‌گذاری کند، بیشتر به پلتفرمی شدن جامعه کمک کرده است.

با این وجود در این گزارش تاکید شده است که پذیرفتن همه پیشنهادهای فناوری تحت عناوینی مانند دموکراسی مستقیم یا دموکراسی پلتفرمی کاملا رویاپردازانه و ناشی از نشناختن ماهیت دولت است.

نویسندگان این گزارش می‌گویند:«پیدایش پیشنهاد پلتفرم و فراگیری آن به خوبی نشان می‌دهد که سپردن انتخاب مسیر رشد فناوری‌های اطلاعاتی به خود آن‌ها به کجا می‌رسد. اما اگر پلتفرم در مرکز سیستم اطلاعاتی بنشیند معنایش این است که دیگر این مرکز قصد ندارد لااقل در معنای سنتی کلمه مسئولیت سیاسی پیرامون را برعهده گیرد.»

در بخش پایانی این گزارش، با بررسی عملکرد مرکز ملی فضای مجازی آمده است:«توسعه فناوری‌های اطلاعاتی، توسعه‌ای سیاسی است و البته نیاز به سیاست و سیاست‌گذار دارد، نمی‌توان آن را به پیش‌آمد روزگار سپرد و برخورد پسینی و انفعالی با آن داشت. ضرورتی که مرکز ملی فضای مجازی در ایران براساس آن تاسیس شده اما هنوز مقصود از آن حاصل نشده است.»