آیا واقعا پارتی اکوسیستم استارت‌آپی تمام شده؟

در استیج نمایشگاه اینوتکس امسال، ۲ پنل اول با موضوع، نفس‌های آخر موج اول اکوسیستم استات‌آپی و چوب چهارسر طلا برگزار شد.

پنل اول با حضورمحمد زاهدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه هدهد، آرین افشار، مدیرعامل فینووا، حمیدرضا احمدی، مدیرعامل ایوند، زهرا عمرانی، مدیرعامل و بنیان‌گذار کاریار و آرش برهمند روزنامه‌نگار رسانه پیوست برگزار شد.

در پنل دوم پشوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو، علیرضا کلاهی، عضو هیئت مدیره دیجیکالا و رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران و علی امیری، هم‌بنیانگذار زرین‌پال حضور داشتند.

بخش دولتی مهمان‌ناخوانده همه بخش های کشور

در پنل اول، محمد زاهدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه هدهد درباره اتفاقات تعطیلی هاب اصفهان توضیح داد: من با عنوان این پنل موافقم زیرا ما باید قبول کنیم که ۱۲ سال است از صفر یک اکوسیستم را آغاز کردیم و الان ما جز جدایی‌ناپذیر این اکوسیستم هستیم. در آن دوره اصلا بازیگر دولتی وجود نداشت وهرچه بود افراد و شخصیت‌های حقیقی بودن اما الان خیلی بازیگران دولتی وشبه دولتی و حقوقی وارد ماجرا شدند و باید قبول کنیم با ورود اینها خیلی اتاقات مثبت و منفی خواهد افتاد.

زاهدی، ضمن اعتراض از ورود بخش‌ها و شرکت‌های دولتی مثل بورس و صنعت پتروشیمی به استارت‌آپ‌ها و اکوسیستم فناوری اعتقاد داشت که این بازیگران به دلیل دانش کم نسبت به این حوزه از ورود شرکت‌های نوآور به صنعت جلوگیری می‌کنند و این موضوع به ضرر استارت‌آپ‌ها تمام می‌شود.

او با اشاره به نقش استارت‌آپ‌ها در اقتصاد کشور گفت: استارت‌آپ‌ها می‌توانند با ورود به بورس نتایج مثبتی برای اقتصاد و بازار سهام داشته باشند. اما استارت‌آپ‌های نسل اول مثل اسنپ و دیجی‌کالا همچنان برای ورود به بورس دچار چالش با رگولاتوری‌ هستند.

به اعتقاد حمیدرضا احمدی مهمترین تاثیر روی استارت‌آپ‌ها نرخ دلار است او با ذکر این نکته اضافه کرد: ماهایی که اوایل دهه ۹۰ استارت‌آپ می‌ساختیم مثل همه رانت دلاری داشتیم الان به دلیل افزایش قیمت دلار، نیروی فنی حقوق‌اش را به دلار حساب می‌کند. در واقع نرخ زیرساخت یک استارت‌آپ خیلی پرهزینه شده است.

آرین افشار، مدیرعامل فینووا هم اعتقاد داشت دولتی‌ها به‌جای اینکه رگولیشن را کنترل کنند دارند وارد فضای رقابت می‌شوند.

آینده استارت‌آپ در ایران سفید است یا سیاه؟

زهرا عمرانی، مدیرعامل و بنیان‌گذار کاریار اعتقاد داشت که جدا کردن اکوسیستم از سایر بخش های کشور غیرممکن است. او تاکید کرد که با وجود شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی سخت کار ما هم آسان نیست اما با نگاه بلندمدت می‌شود به آینده امیدوار بود.

آرین افشار، درباره اتمام دوره طلایی استارت‌آپ‌های ایران گفت: به این نکته نمی‌شود به‌صورت قطعی جواب داد زیرا بعضی‌ها فعالیت‌شان رو به رشد است و بعضی‌ها روبه افول. فضای کار آفرینی همیشه از یک برنامه بلندمدت و میان مدت شروع می‌شود اما الان شرایط به شکلی شده که همه برنامه‌ریزی‌های‌مان کوتاه مدت شده است و این اولین آفت برای فضای کسب‌و‌کارهاست.

افشار اعتقاد داشت خیلی از استارت‌آپ‌های نسل اول اکوسیستم در چند مدت اخیر به دلایل سیاست‌گذاری‌های سختگیرانه دچار چالش‌های بزرگی شده‌اند. در پی افزایش دخالت بخش دولتی در روند فعالیت شرکت‌های استارت‌آپی، بسیاری از فعالیت‌های آنها متوقف شده است. این در حالی‌ است که ماهیت استارت‌آپی بودن به رشد، پویایی و نوآوری است. در انتهای این پنل، حمیدرضا احمدی با اشاره به ورود تپسی به بورس از سبک زندگی کارمندی انتقاد کرد و گفت: این اتفاق یعنی هل دادن مردم به سمت کارمندی و من معتقدم کارآفرینی با همه مشکلاتش از کارمندی بهتر است و کسانی که این را می‌دانند باید به دیگران هم بگویند و نباید توطئه کنند.

زهرا عمرانی، درباره موضوع نفس‌های آخر استارت‌آپ‌ها توضیح داد: شرایط کنونی و کرونا تأثیرات زیادی بر استارت‌آپ‌های تازه‌نفس داشته است. یکی از چالش‌های یک استارت‌آپ‌ تازه‌نفس این است که اسپانسرها از ابتدا از ما انتظارات یک استارتاپ رشدیافته را دارند؛ در حالی که هر کسب‌وکار‌ در تجربه اول مشکلاتی دارد که بعد از گذشت زمان این مشکلات حل می‌شود.

آیا دیوار استارت‌آپ‌ها کوتاه است؟

در پنل دوم، علیرضا کلاهی، عضو هیئت مدیره دیجیکالا و رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران درباره این موضوع گفت: اینکه استات آپ‌ها در یک مقطعی مورد توجه ویژه توسط تندروهای داخل قرار گرفتند شکی نیست. ما در سال‌های اول مزاحمتی نمی‌دیدیم اما بعد مدتی ما هم چوب مسائل سیاسی را خوردیم. در اقتصاد ملک بنیان، سرمایه‌گذارانی هستند که NAV آنها از دیجیکالا هم بیشتر است ولی به دلیل اینکه دیده نمی‌شوند درباره‌اش صحبت نمی‌شود. به همین دلیل در ایران بیشترین سرمایه وارد ملک می‌شود در نتیجه اقتصاد ملک بنیان شکل می‌گیرد. تو چشم بودن برند استارت‌آپ‌ها باعث می‌شود از داخل و بیرون مورد حمله واقع شوند.

پشتوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو درباره مشکلات استارت‌آپ‌ها در ایران توضیح داد: عدم توازن و عدم آگاهی یکسان بین اجزای این اکوسیستم باعث می شود، مقابل هم قرار بگیرند. الان ۲ سر از آن چهار سر طلا پیدا شده است.پله اول این مشکل عدم تطابق مشترک بین جامعه هدف و برند است.

پورپزشک راجع به نقش روابط عمومی در فضای کار استارت‌آپی گفت: نگاه غلطی که به PR در شرکت‌ها وجود داشت این بود که اول باید اتفاقی بیفتد و بحرانی شکل بگیرد بعد روابط‌عمومی وارد عمل شود. اما الان این موضوع روشن شده است که PR به عنوان یک بیزینس‌پارتنر قبل از بحران باید و در تمام مراحل بیزینس باید حضور داشته باشد. بیزینس‌هایی که سازوکار روابط‌عمومی قوی داشته باشند این مشکلات به حداقل خود می‌رسد.

علی امیری، هم‌بنیانگذار زرین پال، درباره مقایسه وضعیت استارت‌آپی ایران با سایر کشورها گفت: ما نمی‌دانیم در سایر کشور چه می‌گذرد زیرا نه تجربه زیست در آن محیط‌ها را داریم و نه کار کردن در جای دیگر. اما برندهای مطرح دنیا مثل گوگل و اپل را می‌بینیم متوجه می‌شویم که هر برندی که وارد زندگی مردم شود با حواشی است. در ایران نه فقط استارت‌آپ‌ها بلکه بیشتر کسب‌‌و‌کارها را با حاکمیت چالش دارد. در نهایت  به اقتصاد ملک‌بنیان می‌رسیم. مثلا استارت‌آپ به این نتیجه می‌رسد که به‌جای افزایش نیرو در کار، بیشتر ملک بخرم که اگر جلو کارم گرفته شد بتوانم از اجاره املاک پول دربیاورم.

اقتصاد ملک‌بنیان رقیب استارت‌آپ‌ها

علیرضا کلاهی با تاکید بر ضعف رقابت‌پذیری توضیح داد: ما در کشور با یک بستر نادرست و بی‌ثباتی مواجهیم. متوسط قیمت صادراتی ما ۳۰ درصد از عربستان سعودی کمتر است و یک سوم کره جنوبی است. در ایران هیچ وقت به افرادی که کار خلاق و مولد انجام داده بها داده نشده است. یکی از کارهایی که برای بهتر شدن این شرایط می‌شود انجام داد تحلیل ذی‌نفعان است یعنی علاوه بر پیش‌رفتن کار کسب‌و‌کار، ذی‌نفع اصلی را به‌درستی بشناسیم و توقع‌اش را برآورده کنیم.

کلاهی اعتقاد داشت سیاست زیر رادار حرکت کردن تا یک جایی جواب می‌دهد و بعد از مدتی جواب نمی‌دهد او با تاکید بر این نکته اضافه کرد: برای سازمانی که وظیفه‌اش رسیدگی به ذی‌نفعانشان است، ورود به شکاف‌های اجتماعی یک کار بسیار خطرناکی است.

پشتوتن پورپزشک، درباره روش‌های جلوگیری از بحران‌های استات‌آپ‌ توضیح‌ داد: مهم‌ترین عامل PR است. با روابط‌عمومی می‌شود از اتفافات ناگوار پیشگیری کرد و  دامنه ذی‌نفعان را به درستی شناخت؛ مخصوصا بحران‌های خارجی. اینکه یک کسب‌و‌کار بتواند ساختار را پیشاپیش بشناسد و بتواند با آن مواجه شود کمک بزرگی به استارت‌آپ است. مورد دیگر شفافیت در جذب است. شفافیت در جذب و تعریف نقطه خروج درست برای افرادی که به عنوان ذی‌نفع اصلی کار می‌کنند. شفافیت نکته دیگر است. شفافیت چیزی است که بازار مخاطب باور دارد که وجود ندارد.  PR و سرمایه انسانی می‌تواند شفافیت را به‌وجود بیاورد.