سهم اینشورتک‌ها از بازار بیمه چقدر است؟ حجم فروش آنلاین بیمه تقریبا ۲ درصد کل بازار بیمه ایران است

محمدرضا فرحی، بنیان‌گذار بیمه بازار در ایستگاه پیوست اعلام کرد: درحال حاضر بیمه آنلاین در هفت بخش فعالیت می‌کند. در این چند بخش در سال گذشته ١٢٠ هزار میلیارد تومان بازار کل بیمه بود که حدود نیمی از این عدد قابلیت فروش آنلاین را دارد.

فرحی با اشاره به اینکه حجم بیمه شخص ثالث کاهنده است گفت: زمانی تقریبا نیمی از صنعت بیمه ثالث بود الان حدود ٣٠ درصد شده است. پارسال حدود ٣۵ هزار میلیارد سهم شخص ثالث بود. برآورد ما این است که در شخص ثالث و سایر رشته‌ها حدود ۲ درصد سهم بیمه آنلاین به فروش می‌رسد.

او با تاکید بر این نکته که سهم ۲ درصدی بیمه آنلاین با فروش بالای هزار میلیاردی بازیگران اصلی این بازار برابری می‌کند افزود: «از آنجایی که بازار بیمه خیلی بزرگ است ۲ درصد آن می‌شود فروش بالای هزار میلیاردی برای بازیگران اصلی که در این بازار هستند. برآورد ما این است که اگر طبق نمونه‌های جهانی، حتی نمونه‌هایی که در منطقه منا اطراف ایران هستند مقایسه کنیم حدودا بین ٢٠ تا ٣٠ درصد بخشی که قابلیت آنلاین شدن دارد، آنلاین می‌شود. فراتر از آن رفتن کار را کمی سخت می‌کند.

توسعه بیمه آنلاین آرام پیش می‌رود

او تاکید کرد که بازیگران جهانی هم هنوز به آن مرحله نرسیدند. زیرا بیمه خیلی آرام پیش می‌رود. از نظر او در بیمه فرد پولی را پرداخت می‌کند و یک تعهدی را کسی می‌خرد و به شما قولی می‌دهد که اگر به احتمال اندک اتفاقی افتاد بیمه خسارت قابل توجهی به شما پرداخت می‌کند؛ مثل کالای فیزیکی نیست پس اعتبار خیلی مهم است برای همین جلب این اعتماد کمی سخت است. بنابراین حرکت بازار به این سمت کمی آرام است. البته در سه سال اخیر ما به صورت مرتب سالی سه برابر رشد کردیم؛ یعنی اگر من عرض می‌کنم ۲ درصد آنلاین شده شاید سه سال قبل این عدد یک‌دهم درصد هم نبوده است.

فرحی در پاسخ به این سوال که دلیل سهم ۲ درصدی به دلیل دیدگاه بیمه مرکزی است یا عدم رشد خود شرکت‌های بیمه آنلاین گفت: به نظر من هردو عامل موثر بوده است. عامل اول زیرساخت صنعت بیمه است. میزان مصرف شرکت‌های بیمه در حوزه زیرساخت IT تقریبا ١٠ درصد شبکه بانکی کشور است درحالی که در دنیا این عدد ٩٠ درصد شبکه بانکی است و این ماجرا ٣٠ سال ادامه داشته است. بنابراین ما با انبوهی از مشکلات مواجهیم ولی مردم متوجه عقب بودن زیرساخت بیمه نیستند زیرا مرد به طور روزمره بااین شبکه کار ندارند. این باعث شده به این حوزه غفلت شود. ما APهای صدور، استعلام، پرداخت خسارت و خیلی از این موارد را که در دنیا مرسوم است را در ایران نداریم.

زمان ورود ما به بازار با زمان ورود ایکامرس‌ها فرق داشت. ایکامرس‌ها در دهه ٨٠ وارد شدند. اما زمان اوج‌گیری ما زمانی بود که بازار اکوسیستمی کشور دچار قحطی سرمایه بود. معروف‌ترین گزارش سرمایه‌گذاری جسورانه در دنیا را KPMG تولید و عرضه می‌کند. سال گذشته میلادی حدودا ۵٠٠ میلیارد دلار حجم سرمایه‌گذاری جسورانه در دنیا بود. اقتصاد ایران بر مبنا برابری قدرت خرید، جغرافیا موثر، جمعیت، منابع طبیعی بین چهار دهم تا یک و نیم درصد دنیاست. اگر چهار دهم درصد را هم مبنا قرار دهیم، از آن عدد دو میلیارد دلار باید سهم ایران باشد اما میزان سرمایه استارتاپی ایران یک بیستم این عدد هم نبوده. بنابراین شما وقتی می‌توانید در اکوسیستم استارتاپی دنیا رشد کنید که دره مرگ را سریع طی کنید و این نیازمند این‌ است‌ که‌ در زمان، سرمایه‌گذار و ارزش‌گذاری مناسب میزان مناسب پول را دریافت کنید. این شورتک‌ها نتوانستند این را درست طی کنند. بااین اوصاف دو درصد با دستان خالی، بدون زیرساخت در صنعت بیمه و  فروش بیش از هزار و ۵٠٠ میلیارد تومانی در سال گذشته توسط سه، چهار بازیگر اول من فکر می‌کنم قابل قبول است.

او با اشاره به‌این نکته که مقاومت کارگزاری‌های بیمه چه تاثیری بر فعالیت آنها داشت، توضیح داد: شاید اولین اشتباهی که در این حوزه صورت گرفت و ما هم در آن مقصریم این است که این برداشت ایجاد شد که مانند اتفاقی که در صنعت تاکسی‌های آنلاین افتاده است که اصولا برهم‌زننده نظم موجود بازار است قرار است در بیمه هم بیفتد. درحالی که واقعیت این است که اگر نمونه‌های منطقه‌ای یا جهانی را ببینیم نهایتا نیمی از بازار بیمه قابلیت آنلاین شدن را دارد که آن هم ٢٠ تا ٣٠ درصد آن آنلاین می‌شود؛ یعنی از کل صنعت نهایتا ١٠ تا ١۵ درصد آنلاین می‌شود و بقیه در اختیار نمایندگان می‌ماند. این یک فرصتی برای نمایندگان است که از بیمه‌نامه‌های استاندارد به سمت رسالتی که در صنعت برایشان تعریف شده است، بروند.

در ادامه فرحی درباره زمان آغاز فعالیتشان تا صدور کارگزاری آنلاین و رابطه پرتلاطمشان با بیمه مرکزی تشریح کرد: زمانی که ما ورود کردیم رفتار نمایندگان بیمه مرکزی بیشتر توجه نکردن و انکار کردن موضوع بود. بااین اوصاف ما شروع کردیم ولی به دلیل اینکه زیرساخت نبود مدت زیادی طول کشید که ما فرمول‌های محاسبه قیمت بیمه را خودمان مهندسی معکوس و بازسازی کنیم. کم‌کم که بازار شکل گرفت ما با همراهی رگولاتور رو به رو بودیم. زمانی که آقای دکترهمتی رئیس بانک مرکزی بودند دیدگاه روشنی نسبت به این موضوع داشتند و البته حفظ شبکه سنتی را هم لازم می‌دیدند، در آن زمان ما با یک آئین‌نامه ایجابی رو‌به‌رو شدیم. نوعی آیین‌نامه واسطه‌گری برخط. شهریور سال ٩٨ ما در شورای عالی بیمه مصوبه‌ای داشتیم به اسم بخش‌نامه ٩٢/٠٢ که این بخش‌نامه مدت طولانی به‌علت کرونا اجرا نشد، اما ناگهان خرداد ١۴٠٠ ما یک نامه‌ای از بیمه مرکزی خطاب به شرکت‌های بیمه دریافت کردیم که تا سه روز بعد هرکسی مجوز را دریافت نکرده باشد شرکت‌های بیمه حق همکاری ندارند.

او افزود: تا قبل آن رویکرد ما با بیمه مرکزی، یک رویکرد تعاملی بود بعد از این رویکرد مابه سمت مطالبه‌‌گری رفتیم اما بیمه مرکزی طی این چندسال عادت به مطالبه‌گری نداشت. ظرف ٢٠ روز بعد از آن موضوع ما موافقت اولیه را گرفتیم و اواخر سال ١۴٠٠ هم برگه رسمی صادر شد. سری اول ٣٠ شرکت به صورت کارگزاری فعالیت می‌کردند و الان ١٢٠ شرکت داریم. از بین این تعداد شرکت‌هایی که می‌شود از آن‌ها بیمه خرید چند ۱۰ تا از آن‌ها فعال هستند اما اگر از منظر سهم بازاری ببینیم معمولا بازارهایی که شبیه بلیت فروشی هستند معمولا سه تا پنج بازیگر، ٩٠ تا ٩۵ درصد بازار را دارند و مابقی آن پنج درصد را دارند. درنهایت تعداد شرکت‌های فعال به عدد انگشتان دو دست نمی‌رسد.

آیا خطر آمیتیس برطرف شده؟

فرحی راجع‌به آمیتیس و رفع شدن خطر ایجاد انحصار از سمت آن توضیح داد که آمیتیس سایه‌اش دور شده اما برداشته نشده است. او افزود: ما در این زمینه خیلی تعقیب و گریز داشتیم. ما با جاهای زیادی مذاکره کردیم، وزارت اقتصاد، وزارت ICT. دلیل اصلی هم این بود که فکر می‌کردیم شاپرک دیگری متولد می‌شود و این به نفع صنعت بیمه نبود زیرا دولت اگر وارد بازار شود بازار به نابازار تبدیل می‌شود زیرا تصدی‌گری و انحصار شکل می‌گیرد و رقابت از بین می‌رود.

او در رابطه با تعاملاتشان با رگولاتور گفت: ما همواره گفتیم با اصل نظارت مشکلی نداریم اما با اینکه به اسم نظارت کارهای دیگری صورت بگیرد مشکل داریم. لذا نمی‌دانم که بیمه مرکزی آخرین موضعش چیست. اگر نخواهم بگویم آشفتگی، در بیمه مرکزی یک تعدد مراکز تصمیم‌گیری وجود دارد که در چندسال اخیر بیشتر هم شده.

او درباره قیمت‌شکنی سایر رقبا ادامه می‌دهد: «یکی از نقدهایی که به نهاد ناظر داریم دائم روی موضوع نرخ شکنی تاکید می‌کند درحالی که این در صنعت بیمه قبل از ما هم وجود داشته است. شما اگر به صد نماینده به صورت تصادفی تماس بگیرید و بیمه‌نامه شخص ثالث را در پیام‌رسانی ارسال کنید و قبل از پرداخت درخواست تخفیف کنید، بیش از دو سوم آن‌ها به شما تخفیف می‌دهند اما این تخفیف‌ها دیده نمی‌شود چون وبسایتی ندارند، جرم ما در این زمینه شفاف بودن است که همه به پلتفرم ما دسترسی دارند و این را می‌بینند. نکته دوم اینکه به طور کلی در فضای استارتاپی در همه جای دنیا مسائل مربوط به رویه‌های ضدانحصار و رقابت سهل‌گیرانه‌تر است. مثلا درباره خودروسازی یا ‌ICT یا رگولاتوری صنعت اوپراتورهای موبایل؛ اما در همه این‌ها تا حدی جنگ قیمتی وجود دارد و می‌تواند شیرین هم تلقی شود. ما سعیمان بر این است که با سایر بازیگران بازار هماهنگ باشیم به این معنی که اگر در حوزه قیمت هم باهم رقابت می‌کنیم، این رقابت به جایی منتهی نشود که جنگ قیمتی به ضرر کسب و کارهای ما بینجامد.

فرحی در نهایت احتمال موفقیت بازار را در آینده ٩٠ درصد می‌بیند و اشاره می‌کند که تا افق ١۴٠١ تا ١۴٠۵ بازار بیمه آنلاین شکل می‌گیرد و سهم بازار و بازیگران آن مشخص می‌شود.