سامانه سجام چیست؟ آموزش گام به گام استفاده از سامانه سجام

قطعاً افرادی که در دنیای بورس مدت زمان طولانی‌ای فعالیت داشته‌اند، اطلاع دارند که قبل از شکل‌گیری معاملات آنلاین برای ورود به دنیای بورس و خرید و فروش سهام با چه چالش‌هایی مواجه بودند. انجام این فعالیت‌ها در بستری آنلاین بسیاری از این مشکلات را حل و روند انجام معاملات را تسهیل و تسریع کرده است. با اینترنتی شدن این سری از اقدامات تجاری سازوکار سازمان و موسسات مربوطه نیز دچار یکسری تغییرات به ویژه در ارائه خدمات به مشتریان شد.

به منظور تسریع و تسهیل در انجام فعالیت‌هایی چون ورود به بورس و دریافت کد بورسی و سود سهام عدالت، برای شما در این مطلب پیوست نحوه‌ فرایند ثبت‌نام و احراز هویت در سامانه سجام را توضیح می‌دهیم.

سامانه سجام چیست

سامانه جامع اطلاعات مشتریان که به اختصار سجام گفته می‌شود سامانه‌ای است که در سال ۱۳۹۷ از سوی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه راه‌اندازی شده است. طراحی سامانه سجام، سبب تغییرات رو به بهبودی در زمینه سرمایه‌گذاری در بورس و اوراق بهادار شد.

در واقع این سامانه زیرساختی در بازار سرمایه با جمع‌آوری داده و اطلاعات سرمایه‌گذاران، مزیتی ایجاد کرده است تا از پولشویی و کلاهبرداری جلوگیری کند. با توجه به وسیع شدن دنیای بورس وجود چنین سامانه‌ جامع آنلاینی بیش از هر چیز ضروری بوده است.

کاربران هدف سامانه سجام

تمامی سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی اعم از افراد ایرانی و خارجی که قصد فعالیت در بازار سرمایه را دارند باید در این سامانه ملی ثبت‌نام کنند. کاربران تازه‌کار باید توجه داشته باشند که از خدماتی چون خرید و فروش سهام، صدور واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ابطال آنها بهره‌مند نخواهند بود تا زمانی که مراحل ثبت‌نام و احراز هویت خود را در سامانه سجام تکمیل کنند. این سامانه برای سرمایه‌گذاران امکان نظارت و ردیابی دارایی‌های‌شان همچنین سود و زیان حاصل‌شده در هر سهام را فراهم می‌کند.

اهمیت و نقش کلیدی سامانه سجام در زمان همه‌گیری کرونا بیش از پیش حس شد. این سامانه ملی زمانی که افراد مجاز به حضور در اماکن مختلف نبودند و کوچک‌ترین تجمعی در مراکزی چون دفتر پیشخوان دولت عملاً اتفاق نمی‌افتاد، شرایط مناسبی برای سرمایه‌گذاری فراهم کرد. ارائه خدمات این سامانه بسیاری از فعالیت‌های مربوط به بورس و سهام عدالت برای تازه‌واردان را آسان کرد و معاملات بورسی را در بحران کرونا ارتقا داد.

چگونه در سامانه سجام ثبت‌نام کنیم؟

در وهله‌ اول برای خرید سهام در بورس چه در جایگاه سرمایه‌گذار حقیقی باشید چه حقوقی، نیازمند دریافت کد بورسی و تکمیل اطلاعات‌تان در سامانه سجام هستید. حتی اگر بر حسب فعالیت پیشین خود در بورس کد بورس را دریافت کرده باشید، همچنان متقاضی ثبت‌نام در این سامانه محسوب می‌شوید و باید برای تکمیل اطلاعات خود در سجام اقدام کنید.

در مرحله‌ ثبت‌نام در این سامانه توجه داشته باشید که اگر تا به ‌حال کد بورسی دریافت نکرده‌اید، نیاز به صرف زمان برای رفتن به یک کارگزاری و دفتر پیشخوان نیست. با تکمیل اطلاعات خود در سامانه سجام می‌توانید به راحتی کد مربوطه را دریافت کنید و مراحل احراز هویت را انجام دهید.

پس از ورود به سایت سامانه سجام و با کلیک در قسمت «ثبت اطلاعات سجام» اطلاعات خود را ثبت کنید. بعد از تکمیل اطلاعات برای شما کد ۱۰ رقمی مورد نیاز به تلفن همراه‌تان پیامک می‌شود. سپس به قسمت «احراز هویت الکترونیکی سجام» لینک داده می‌شود و با وارد کردن کد پیگیری ۱۰ رقمی و تکمیل اطلاعات مراحل ثبت‌نام به پایان می‌رسد و کد بورسی را می‌توانید دریافت کنید.

البته تصور کنید ثبت نام تنها برای دریافت کد بورسی است، شما برای کلیه‌ فعالیت‌های غیرحضوری در بازار سرمایه، ملزم به ثبت اطلاعات خود در سجام هستید. باید خاطرنشان کنیم که اگر افراد زیر سن قانونی باشند، تنها با احراز هویت در سامانه‌ سجام کار تمام نمی‌شود و یکی از والدین با مدارک خود و فرزندش باید به دفتر پیشخوان دولت مراجعه و با تکمیل فرایند تایید هویت سجامی فرزند، کد بورسی مورد نظر را دریافت کند.

شایان ذکر است، در ابتدا شما باید با کد بورسی آشنایی داشته باشید که چه کاربردی دارد. از این‌ رو توضیح کوتاهی از آن برای شما ارائه کرده‌ایم.

کد بورسی چیست و چه کاربردی دارد؟

کد بورس همانند یک‌ شناسه معاملاتی منحصر به فرد شناخته می‌شود که دریافت آن برای ورود به دنیای بورس الزامی است. وقتی شما قصد سرمایه‌گذاری در بورس دارید، طی انجام یک سری فرایند به صورت حضوری یا غیرحضوری کد بورسی انحصاری را دریافت خواهید کرد. در واقع کد بورسی همانند کد ملی یا شماره حساب بانکی است که منحصر به فرد است و جز شما به فرد دیگری اختصاص داده نمی‌شود. در صورت دریافت نکردن کد بورسی شما اجازه‌ سرمایه‌گذاری در هیچ نهادی را ندارید.

به طور کلی کد بورسی که به کد سهامداری نیز شناخته می‌شود، از ترکیب سه حرف اول نام خانوادگی افراد و ۵ رقم که سازمان بورس به صورت تصادفی مشخص می‌کند تشکیل می‌شود.

اصول دریافت کد بورسی به روش حضوری 

شما برای این‌ کار ابتدا باید از یکی از شعبه‌های کارگزاری‌ها که دارای مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادر هستند اقدام کنید. در آنجا با ارائه مدارک مربوط به مشخصات هویتی خود و تکمیل فرم‌های مرتبط با این فرایند، کد بورسی شما پس از چند روز صادر می‌شود.

دقت کنید هنگام مراجعه حضوری حتماً مدارکی چون اصل شناسنامه به همراه تصویر از تمامی صفحات آن، اصل کارت ملی به همراه کپی پشت و روی آن، مدارکی مانند قبض تلفن ثابت، آخرین مدرک تحصیلی، شماره حساب و شبای بانکی همراه داشته باشید. پس از اتمام این فرایند برای شما کد معاملاتی آنلاین هم صادر می‌شود تا در ادامه‌ فعالیت خود در بورس بتوانید به صورت آنلاین و به صورت شخصی اقدام به خرید و فروش سهام کنید.

راهنمای گام به گام پیوست برای تکمیل ثبت نام سجام

در این بخش گام به گام آموزش را برای شما توضیح دادیم تا هنگام ثبت‌نام و کار با سامانه سجام با چالش کمتری مواجه شوید.

• ۱- در ابتدا به سامانه sejam.ir مراجعه کنید و با گزینه ثبت نام در سجام حساب کاربری خود را بسازید تا اطلاعات خواسته‌شده را وارد کنید.
• ۲- در همان ابتدای ثبت نام در کادر خالی موجود در صفحه باید شماره تماس خود (که حتماً تحت مالکیت شماست) را وارد کنید؛ پس از آن کد تایید به منظور ادامه فرایند برای شما ارسال می‌شود.
• ۳- در مرحله‌ بعدی کد تایید پیامک‌شده را ثبت و مواردی چون نوع مشتری، یعنی سرمایه‌گذار حقیقی یا حقوقی، همین‌طور کد ملی یا همان‌ شناسه ملی و کد امنیتی را وارد کنید تا گزینه تایید این بخش برای شما فعال شود و به مرحله بعدی اجازه ورود پیدا کنید. در این مرحله‌ باید هزینه‌ ثبت نام به عنوان کارمزد را از طریق یکی از درگاه‌های بانکی پیشنهادشده در سایت پرداخت کنید.

• ۴- در مرحله‌ آخر باید تمام اطلاعات خود شامل نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، نام پدر، جنسیت، شماره شناسنامه، کد ملی، محل تولد و صدور، سری و سریال شناسنامه را در قسمت‌های مربوطه وارد کنید. در این بخش دقت کافی به خرج دهید تا احراز هویت شما به درستی صورت گیرد و نیاز به ویرایش اطلاعات نداشته باشد.

چگونه در صورت خطا اطلاعات سامانه سجام را ویرایش کنیم؟

اگر هنگام وارد کردن اطلاعت هویتی خود دچار بی‌دقتی شدید و خطایی رخ داد، یا بعد از مدتی اطلاعاتی چون شماره تلفن همراه یا حساب بانکی‌‌تان تغییر کرد، سامانه سجام امکان ویرایش اطلاعات را در نظر گرفته است.

وقتی وارد آدرس وب‌سایت مربوط به سامانه سجام می‌شوید، با کلیک روی گزینه ویرایش اطلاعات به صفحه‌ای منتقل می‌شوید که با وارد کردن شماره تلفن همراه و کد تایید ارسال‌شده به بخش اطلاعات خود منتقل می‌شوید که در این قسمت می‌توانید بدون پرداخت هزینه، موارد مورد نظر را ویرایش کنید. البته برای تغییر شماره تماس خودتان نیاز است مبلغی را پرداخت کنید.

 راهنمای استفاده از سامانه سجام برای سهام عدالت

همان‌طور که در ابتدای محتوا اشاره کردیم، سامانه سجام تنها برای سرمایه‌گذاری در بورس و خرید سهام‌های مختلف بورسی نیست. بلکه این سامانه معاملاتی آنلاین برای خدمات دیگری چون سهام عدالت در نظر گرفته شده است. یعنی شما برای مدیریت سهام خود به صورت شخصی یا از جانب دولت و دریافت سود حاصل از آن نیازمند ثبت نام در سامانه سجام هستید.

از سال گذشته دولت اعلام کرده است دارندگان سهام عدالت چه آنهایی که مستقیم و چه آنهایی که غیرمستقیم سهام خود را مدیریت می‌کنند، برای دریافت سود آن ملزم به ثبت‌نام در سامانه جامع اطلاعات مشتریان یا همان سامانه سجام هستند.

فلسفه ایجاد سهام عدالت

قبل از راهنمایی استفاده از سجام برای بهره‌برداری و دریاف سود سهام عدالت، به توضیح مختصر این نوع سهام بپردازیم.

سهام عدالت به نوعی یارانه دولتی اطلاق می‌شود که به اقشار کم درآمد جامعه و دهک‌های پایین تعلق می‌گیرد. این نوع سهام از فروش تسهیلات شرکت‌های دولتی حاصل می‌شود که برای حمایت از قشر کم‌درآمد، تامین عدالت اجتماعی، فقرزدایی و گسترش سهم بخش تعاون در قانون اساسی شکل گرفته است.

در واقع از سال ۱۳۸۴، افرادی که سهام عدالت به آنها تعلق گرفته جزو سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورسی محسوب می‌شوند. نکته مهم این است که فقط ۷۰ درصد سهام چنین شرکت‌هایی در بورس قابل معامله است.

از آنجا که سهام عدالت هم نوعی خاص از معاملات بورسی به حساب می‌آید، دولت سهامداران عدالت را ملزم به ثبت نام در سامانه سجام کرده است تا راحت‌تر به مدیریت اطلاعات و سود مربوط به هر یک از آنها بپردازند.

اگر افرادی که مشمول سهام عدالت هستند، در سامانه سجام سهام‌شان را ثبت نکنند و طبق کد بورسی خود به فعالیت ادامه ندهند از دریافت سود محروم می‌شوند. طبق وضعیت نوع مدیریت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم واریز سود سهام می‌تواند به روش‌های مختلف برای سهامداران صورت گیرد. هدف اصلی دولت از سجامی شدن این افراد دریافت کد بورسی و استفاده از کد شبای بانکی ارائه‌شده توسط آنها برای واریز سود سهام است.

سود سهام عدالت از طریق سامانه سجام چگونه واریز می‌شود؟

نحوه‌ واریز سود از طریق این سامانه بستگی به نوع مدیریت شما دارد. نوع مدیریت حساب هم یا مستقیم است یا غیرمستقیم.

سامانه سجام سهامداران مستقیم

این افراد مدیریت سهام عدالت خود را بدون دخالت دولت انجام می‌دهند؛ بنابراین این دسته از سهامداران به عنوان سهامدار عادی در بازار سرمایه شناخته می‌شوند. در نتیجه نیاز است این افراد برای انجام امور مختلف معاملاتی روی سهام خود در سامانه سجام ثبت نام کنند.

احراز هویت و دریافت تاییدیه از طریق تکمیل اطلاعات در سجام و دریافت کد بورسی، به منزله کسب مجوز فعالیت در این بازار تلقی می‌شود. به این ترتیب سود حاصل از انجام معاملات این سهامداران روی سهام عدالت‌شان از طریق شماره شبای بانک ثبت‌شده در سامانه سجام پرداخت می‌شود.

سامانه سجام سهامداران غیرمستقیم

بعضی از شرکت‌ها صندوق سهام عدالت را برای افراد تشکیل می‌دهند؛ بنابراین مدیریت حساب این سهامداران به فرم غیرمستقیم توسط آن شرکت‌ها صورت می‌گیرد. تعداد بسیاری از این شرکت‌ها سجامی هستند و لذا تنها راه واریز سود سهام عدالت برای سهامداران از طریق سجام و با استفاده از شماره شبای بانکی ثبت‌شده در این سامانه صورت می‌گیرد.