فضای مجازی، از توهم تا واقعیت

وقتی نتایج دور اول انتخابات ریاست جمهوری در سال ۸۴ اعلام شد، بسیاری از طرفداران مصطفی معین تا مدت‌ها بهت‌زده بودند که چطور امکان دارد او حتی پنج میلیون رای نداشته باشد. ۱۰ سال بعد اعضای فهرست اصولگرایان در چنین بهتی فرو رفتند؛ چطور ممکن بود آنها در پایتخت حتی نتوانند یک نفر را به مجلس بفرستند؟ در هر دو سال، انگشت اتهام به سوی اینترنت نشانه رفت. اما آیا واقعاً اینترنت در ایران تا این اندازه بر نتایج انتخابات و به دنبال آن، بر امنیت ملی تاثیرگذار است؟ نتیجه یک توهم سال ۸۴ را می‌توان مبداء حضور اینترنت در انتخابات ایران دانست که این نقش‌آفرینی محصول تولد وب۲ بود. در آن زمان با اینکه کمتر از چهار سال از آغاز وبلاگ‌نویسی ایرانی‌ها می‌گذشت، این پدیده محبوبیت فراوانی یافته بود. مهرماه همان سال تعداد وبلاگ‌های ایرانی به عدد ۷۰۰ هزار رسید که نشان می‌داد این راه ارتباطاتی تا چه اندازه طرفدار دارد. اما در کنار وبلاگ‌ها یک شبکه اجتماعی نیز کم‌کم راه خود را در میان ایرانی‌ها باز کرده بود؛ orkut اولین شبکه اجتماعی‌ای بود که ایرانی‌های داخل کشور با آن آشنا شدند. کسی نمی‌داند در روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ چه تعداد کاربر ایرانی در این شبکه اجتماعی عضو بودند اما هر چه بود، اولین گردهمایی مجازی ایرانی‌ها با توهمی بزرگ همراه شد. بسیاری از کاربران جوان این شبکه در جریان انتخابات ریاست جمهوری، از مصطفی معین یا اکبر هاشمی رفسنجانی حمایت می‌کردند. فعالیت‌های پرشور آنها در روزهای منتهی به انتخابات و یکد‌ستی‌شان، کم‌کم این توهم را برایشان ایجاد کرد که یا همه مردم ایران عضور اورکات هستند یا حاضران به نمایندگی از همه مردم سخن می‌گویند. هرچند بسیاری از اعضای ستاد این دو کاندیدا با استفاده از روش‌های سنتی وضعیت خود را می‌دانستند اما به هر دلیل سخنی به میان نیاوردند تا فردای انتخابات و...