بندهای بیشتر، اجرای کمتر

ارتباطات و فناوری و اطلاعات از آن دسته بخش‌هایی است که از برنامه اول تا پنجم، کم‌کم خود را لابه‌لای بندهای متعدد برنامه‌ها گنجانده و از صفر آغاز کرده است. روزی که برنامه اول توسعه در سال ۶۸ نوشته می‌شد، نه فناوری اطلاعاتی وجود داشت و نه ارتباطاتی به مفهوم کنونی. آن زمان، تلفن ثابت بود با ارزشی گاه بیشتر از یک پیکان و پست که از همان روزها وضعیت خوبی نداشت. و البته تلگراف که در حال رسیدن به پایان خط بود. از آن زمان تاکنون فناوری آنچنان در دنیا و به تبع آن ایران گسترش یافته که دیگر نمی‌توان نادیده‌اش گرفت. اما در ایران فاصله دیده شدن تا جدی گرفته شدن، بسیار است. نگاهی به پنج برنامه توسعه در ایران نشان می‌دهد به هر میزان که تعداد بندها و تبصره‌های مربوط به فاوا در قانون توسعه بیشتر شده، توجه به آن کمتر شده است و شاید در این زمینه، قانون برنامه سوم و دولتی که آن را نوشت و اجرا کرد، یک استثنا باشد.   برنامه اول؛ اولویت با سازندگی (۱۳۶۹- ۱۳۷۳) برنامه اول توسعه در شرایطی نوشته شد که ایران تازه از جنگی طولانی رها شده بود و زیرساخت‌های مهم کشور تقریباً از میان رفته یا در وضعیت ۱۰ سال قابل مانده بودند. در چنین شرایطی پست، تلگراف و تلفن موضوعات مهمی تلقی نمی‌شدند. برنامه پنج‌ساله اول با انتخاب راهبرد «آزادسازی اقتصادی» آغاز شد و هدف اصلی آن بازسازی خسارت‌های جنگ تحمیلی و بهره‌برداری حداكثری از ظرفیت‌های موجود و تغییر روندهای منفی اقتصادی حاكم در بود، از این رو برنامه اول توسعه به «برنامه سازندگی» شهرت یافت. در برنامه اول تنها چند بار نام وزارت پست و تلگراف و تلفن آمده است که بیشتر این وزارتخانه مکلف شده به برخی از نقاطی که مشخص شده، تلفن واگذار کند. همچنین در خط‌مشی‌های این برنامه دو جمله بسیار کلی...