عناوین کیفری مانند هتک حیثیت و افترا، در واقع مرزهایی هستند برای ارزشهای مهم و بنیادینی مانند آزادی بیان. بسیار دیدهایم نویسندهای را که به گمان خود به نقد شخص یا گروه یا اندیشه دیگری پرداخته ولی به هتک حیثیت، افترا یا نشر اکاذیب متهم یا ای بسا به آن محکوم و تبعاً مجازات شده است. به همین دلیل است که دشواریها و پیچیدگیهای فراوانی پیرامون جرمانگاری چنین رفتارهایی و نیز تعیین مصداق آنها در میگیرد. چالشها به ویژه در دنیا مجازی پررنگتر میشود؛ چرا که اگر در گذشته تیغ کیفر بیشتر بر سر روزنامهنگاران و نویسندگان بود، اینک انبوهی از شهروندان عادی (با اشتغالات و جایگاههای اجتماعی مختلف) هستند که به عنوان کاربران شبکههای متنوع و متعدد اجتماعی یا نویسندگان بلاگهای شخصی در محیط مجازی نظرات خود را در هر موضوعی و نسبت به هر شخصی ابراز میکنند؛ نظراتی که هر یک ممکن است همسایه هتک حیثیت یا افترا قرار گیرد و شکایت و مجازات و جبران خسارت در پی داشته باشد. در نوشتار حاضر مروری اجمالی خواهیم داشت بر وضعیت این عناوین در نظام کیفری انگلستان. انتخاب انگلستان از این روست که قوانین این کشور در مورد هتک حیثیت و افترا در قیاس با بسیاری از کشورهای توسعهیافته همچنان قوانین سنتیتر و سختگیرانهتری تلقی میشود و آنطور که خواهیم دید، همین خود محل نقد و گفتوگوهای فراوان شده است. خصوصاً اینکه قوانین این کشور به ویژه در این موضوع سلف بسیاری از قوانین دیگر کشورها از جمله کشورهای مشترکالمنافع (Common-wealth) و نیز ایالات متحده محسوب میشود.
عناوین مجرمانه سنتی نظیر هتک حیثیت و افترا در نظام کیفری انگلستان سابقهای دیرپا دارند که شاید به بیش از دو قرن برسد خصوصاً از این حیث که نظام حقوقی انگلستان به شدت مبتنی بر سنتهای حقوقی و رویه تصمیمگیری قضایی در دادگاههای این کشور و به یک تعبیر، عرف حقوقی است. با این حال علاوه بر عرف حقوقی، سابقه قانونگذاری در این زمینه به 1820 بازمیگردد و در طول سالها، اصلاحات مهمی (از جمله 1952،1996 و 2009) را به خود دیده است. در این سیستم کیفری، هتک حیثیت (defamation) ناظر به هر بیان و اظهار علنی ناروا و نادرستی است که حیثیت و اعتبار شخص یا گروهی دیگر را از بین ببرد. این البته با توهین به معنی به کار بردن الفاظ رکیک و ناسزا گفتن به دیگری (insult) یکی نیست و آن خود عنوان مستقلی است. افترا نیز به عنوان «دادن نسبت ناروا و دروغ به دیگری» تعریف شده که در حقوق این کشور بین افترای شفاهی (libel) و افترای ثبتشده (slander) (در قالب کتاب، روزنامه، تلویزیون، رادیو یا در محیط مجازی به صورت نوشتاری در بلاگها یا فایل صوتی یا تصویری) فرق قائل میشوند. چند نکته جزییتر هم هست که در خصوص این عناوین مجرمانه باید بدانید. نخست اینکه در این جرائم بار اثبات درست بودن و صدق اظهارات، بر عهده متهم بوده و اوست که باید نشان دهد آنچه گفته و ادعا کرده، حقیقت داشته است. البته برخلاف هتک حیثیت، در افترا معمولاً تحقق خسارت و آسیب به دیگری باید به اثبات برسد؛ مثلاً نشان داده شود اعتبار تجاری شرکت زیر سوال رفته و این باعث کاهش فروش آنها و تضرر شده است. در عین حال الفاظ و اظهارات باید صریح در معنای مورد نظر باشد و اگر بشود احتمالات و تعابیر و تفاسیر معقول دیگری از آنها به دست داد که بار وهنآمیز و هتککننده...
شما وارد سایت نشدهاید. برای خواندن ادامه مطلب و ۵ مطلب دیگر از ماهنامه پیوست به صورت رایگان باید عضو سایت شوید.