حجم تجارت اینستاگرامی ایران چقدر است؟ رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی: میانگین گردش مالی اینستاگرام روزانه ۶۰ تا ۶۵ میلیارد تومان است

به گزارش پیوست، اعلام ارقام مختلف از میزان خسارت وارد شده پس از فیلترینگ اینستاگرام، موجب شده تا اختلاف نظر میان بخش خصوصی و دولتی پیش آید در حالی که معاون وزیر صمت حجم تجارت الکترونیکی در اینستاگرام را سه درصد حجم کل تجارت الکترونیکی اعلام می‌کند، نت‌بلاکس زیان اقتصادی ناشی از قطعی اینترنت ایران در هر ساعت را بیش از یک و نیم میلیون دلار برآورد کرده است. هر چند برآورد نت‌بلاکس، برآورد ضرر اختلال در اینترنت در کل فضای اقتصادی است اما ارقامی که وزارت صمت روی آن تمرکز کرده است به حوزه تجارت‌الکترونیکی محدود می‌شود.

علیرضا شاه میرزایی، معاون تجارت و خدمات وزارت صمت می‌گوید: آمارهای ارائه شده درباره تعداد آنهایی که زندگی‌شان به اینستاگرام گره خورده دروغ است و سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط ۳ درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران است.

طبق گزارش سال گذشته مرکز آمار ایران، معادل ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کنند به طوری که حدود ۹ میلیون نفر یعنی ۸۳ درصد از طریق اینستاگرام در حال کسب درآمد هستند. گزارش سال گذشته مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نیز کل حجم تجارت الکترونیکی را هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اعلام و برآورد کرده بود که در حدود ۴۰۰ هزار کسب و کار اینترنتی در کل کشور فعالیت می‌کنند و اعلام کرده بود که از این تعداد تقریبا ۸۰ درصد آنها در شبکه‌های اجتماعی و مخصوصا اینستاگرام و واتس‌اپ حضور دارند. اما در آن گزارش نیز مشخص نشده بود که به صورت مشخص حجم تجارت اینستاگرامی چقدر است.

حال امین کلاهدوزان در خصوص برآورد خسارت ناشی از فیلترینگ اینستاگرام می‌گوید: «در این بازه زمانی نقل قول‌ها و اعداد و ارقام متفاوتی از میزان خسارت ناشی از فیلترینگ اینستاگرام شنیده‌ایم. نظر کارشناسی مرکز این است که این اعداد صحیح و کارشناسی نیست. آمار رسمی کشور و گزارش مرکز تتا نشان می‌دهد کل حجم گردش مالی در تجارت الکترونیکی عددی معادل هزار و ۲۳۰ همت است که بخشی از این گردش در شبکه‌های اجتماعی و عمدتا هم اینستاگرام است. هرچند به علت عدم ثبت کسب‌وکارهای بستر اینستاگرام، عدد کاملاً دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد، اما با روش‌های داده‌کاوی و نیز تحلیل داده‌های بانک مرکزی می‌توان تخمینی از گردش گردش مالی کسب‌وکارهای اینترنتی به دست آورد که در سال عددی بین ۲۵ تا ۳۰ همت است؛ این عدد یعنی حدود دو و نیم درصد از کل حجم کل تجارت الکترونیکی کشور. البته این موضوع به معنی نادیده گرفتن کسب‌وکارهای خرد و متوسطی که در آن بستر فعالیت می‌کنند نیست. چون هم تعداد قابل توجهی از هموطنان ما از این طریق امرار معاش می‌کنند و هم هر یک از این کسب‌وکارها ظرفیت رشد و توسعه را در خود دارند.»

رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی تاکید می‌کند: «رویکرد مرکز در این موضوع ترسیم تصویر واقعی و درست‌ بر اساس آمار رسمی و قابل بررسی است. اعداد و ارقام در حال حاضر مبین گردش مالی میانگین روزانه ۶۰ تا ۶۵ میلیارد تومانی در فضای اینستاگرامی است. با حرکت از سمت داده‌های اقتصاد کلان و تولید ناخالص ملی هم به همین ابعاد گردش اقتصادی می‌رسیم. هرچند ممکن است این اعداد تفاوت‌هایی با هم داشته باشند که به واسطه تفاوت روش بررسی است ولی عنوان کردن اعدادی مانند روزانه هزار میلیارد تومان خسارت حتی نزدیک به واقعیت هم نیست؛ اما همین‌جا همان‌طور که قبلاً نیز از تشکل‌ها درخواست کردیم و تعامل داشتیم، از کارشناسانی که مدعی اعداد بالاتری هستند می‌خواهیم که مستندات خود و روش محاسبات‌شان را با ما اشتراک بگذرانند تا با کمک هم بررسی کنیم و به راهکار درستی برسیم.»

کلاهدوزان در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی برای رفع مشکل کسب و کارهای فعال در اینستاگرام چه باید کرد می‌گوید: «اول تشویق و نه الزام کسب‌وکارها به استفاده از بسترهای مطمئن و پایدار؛ که البته شامل تشویق کسب‌وکارها به استفاده از پلتفرم‌های داخلی هم می‌شود. تجربه‌های قبلی هم به ما نشان داده است برخی از پلتفرم‌های خارجی نه تنها در چارچوب‌های قانونی کشور ما فعالیت نمی‌کنند حتی به چارچوب‌های اعلامی خودشان نیز در قبال ایران عمل نکرده‌اند.»

او تاکید می‌کند: «فارغ از اتفاقات اخیر، این بسترها شاید برای مراحل اولیه و تست و راه‌اندازی یک کسب‌وکار مناسب باشند، اما نه امکانات کامل برای تجارت الکترونیکی را دارند و نه می‌توانند زیربنای طولانی‌مدت فعالیت کسب‌وکارها باشند. در سال‌های قبل بسیاری از کسب‌وکارهای موجود و بالغ از فضای شبکه‌های اجتماعی به عنوان فضای مکمل و فضای برندینگ و تبلیغات استفاده کرده و زیرساخت اصلی تجاری خود را روی فروشگاه‌های حرفه‌ای بنا کرده‌اند. بر اساس این تجربه است که از کسب‌وکارها دعوت می‌کنیم یا روی پلتفرم‌های داخلی بیایند یا برای خودشان درگاه و وب‌سایت مستقل فروش راه‌اندازی کنند. ما در حال حاضر چند مارکت‌پلیس خوب در کشور داریم که البته ظرفیت بخش خصوصی می‌تواند به سرعت این ظرفیت را افزایش کمّی و کیفی بدهد.»

طبق گفته او طبعاً هسته اصلی بیزینس‌ها باید روی یک بستر امن و مورد تایید صاحبان کسب‌وکار باشد و در کنار آن از ظرفیت‌های دیگری همچون پلتفرم‌های موجود مانند اینستاگرام یا واتس‌اپ برای تبلیغات و بازاریابی استفاده شود.

*متن کامل گفت و گوی پیوست با رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی را می‌توانید در شماره ۱۰۶ ماهنامه پیوست بخوانید.