ایران اکسس چیست و چه کاربردی دارد؟

احتمالاً شما هم هنگام باز کردن برخی سایت‌‌های اینترنتی با محدودیت ایران اکسس (Iran Access) مواجه شده‌اید. همان‌طور که از نام این اصطلاح پیداست، صاحبان برخی سایت‌ها ترجیح می‌دهند فقط کاربران داخل ایران به سایت‌هایشان دسترسی پیدا کنند. اما چرا و چطور؟

به گزارش پیوست، ایران اکسس با محدود کردن IPها انجام می‌شود. با اعمال این محدودیت روی IP، تنها کاربران از داخل ایران امکان دسترسی دارند و کسی از خارج ایران نمی‌تواند سایت مورد نظر را باز کند.

با این کار دسترسی تمام کاربران به جز کاربران داخل ایران به سرور قطع می‌شود. سازوکاری که اعمال آن به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد. ایران اکسس شدن یک سرور ممکن است موقتی یا برای مدت طولانی‌تری انجام شود.

کاربرد ایران اکسس چیست؟

وقتی صاحب وب‌سایت می‌خواهد وب‌سایتش خارج از ایران دیده نشود و فقط کاربران داخل ایران آن را ببینند، ایران اکسس انجام می‌شود. مثلاً یک بانک می‌خواهد فقط مشتریان داخل ایران بتوانند به درگاه پرداختش دسترسی پیدا کنند یا موبایل‌بانکش فقط از ایران باز شود.

این تنها علت اعمال این محدودیت نیست. برخی مواقع بعد از حمله سایبری و به این دلیل که درگاه ورودی ایران تحمل حمله‌های سنگین را ندارند ترافیک را ایران اکسس می‌کنند، این باعث می‌شود ترافیک به آن مقصد قطع شود. در واقع اگر هنگام حمله یک IP، سرور یک سایت ایران اکسس شود، اینترنت آن IP قطع و سرویس دچار مشکل می‌شود.

در واقع ایران اکسس ممکن است به عنوان ابزاری برای جلوگیری از هک نیز به کار برده شود اما چندان منطقی به نظر نمی‌رسد؛ زیرا هک یا حمله حتی اگر حمله‌کننده خارج از ایران باشد، از داخل ممکن است.

ایران اکسس چطور انجام می‌شود؟

صاحبان وب‌سایت‌ها چنین محدودیتی را معمولاً با استفاده از فایروال اعمال می‌کنند. فایروال‌ها با استفاده از امکانات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری، ترافیک عبوری در شبکه را کنترل می‌کنند.

با قرار گرفتن فایروال در مسیر وب‌سایت‌ها، آی‌پی‌های ایران برای فایروال تعریف می‌شود و تنها اجازه دسترسی از آنها به وب‌سایت داده می‌شود. در ایران اکثراً این اتفاق از راه CDN می‌افتد، به شکلی که اجازه دسترسی از آی‌پی‌های خاص در CDN تعریف می‌شود.

ایران اکسس چه مشکلاتی ایجاد کرده است؟

این سازوکار باید در موارد خیلی خاص استفاده شود ولی استفاده بیش از حد از آن باعث شده برای کاربر مشکلاتی به وجود بیاید. با توجه به فیلتر بودن بسیاری از سایت‌های کاربردی در ایران، کاربر معمولاً با استفاده از VPN به اینترنت متصل است. بنابراین، VPN که ترافیکش از خارج ایران می‌آید باعث می‌شود کاربر نتواند به سایت بانکی خود و بسیاری از سایت‌های دولتی وصل شود؛ در نتیجه مجبور می‌شود مکرراً VPN را فعال و غیرفعال کند.

استفاده از VPN باعث می‌شود اکثر ترافیک به جای اینکه در داخل بچرخد از خارج بیاید؛ یعنی ممکن است ۵۰ درصد استفاده‌ کاربر از سایت‌های داخلی باشد ولی وقتی از VPN استفاده می‌کند تمام ترافیک از خارج محاسبه شود که این مساله هم هزینه اینترنت کاربر را بر اساس ترافیک بین‌الملل حساب می‌کند و هم اینکه سرعت را کاهش می‌دهد. چنین مسائلی از معایب فیلترینگ محسوب می‌شوند.

یکی دیگر از مشکلات این فرایند برای یک سایت مربوط به به سئو (SEO: Search Engine Optimization) است. با ایران اکسس شدن یک سایت، موتور جست‌وجوی گوگل تشخیص می‌دهد که سایت از دسترس خارج شده یا به اصطلاح down شده است که از این حیث برای سئو سایت یک اتفاق بسیار منفی است.