ربات‌ها چگونه زندگی انسان‌ها را تغییر می‌دهند؟

آینده هرچه که باشد،‌ واقعیت این است که ربات‌ها همین حالا نیز به سطوح مختلف زندگی انسان نفوذ کرده‌اند و شاید مهمترینشان احتمال حضور سگ‌های رباتی در نیروی فضایی آمریکا باشد. خبری که به تازگی منتشر شد و از نگاه بعضی شبیه به پرده‌ آغازین، فیلم‌های علمی تخیلی و آخر و الزمانی است.

اما با اینکه بسیاری ربات‌ها را در قالب یک نابودگر و جنگنده بی‌رحم و دلیل برتری نظامی تلقی می‌کنند،‌ واقعیت امر چنین نیست. این ساخته دست انسان به لایه‌های مختلف زندگی بشر نفوذ کرده و تولید با سرعت بی‌سابقه، افزایش امنیت و کیفیت بسیاری از کالاها و خدمات، حاصل استفاده از ربات‌ها است.

بررسی نقش ربات‌ها در زندگی انسان

ربات‌ها در بیشتر موارد کارهای خسته کننده و یکنواخت انسان‌ها را برعهده می‌گیرند. هدف از ساخت ربات نه جایگزینی انسان، بلکه آزاد کردن وقت و رهایی از کارهای پرخطر است. وظایفی مثل هماهنگ کردن برنامه‌ها یا مدیریت مکاتبات نیازمند هوش انسانی نیست و ربات‌ها به سادگی این کار را برعهده می‌گیرند. در عوض انسان‌ها وقت بیشتری برای کارهای مهم و هوشمندانه خواهند داشت.

از سوی دیگر ربات‌ها هزینه تولید کالا و خدمات را کاهش می دهند. کارهایی مثل کاشت بذر و برداشت آن، نیازمند زمان و قدرت فیزیکی زیادی است و ربات‌ها می‌توانند این کارهای مشقت بار را برعهده بگیرند یا در خطوط تولید، کالاها را به هم متصل (اسمبل) کنند. به‌علاوه از آنجایی که ربات‌ها به استراحت نیاز ندارند، زمان بیشتری را کار می‌کنند و درنتیجه هزینه بسیاری از کالاها کاهش می‌یابد.

با اینکه از نگاه بسیاری، ربات‌ها جای انسان‌ها را گرفته و درنتیجه بسیاری را از کار بیکار می‌کنند، اما رویکرد قالب این است که این تکنولوژی، تعادل بهتری بین کار و زندگی انسان‌ها ایجاد می‌کند. بار مسئولیت‌های مشقت بار از دوش انسان‌ها برداشته شده و درنتیجه بهره‌وری در مواردی که به هوش انسانی نیاز دارد افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر دقت ربات‌ها باعث نقش مهم و تاثیرگذار آنها در صنعت درمان شده است. ربات‌ها با آزمایش و تشخیص دقیق، اطلاعات مهمی را در اختیار کادر درمان می‌گذارند. در دوران همه‌گیری کووید۱۹، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های جهان برای کاهش هزینه و جبران کمبود نیروی کار به استفاده از ربات‌ها روی آوردند.

آیا ربات‌ها زندگی انسان را تهدید می‌کنند؟

اما در کنار کمک‌های و فوایدی که ربات‌ها برای انسان دارند، بسیاری نیمه تاریکی را برای پیشرفت زندگی رباتی تلقی می‌کنند. برخلاف آنچه در فیلم‌های علمی تخیلی دیده می‌شود، نگرانی اصلی درمورد ربات‌ها، قدرت یا سرعت ماورایی آنها نیست. در حال حاضر ربات‌ها و هوش مصنوعی که در واقع رباتی بدون بدنی فیزیکی است، برای اهداف مشخص و خاص ساخته می‌شوند.

درنتیجه امکان ورود به دیگر زمینه‌ها را نداشته و کنترل آنها آسان است. اما اگر این ساخته بشری به حدی از آگاهی برسد که از پیامدهای خاموش یا کنترل شدن آگاه شود، ممکن است از این کار جلوگیری کرده و در واقع قدرت را در دست بگیرد. مثالی از خودمختاری هوش مصنوعی را در آزمایش فیس‌بوک شاهد بودیم.

فیس‌بوک در این آزمایش ربات‌هایی را برای مذاکره و انعقاد قرارداد با یکدیگر پدید آورد. این ربات‌ها پس از فعال شدن به این نتیجه رسیدند که برای ارتباط بهتر با یکدیگر، از زبانی به جز زبان انسانی استفاده کنند که برای انسان‌ها قابل درک نیست. با اینکه چنین اتفاقی جزئی و کوچک به نظر می‌رسید، اما بسیاری اعتقاد داشتند که ربات‌ها در این آزمایش برای افزایش بهره‌وری، زبان ناکارآمد انسانی را کنار گذاشتند و همچنین ممکن است در آینده‌ و با ورود به تمامی بخش‌های زندگی انسان، تصمیم به کنار گذاشتن انسان بگیرند.

با این حال و با وجود نگرانی‌های دانشمند در مورد آینده ربات و هوش مصنوعی، انسان در حال حاضر مشکلی برای کنترل آن ندارد و به گفته دانشمندانی همچون استیون هاوکینگ و ایلان ماسک،‌ نکته مهم در آینده هوش مصنوعی و ربات‌ها، تضمین امنیت کار با آنها است. شرکت‌ها و دولت‌ها باید در زمینه حفظ امنیت استفاده از ربات‌ها با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند.

نقش ربات‌ها در آموزش

با اینکه استفاده از ربات‌ در آموزش در حال حاضر محدود است، اما مقالات بسیاری درمورد مزایای استفاده از آن در کلاس درس منتشر شده است. متخصصان این حوزه معتقدند که استفاده ربات در صنعت آموزش نه تنها به انگیزه بیشتر دانش آموزان کمک می‌کند، بلکه به ما اجازه می‌دهد تا فرایند یادگیری را براساس نیاز و رویکرد مختلف هر دانش آموز شخصی سازی کنیم.

در آینده نزدیک، ربات‌ها می‌توانند حالت‌های چهره دانش آموزان را تشخیص دهند و با بررسی فرایند یادگیری،‌ بازخوردی ارزشمند در اختیار معلمان و سیستم آموزشی قرار دهند.

سر انتونی سلدون، متخصص آموزش، معتقد است طی ۱۰ سال آینده ربات‌ها می‌توانند حالت‌های چهره و حتی مغز انسان را خوانده و تحلیل و بررسی آن را ارائه کنند. به عقیده او ربات‌‌ها در آینده نقاط قوت و ضعف دانش آموزان را تشخیص داده و درنتیجه مسیر بهتری را به آنها پیشنهاد می‌کنند.

جالب اینکه در برخی از مدارس چین همین حالا هم از تکنولوژی تشخیص چهره‌ای استفاده می‌شود که هر ۳۰ ثانیه دانش آموزان را اسکن کرده و با ارائه بازخورد، به اصلاح روند آموزشی معلمان کمک می‌کند.

تاثیر ربات‌ها بر آینده شغلی انسان‌ها

مجله فورچن با انتشار مقاله‌ای در سال ۲۰۱۹ به نقل از متخصصان هوش مصنوعی اعلام کرد که خودکار سازی در ۱۵ سال آینده ۴۰ درصد از مشاغل را به دست ربات‌ها می‌سپارد.

با این حال همه‌گیری کووید نشان داد که بحران‌های پیش‌بینی نشده می‌تواند روند پذیرش و پیشرفت تکنولوژی را تسریع کند. برآورد‌ها نشان می‌دهد که خودکار سازی تا سال ۲۰۳۰ حدود ۷۳ میلیون فرصت شغلی در آمریکا را به ربات‌ها می‌سپارد؛ رقمی معادل با ۴۶ درصد تمام مشاغل موجود.

خطوط تولید و اسمبل محصولات از جمله مواردی است که تا همین امروز به دست ربات‌ها سپرده شده است. امروزه تقریبا تمام کارخانه‌های بزرگ تولیدی از ربات‌ها به جای انسان استفاده می‌کنند.

به‌علاوه، پیدایش خودروهای خودران ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور، بشر را از انجام مشاغلی مثل رانندگی تاکسی، اتوبوس و کامیون نیز بی‌نیاز کند. شرکت‌هایی مثل تسلا و سازندگی چینی از جمله Xpeng، پیشرفت قابل توجهی در این حوزه نشان داده‌اند و شرکت‌های همسفری بزرگی مثل اوبر نیز استفاده از روبوتاکسی‌ها را به صورت آزمایشی آغاز کرده‌اند.

به‌علاوه، ورود رباتیک و هوش مصنوعی به مشاغلی مثل حسابداری، تبلیغات، تحلیل و حتی مدیریت نیز اجتناب ناپذیر است. با این حال ورود ربات‌ها به زندگی روزمره و افزایش استفاده از آنها با وجود از بین بردن فرصت‌های شغلی قبلی،‌ مشاغلی جدیدی را نیز برای انسان‌ها ایجاد می‌کند که البته نیازمند مهارت‌‌هایی متفاوت با مهارت‌های امروزی نیروی کار است.