معاون فناوری‌اطلاعات بانک ملی: دسترسی واحد برای تمامی محصولات بانک ملی ایجاد خواهیم کرد تحول ديجيتالی بانک ملی از مسير دانش‌بنيان‌ها می‌گذرد

بارها از طرح تحول دیجیتالی سخن گفته‌اید اما جزئیات زیادی از آن منتشر نشده، در طرح تحول بانک ملی دقیقاً قرار است چه اتفاقی بیفتد؟

در بانک ملی طرح تحول دیجیتالی را با کمک مشاوران خبره شروع کردیم و قرار است هر شش ماه یک بار آن را بازبینی کنیم. در این طرح مسیری تعریف شده که از محل تعامل با مجموعه‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها می‌گذرد. در این راه تنها آن دسته از شرکت‌های دانش‌بنیان مورد توجه قرار می‌گیرند که به نقطه بلوغ رسیده‌اند، محصول دارند و در جهت زنجیره ارزش بانک ملی و از همه مهم‌تر مطابق با نیاز مشتریان در کشور حرکت می‌کنند.

در این راستا جلسات متعددی با دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه صنعتی شریف برگزار شده است، در حال حاضر مشکل بزرگ در دانشگاه این است که نیاز واحد کسب‌وکار به سمت دانشگاه نمی‌آید و هیچ‌وقت نیاز بخش‌هایی مانند بخش ما در بانک ملی که خیلی متفاوت و متعدد هم هست دیده نمی‌شود. این شکاف همیشه بین صنعت بانکی با حتی برترین دانشگاه‌های کشور هم وجود داشته، این در حالی است که دانشگاه‌ها می‌توانند در این مسیر خیلی کمک کنند.

بانک ملی طرح‌های متعددی برای همکاری با دانشگاه‌ها دارد و حتی امکان همکاری بانک و دانشگاه را از همان ترم‌های اولیه برای دانشجویان فراهم کرده‌ایم. طرح‌های موجود در این حوزه از بانک به حوزه آی‌تی محدود نمی‌شود و دانشجویان می‌توانند در طرح‌های مدیریتی و انتقال فناوری هم پای کار بیایند. علاوه بر این ظرفیت بی‌نظیری در حوزه مراکز نوآوری و دانش‌بنیان‌ها وجود دارد.

دوره اینکه ما محصولی طراحی کنیم و به مشتری بگوییم بیا استفاده کن گذشته، ما باید ببینیم مشتری چه نیازی دارد و این نیاز را برطرف کنیم و قطعاً این مسیر از دل دانش‌بنیان‌ها و فین‌تک‌ها می‌گذرد. بانک ملی بنا ندارد در زمینه ارتباط با مجموعه‌های نوآور، چرخ را از نو اختراع کند، معاونت علمی و فناوری گزارش‌های متعددی از تجربه نهادهای مختلف در دانش‌بنیان‌ها تهیه و منتشر کرده که قطعاً از آنها استفاده خواهیم کرد.

در حال حاضر یکی از مهم‌ترین ترندهای موجود در بانکداری دنیا نوآوری است و نوآوری برای پاسخ به یک سوال آمده و آن سوال این است که چرا نه؟ پاسخگویی به نیاز مشتری در هر مکان، هر زمان و از هر روشی کاربرد نوآوری در بانک است.

بانک ملی ساختار سنتی دارد. این تغییر چطور اتفاق خواهد افتاد و آیا بدنه بانک ملی با این تغییرات همگام است؟

اقدامات در این راستا سال‌هاست شروع شده، برای مثال پلتفرم «بله» بانک ملی یک مجموعه دانش‌بنیان بوده که به یک پیام‌رسان ملی تبدیل شده و ما هم برای آن برنامه‌های مفصل و جدی داریم. بانک ملی در راستای طرح تحول دیجیتالی در حال پوست‌اندازی و به‌کارگیری روش‌های جدید برای فرهنگ جدید بانک ملی است. این موضوع قطعاً یک‌شبه درست نمی‌شود و زمان می‌برد که در این راستا به حمایت مشتری نیاز داریم. ما برای مرکز فینوداد مجوز گرفتیم و آن را ثبت کردیم و به زودی شما شاهد نوآوری‌های بیشتر و همچنین جذب بیشتر دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌ها در مرکز نوآوری بانک ملی خواهید بود. در خصوص جذب استارت‌آپ‌ها نیز دنبال سرمایه‌گذاری در مراحل اولیه نیستیم.

نوع همکاری با استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌ها چطور خواهد بود؟ آیا قرار است مدیریت یک استارت‌آپ یا فین‌تک را در اختیار بگیرید یا فقط این ارتباط تعاملی خواهد بود؟

ما نمی‌خواهیم چرخ چاه را از نو اختراع کنیم. معاونت علمی و فناوری گزارش‌های متعددی را از تجربه نهادهای مختلف خود در رابطه با دانش‌بنیان‌ها منتشر کرده است که قطعاً از آنها استفاده خواهیم کرد. وقتی شما مدیریت یک مجموعه استارت‌آپی را بر عهده بگیری آن مجموعه به زوال محکوم است اما اگر بتوانی تعامل کنی و در کنار آنها قرار بگیری خروجی برای بانک بسیار موثرتر است.

بانک‌های بزرگ دنیا از سال ۲۰۲۰ به بعد در حوزه فین‌تک ‌بنکینگ سرمایه‌گذاری کردند و ابزارهای سنتی را به ابزارهای فین‌تکی تبدیل کردند و فین‌تک را در تمام حوزه‌های اکوسیستم مالی دیده‌اند. علاوه بر این ولث‌تک هم حوزه مهم و درخور توجهی است. یکی از پاسخ‌هایی که ما می‌خواهیم در بانک ملی به مشتریان بدهیم این است که با یک میلیون تومان هم می‌شود سرمایه‌گذاری کرد. ما ۵۰ میلیون مشتری داریم که می‌توانند یک میلیون تومان سرمایه‌گذاری کنند و این عدد بزرگی است.

در ابتدای امسال مقام وزارت اقتصاد و دارایی بخشنامه مهمی صادر و بانک‌های دولتی را موظف کردند تا اعطای تسهیلات خرد خود را بر مبنای اعتبار سنجی و در قالب اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها انجام دهند.

در همین راستا پلتفرم بانک ملی در حال حاضر در مرحله تست و ارزیابی‌های نهایی است و در سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد، در حوزه لندتک به دنبال راه‌اندازی یک اکوسیستم هستیم که منحصر به بانک ملی نخواهد بود و با تمام لندتک‌های بیرونی نیز در تعامل خواهیم بود. در حال حاضر با چند لندتک بیرونی هم در حال مذاکره‌ایم تا به صورت سبدی از خدمات آنها استفاده و به مجموعه متنوع مشتریان بانک ملی ایران خدمت‌رسانی کنیم و تسهیلات بسیار خرد را با محوریت شرکت سداد و تعامل با چند فین‌تک در اختیار مردم بگذاریم.

یکی از زیرمجموعه‌های بانک ملی بانک کارگشایی است و همان‌طور که از اسم آن پیداست قرار است گره‌ای از کار مردم باز کند. در این بانک افراد بعضاً برای وام‌های ۵۰۰ هزار تومانی مراجعه می‌کنند و ضامن و وثیقه خواستن از چنین افرادی بی‌معنی است. قرار است در بانک کارگشایی و صندوق قرض‌الحسنه هم برای اعطای تسهیلات خرد از ظرفیت لندتک بانک ملی استفاده کنیم اما این تغییرات یک‌دفعه اتفاق نمی‌افتد و تدریجی خواهد بود.

اکوسیستم لندتک بانک ملی چگونه کار خواهد کرد؟

در حال حاضر به دنبال راه‌اندازی این اکوسیستم هستیم که البته یک اکوسیستم ایزوله و منحصر به بانک ملی نخواهد بود و با تمام لندتک‌های بیرونی هم تعامل خواهد کرد. در حال حاضر ما با چند لندتک بیرونی هم در حال مذاکره‌ایم تا به صورت زنجیره‌ای به هم خدمات دهیم. در بانک ملی هر چقدر بتوانیم با اکوسیستم تعامل کنیم ظرفیت‌سازی بیشتری برای مشتری ایجاد کرده‌ایم. در مورد لندتک بانک ملی هم باید گفت این لندتک منتظر تست‌های نهایی است و من معتقدم هیچ محصولی بدون انواع تست‌ها نباید در محیط واقعی لانچ شود و تست زمان‌بر است اما لندتک بانک ملی تا آخر امسال رونمایی خواهد شد.

اعتبارسنجی را از چه طریقی انجام خواهید داد؟

در حال حاضر از ظرفیت دو سیستم اعتبارسنجی مرآت و شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران استفاده می‌کنیم تا بتوانیم اعتبار مشتریان را به راحتی ارزیابی کنیم؛ اما در نظر داریم سیستم اعتبارسنجی خود را نیز راه‌اندازی کنیم.

راه‌اندازی یک سیستم اعتبارسنجی مجزا، آن هم زمانی که شرکت‌های اعتبارسنجی متعددی در این زمینه فعال‌اند و در حال حاضر نیز با آنها تعامل دارید، توجیه‌پذیر است؟

اعتبارسنجی‌ها در سطح جهانی به ازای هر بانک صورت می‌گیرد، اعتبارسنجی زمانی فراگیر می‌شود که به ازای تمامی بخش‌های شبکه بانکی صورت گیرد و ما برای این قضیه برنامه داریم. ما باید بتوانیم اعتبارسنجی‌های انجام‌شده در شبکه بانکی را به اشتراک بگذاریم.

بانک ملی همیشه پروژه‌های عالی را نیمه‌کاره رها می‌کند. وقتی اسمی از هیچ نئوبانکی نبود پیام‌رسان بله بانک ملی می‌توانست جای یک نئوبانک را بگیرد و نشان‌بانک نیز به گونه‌ای دیگر در این مسیر حرکت کرد؛ با این حال هرچند نمی‌توان گفت که این دو پروژه شکست خورده‌اند اما موفق هم نشده‌اند. چرا این اتفاق برای نشان‌بانک و بله افتاد؟

شما وقتی می‌خواهید سامانه‌ای راه بیندازید مهم طراحی و راه‌اندازی سامانه نیست بلکه مهم معماری کلان اطلاعاتی شما در داخل بانک است و اینکه این ابزار در کجای آن معماری کلان قرار می‌گیرد و در مورد نشان‌بانک شاید مشکل در اینجا بوده است، اما در مورد بله با این موضوع موافق نیستم. بله امروز ۱۲ میلیون رجیستر یوزر را رد کرده و سه میلیون یوزر فعال ماهانه دارد و به اولین PFM یا دستیار مالی شخصی بانکی مجهز شده که فعلاً بخش هزینه‌ای را پوشش می‌دهد و یک میلیون کاربر فعال در این بخش دارد. هدف بعدی ما در این بخش مدیریت سرمایه‌گذاری است.

بله امروز از محصولات نوینی در حوزه بانکی رونمایی می‌کند که حائز اهمیت است. بانکداری سبز یا منطبق با محیط‌زیست یکی از ترندهای بانکداری در دنیاست که بله در آن راستا هم فعالیت می‌کند و اینها همه ظرفیت‌های بالقوه است. بحث اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه را می‌خواهیم به بله ببریم و بله این سرویس را به مشتریان بدهد. علاوه بر این، بله به زودی به خدمت‌رسان مالی ملی تبدیل می‌شود.

از سال گذشته که پیامک‌های ساپتا را روی بله راه‌اندازی کردیم تعداد کاربران فعال بله به شدت زیاد شده اما نکته کلیدی این است که در بله صرفاً به دنبال پیام‌رسانی نیستیم بلکه در فکر این هستیم که سرویس‌های مدیریت مالی را برای استفاده روزمره کاربر فراهم کنیم.

به طور کلی می‌توان گفت یکی از لبه‌های نئوبانک بانک ملی پیام‌رسان بله خواهد بود و این نوید بزرگی است که اگر منطبق با برنامه‌ریزی‌ها پیش برویم، تا آخر امسال به آن خواهیم رسید. تماس صوتی بله نیز بالاخره راه‌اندازی شد و کاربران در حال تست و ارزیابی آن هستند.

اعطای تسهیلات و بحث‌های نئوبانکی باید در داخل اپلیکیشن بانک باشد نه پرداخت. ایوا اپلیکیشن حوزه پرداخت بانک ملی است. هدف در ابتدا این بود که از مشتریان مجموعه ایوا که هفت میلیون نفرند استفاده کنیم. امروز نشان‌بانک به محصولی تبدیل شده که تسهیلات خرد را مبتنی بر فیش حقوق کارمندی ارائه می‌دهد و به زودی تسهیلات مبتنی بر توثیق سهام را نیز رونمایی خواهیم کرد. این محصول را در کنار دیجیتال بانک خواهیم داشت و اعلام می‌کنیم که دیجیتال بانک‌مان کدام محصول خواهد بود.

تعدد این همه محصول و اپلیکیشن برای یک بانک فرایند صحیحی است؟ قرار نیست این محصولات یکپارچه شود؟

معماری محصول‌گرا به این معنی نیست که شما همه خدمات را در یک اپلیکیشن قرار دهید بلکه می‌توانید محصولات را به صورت پلاگ‌اندپلی در کنار یکدیگر ارائه کنید. ما یک روز محصولات مبتنی بر API داشتیم و امروز به دنبال معماری پلاگ‌اندپلی هستیم. یک اینترفیس (دسترسی) واحد برای مشتری خواهیم داشت با یک فرمت بر اساس فرمت بانک‌های بزرگ دنیا و یک نسخه استاندارد با کلاس جهانی ارائه خواهیم داد.

بانک ملی دو سال است که سفته الکترونیکی را راه‌اندازی کرده است و اکنون در حال گسترش آن است. آیا این تجربه جزو تجربه‌های موفق بانک ملی به شمار می‌آید؟

قطعاً بله یکی از تابوهایی که باید می‌شکست این بود که ما بتوانیم به فین‌تک‌های بیرونی و دانش‌بنیان‌ها سرویس دهیم. اینکه ما از سفته الکترونیکی در داخل بانک استفاده کنیم اقدام بسیار مناسبی است اما کافی نیست. اقدام کافی وقتی است که شما به مجموعه‌های بیرونی هم سرویس بدهید. بانک ملی در ارائه سفته الکترونیکی پیش‌قدم بوده اما باید این خدمت را به همه مردم بدهد. الآن چند بانک در حال ارائه سفته الکترونیکی هستند؛ اما سفته الکترونیکی نباید محصولی باشد که فقط در بانک استفاده شود.

با همین رویکرد ارائه این خدمات به فین‌تک‌های دیگر را آغاز کردید؟

بله درست است. استفاده از سفته الکترونیکی را در ازکی‌وام ترکیب لندتک و اینشورتک را در کنار هم قرار دادیم این فین‌تک بیمه را به صورت اعتباری به مشتری ارائه می‌دهد. استفاده این مجموعه از سفته الکترونیکی این موضوع را یک قدم به جلو برد و امروز بیش از پنج مجموعه دانش‌بنیان برای دسترسی به سفته الکترونیکی درخواست داده‌اند که این برای شبکه بانکی نوید بسیار بزرگی است.

چه زمانی قرار است امکان خرید سفته الکترونیکی برای مشتریان فراهم شود؟

در عید غدیر ما از سرویس دکه روی پیام‌رسان بله رونمایی کردیم که از طریق آن امکان خرید سفته برای مشتری فراهم می‌شود. این کار بسیار بزرگی است و ظرفیت صدور را به شدت افزایش می‌دهد. استفاده از سفته الکترونیکی ظرفیت اصالت‌سنجی را بالا می‌برد و نقل‌و‌انتقال را آسان می‌کند، سفته با قیمت مصوب در اختیار افراد قرار می‌گیرد و فضای واسطه‌گری را هم از بین می برد.

در حال حاضر نسبت سفته کاغذی و الکترونیکی به چه صورت است؟

همچنان ۹۰ درصد سفته‌ها کاغذی است. روزی می‌توان گفت سفته الکترونیکی شده که ۹۰ درصد مردم از سفته الکترونیکی استفاده کنند، الآن در بانک ملی ماهی هزار سفته الکترونیکی صادر می‌کنیم که این رقم مناسبی نیست و تا پایان سال به ماهی ۱۲ هزار سفته خواهیم رسید. ما از سفته در زیرساخت لندک‌تک خودمان هم استفاده خواهیم کرد. الآن در سایت بانک ملی درگاه خرید سفته هست اما فرهنگ استفاده هنوز نیست. باید خرید سفته از طریق گوشی همراه امکان‌پذیر باشد تا در زندگی روزمره افراد باشد.

استفاده از هوش مصنوعی و هوش تجاری هم‌اکنون در بانک‌های بزرگ دنیا مطرح است، آیا بانک ملی برنامه‌ای برای پیاده‌سازی و به‌کارگیری از این فناوری‌های جدید دارد؟

در ترندهای روز دنیا در حوزه بنکینگ چند چیز حائز اهمیت است که یکی از مهم‌ترین آنها‌ هوش مصنوعی و ماشین لرنینگ است. ما نیز در بانک باید به نقطه‌ای برسیم که برای مثال مشتری دیگر با یک شخص در پشت باجه صحبت نکند یا وقتی با بانک تماس می‌گیرد با شخص و اپراتور انسانی صحبت نکند. در بانک ملی به دنبال AI بنکینگ هستیم و این شعار را واقعاً می‌خواهیم در بانک محقق کنیم چراکه خبرگی و تصمیم‌سازی را راحت می‌کند و هزینه‌ها را پایین می‌آورد. در حال حاضر هزینه نیروی انسانی بسیار بالاست و هوش مصنوعی در این بخش خیلی کمک‌کننده خواهد بود.

هوش مصنوعی صرفاً یک عملیات را مکانیزه نمی‌کند بلکه بر مبنای لرنینگی که در داخل خودش اتفاق می‌افتد سطح هوشمندی عملیات را بالاتر می‌برد. به دنبال آن هستیم که در تمام نقاط تعامل با مشتری از هوش مصنوعی استفاده کنیم و این اقدام را از کال‌سنتر شروع می‌کنیم. علاوه بر این در کانال‌ها و گروه‌های بله نیز در حال استفاده از هوش مصنوعی هستیم.

در مدیریت سرمایه ما به دنبال Robo-Advisor هستیم و این اولین ‌بار است که من این شعار را در بانک ملی می‌دهم و این یعنی روبات به شما بگوید پول‌تان را کجا بگذارید، از چه سپرده‌هایی استفاده کنید، کدام سپرده‌ها را بیمه کنید، چه سرمایه‌گذاری داشته باشید، از چه نوعی ارتقا دهید و… اگر ما بخواهیم نئوبانک راه بیندازیم باید AI بنکینگ داشته باشیم. در این راستا چند شرکت خصوصی هم پای کار آمدند اما موضوعی که وجود دارد این است که این مجموعه‌ها دستاوردهای خود را در حوزه بانکی زیر بار نبردند.