مخترع کشتی؛ مخترع غرق شدن

پل ویریلیو یکی از مهم‌ترین و برانگیزاننده‌ترین نظریه‌پردازان فرهنگی جهان است. در سه دهه اخیر کتاب‌ها، مقالات و مصاحبه‌های زیادی از او منتشر شده است و اغلب آثارش به زبان‌های مختلف جهان (به ویژه انگلیسی، ژاپنی، آلمانی، اسپانیولی و عربی) ترجمه شده است. متاسفانه جز سه مقاله و چند گفت‌وگو اثری از او به زبان پارسی ترجمه نشده است. نخستین برخورد جدی با اندیشه‌های ویریلیو به واسطه ترجمه دو مصاحبه رامین جهانبگلو با او (سال‌های 1996 و 2001) به پارسی صورت گرفت و پس از آن صرفا «نظریه جنگ نرم» او مورد توجه قرار گرفته است. نثر او بسیار سخت‌خوان و پیچیده است. این موضوع باعث شده تا منتقدان فراوانی داشته باشد که وی را نویسنده‌ای مبهم‌گو، کم‌اطلاع و پست‌مدرن می‌خوانند؛ هرچند او خود را متفکری پساساختارگرا می‌داند.   ویریلیو یک مشاهده‌گر برجسته است که به خوبی می‌بیند و تجزیه و تحلیل می‌کند و برای اثبات نظریه‌اش شواهد مختلفی ارائه می‌کند. هیچ قضاوت اخلاقی در کارش وجود ندارد. جمله مشهور «اختراع کشتی، اختراع غرق شدن کشتی است»، چکیده همه نظریه‌هایش است. او سال 1932 در شهر پاریس متولد و در منطقه‌ای ساحلی در شمال فرانسه بزرگ شد. جنگ جهانی دوم تاثیری پررنگ بر زندگی او داشته است، چنان که می‌گوید:«جنگ، دانشگاه من بود. همه چیز از جنگ شروع شد.» حمله ناگهانی ارتش نازی به نانت و اشغال سریع شهرهای ساحلی فرانسه به شدت بر نگاهش نسبت به زندگی تاثیر گذاشته است. تاثیر جنگ در زندگی و آثارش تا آنجاست که می‌گوید:«جنگ باعث شد رابطه من با جهان پیرامونم شکل بگیرد و درکی متفاوت از واقعیت داشته باشم. آنچه تاکنون گفته‌ام، همواره با جنگ مرتبط بوده و از جنگ تاثیر گرفته است.» ویریلیو پس از گذراندن دوره آموزشی در مدرسه هنر، مدتی به عنوان دستیار هانری ماتیس در هنر رنگ‌آمیزی شیشه‌ کلیساها مشغول بود. پس از حضور اجباری در ارتش در...