در اولین هفته پس از تعطیلات طولانیمدت نوروز وارد اتاق مدیر فناوری اطلاعات بانک مرکزی میشویم. هنوز شیرینیهای نوروزی روی میزش است. از او دلیل خلوتی دفتر را میپرسیم، با لبخند میگوید:«تا پایان فروردینماه عید است و تعطیل.» ناصر حکیمی پس از اینکه مدیر فناوری اطلاعات بانک مرکزی شد و پست مدیریت نظامهای پرداخت را تحویل داد از برج شیشهای نیلگون بلوار میرداماد به ساختمان کوچک گوشه حیاط بانک مرکزی نقل مکان کرد. دفترش دنجتر و بزرگتر از جای قبلی است اما اینجا دیگر نمای کوچکشدهای از شهر زیر پایش نیست. هر چند به نظر نمیرسد مدیران بانک مرکزی با توجه به ترافیک کاریشان اصلا توجهی به منظره روبهرویشان داشته باشند.وقتی ما وارد اتاقش شدیم هنوز چراغهای اتاق خاموش بود، خودش در بیرون ساختمان جلسهای داشت و تقریبا همزمان با ما وارد دفترش شد. به تازگی تعطیلات سال نو تمام شده بود و به نظر میرسید هنوز روزهای شلوغ کاریاش آغاز نشده است اما انبوه پروندههایی که روی میزش بود خلاف این موضوع را ثابت میکرد. ناصر حکیمی ظاهر آرامی دارد اما برخلاف ظاهرش بسیار سریع صحبت میکند و برای اینکه از گفتههایش جا نمانید باید همراهش بدوید. سرعت حرف زدنش به حدی است که اگر قبلا سوالهایتان آماده نباشد آنها را از یاد میبرید. در این جلسه با او در مورد موضوعات مختلفی صحبت کردیم که در ادامه بخشی از گفتوگوی ما با او در مورد تاثیر پرداختهای آنلاین بر نقدینگی را میخوانید.
زمانی هم و غم مسوولان بانک مرکزی رشد و توسعه پرداختهای الکترونیکی بود اما به نظر میرسد هماکنون میزان تراکنشهای الکترونیکی به حدی رسیده است که برنامهریزان برای توسعه این پرداختها راهکارهایی برای کنترل اثراتش در نظر میگیرند، چه فرآیندی موجب به وجود آمدن این اثرات شده است؟ نباید فراموش کرد که پرداخت الکترونیکی یک نوع پرداخت است و پرداخت هم یک نوع سرویس بانکی. نباید بسیاری از سرویسها را به بهانه اینکه سرعت انجام تراکنش را زیاد میکند به صورت خام معرفی کرد به گونهای که به اقتصاد کشور در کلیت خودش آسیب برساند. روندی که در پرداختهای الکترونیکی به خصوص پرداختها از طریق پایانههای فروش (POS) به وجود آمده بود موجب شده بود تاثیر قابل توجهی روی نقدینگی داشته باشد. تقریبا 10 سال است که پرداخت از طریق پایانههای فروش تبلیغ میشود و بانک مرکزی و سایر بانکها مشتریان را به سمت استفاده از POS سوق میدهند اما چرا این اثرات به یکباره به وجود آمد و پیش از آن نبود؟ زمانی که تعداد تراکنشهای پوزی کم بود این اثرات محسوس نبود اما با افزایش تعداد تراکنشها طی دو سال جاری این اثرات بیش از پیش خود را نشان دادند. این اثرات قابل پیشبینی نبود تا از همان ابتدا جلوی آن گرفته شود؟ تغییراتی که به مرور زمان در مورد تسویهحسابها به وجود آمد موجب این مشکلات شد. زمانی که شما به عنوان بانک میخواهید با فروشنده تسویهحساب کنید باید محلی برای تسویهحساب داشته باشید. زمان تسویهحساب شتاب با بانکها 48 ساعت بعد از انجام روزانه تراکنشها بود اما بانکها برای اینکه تسویه آنی را انجام دهند باید 48 ساعت زودتر از محلی به حساب فروشنده پول میریختند و برای این کار یک حساب تعریف کرده بودند به نام حساب بدهکار. این حساب در اصل یک حساب دفتری بود. از طریق این حساب، حساب بدهکاران را بدهکار میکردند...