۴۰ درصد تجارت اجتماعی دست تهرانی‌هاست

شانزدهمین نشست از سری گفت‌وگوهای آزاد پیوست در کلاب‌هاوس با حضور محمدرضا ازلی هم‌بنیان‌گذار تکراسا، باقراحمدی هم‌بنیان‌گذار ماتوریتی و رضا بهلولی سرپرست تحقیقات بازار تکراسا برگزار و در آن بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی و صنعت تجارت اجتماعی ایران با نگاهی به گزارش تکراسا بررسی شد.

به گفته محمدرضا ازلی هم‌بنیان‌گذار تکراسا، چهار استان تهران، قم، اصفهان و یزد بیش از دوسوم فروشگاه‌های اینستاگرامی ایران را در خود جای داده‌اند و تهران با ۱۶۰ هزار فروشگاه و سهم ۴۰ درصد بیشترین تعداد فروشگاه‌های اینستاگرامی را در میان استان‌های ایران دارد. ازلی علت سهم کمتر سایر استان‌ها در این آمارها را، دسترسی محدود مناطق کمتر توسعه‌یافته به اینترنت،گوشی‌های هوشمند و کم بودن دانش دیجیتالی افراد در استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان و امثال آن دانست.

ازلی همچنین علت انتخاب و بررسی بازار اینستاگرام در ایران را ترند جهانی تجارت اجتماعی عنوان کرد و ادامه داد: از سال ۹۵ فعالیت خودمان را در تکراسا با هدف شفاف کردن بازار و تبادل داده‌ها آغاز کردیم. چون معتقدیم داده‌ها در بازار ایران به قدر کافی شفاف نیست و به راحتی در اختیار کسب‌وکارها قرار نمی‌گیرد. این شد که به کمک ماتوریتی (استخراج داده از اینستاگرام) گزارشی در رابطه با بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی و صنعت تجارت اجتماعی ایران منتشر کردیم.

باقر احمدی هم‌بنیان‌گذار ماتوریتی نیز در تکمیل این موضوع گفت: داده‌های اینستاگرام بخش تاریکی از بازار بود که اطلاعات قابل توجهی تاکنون از آن منتشر نشده بود و ما در این گزارش فقط بحث پایش برایمان مطرح نبود، بلکه می‌خواستیم با «داده‌های کمی» برای افراد و کسب‌وکارها بینش کسب‌وکاری بیاوریم.

احمدی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص دلیل فاصله زیاد تخمین‌های مختلف سطح درآمدی اینستاگرام که سالانه بین ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان است نیز توضیح داد: درست است که عدد تخمینی دامنه وسیعی دارد اما داده‌های ما نیز بسیار محدود بود. ما از طریق اســتخراج داده (Crawl) و شناسایی فروشگاه‌های اینستاگرامی با هشــتگ‌های فارســی مرتبــط بــا خریدوفــروش در پست‌های اینستاگرامی آغاز کردیم. اما پیج‌ها تمایلی به اعلام تعداد و آمار و ارقام فروش خود نداشتند و همین موضوع باعث می‌شد ما به شدت محتاطانه و به کمک پرسشنامه‌ها اطلاعات را تکمیل کنیم، در نتیجه این آمار تخمینی است اما برای آغاز کار تا جای ممکن اطلاعات دقیق بوده است.

دایرکت فروشگاه‌های اینستاگرامی را می‌چرخاند

رضا بهلولی سرپرست تحقیقات بازار تکراسا نیز اعلام کرد در بررسی‌های به‌دست‌آمده از این گزارش دریافته‌اند ۷۳ درصد پیج‌های فروشگاهی اینستاگرامی لینک (وب‌سایت) برای فروش ندارند و عمده فروشندگان ابتدا از طریق دایرکت و سپس از طریق تلگرام و واتس‌اپ با خریداران ارتباط می‌گیرند و در وهله بعد پلتفرم‌هایی مثل پادرو، تضمین‌چی و یک لینک و غیره واسطه بین خریداران و فروشندگان می‌شوند. واسطه‌هایی که می‌توانند ویترین فروشگاهی و امکانات زیرساختی برای فروشندگان را فراهم کنند. گرچه تمام کسب‌وکارهای اینستاگرامی وقتی بازارشان با خریداران عمده روبه‌رو می‌شود در نهایت مجبورند از پلتفرم‌هایی مثل پادرو و امثال آن برای ساماندهی خدمات‌شان استفاده کنند.

بازار اینستاگرام بازار خریدهای احساسی است

ازلی همچنین در رابطه با میزان مبلغ خرید در شبکه‌های اجتماعی توضیح داد: بازار اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی بازارهایی احساسی است و Social commerce یا تجارت اجتماعی در واقع همان بازار آفلاین دهان به دهان است که مثل یک خرید آنی دوستانه در خیابان صورت می‌گیرد، البته با این تفاوت که تجارت اجتماعی با تنوع بالایی که در آن وجود دارد فروشگاه‌ها را نیز دموکرات‌تر می‌کند و خریداران نیز با تنوع بیشتری مواجه‌اند.

در این بخش بهلولی هم به این نکته اشاره کرد که غالب خریداران اینستاگرامی با تبلیغات دهان به دهان به خرید ترغیب می‌شوند و توضیح داد: ۶۳ درصد از افرادی که از اینستاگرام خرید می‌کنند گزینه «معرفی‌شده توسط دوستان و افراد» را انتخاب کرده‌اند و این یعنی تجارت الکترونیکی هم می‌تواند تحت‌الشعاع تجارت اجتماعی باشد و تبلیغ و معرفی دوستان در بازار تجارت اجتماعی به شدت موثر است.

پیج‌های اینستاگرامی جایگزین سایت‌ها نیستند

ازلی همچنین تاکید کرد بازار تجارت اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام نمی‌تواند جایگزین سایت‌های خرید و فروش آنلاین شود. چون به هر حال برای خریدهای با مبالغ بالا همچنان سایت‌ها و حتی بحث اعتماد الکترونیکی و اینماد تاثیرگذار است و افراد ترجیح می‌دهند این‌گونه خریدها را از سایت‌های شناخته‌شده یا حضوری انجام دهند. گرچه او این موضوع را نیز مطرح کرد که در حال حاضر کالاهای گران‌قیمت و محصولات زیادی در اینستاگرام عرضه می‌شوند اما اغلب خریداران، برای خرید، حضوری اقدام می‌کنند.

موضوع اینماد هم در این بخش از گفت‌وگو مطرح شد که ممکن است در آینده بحث اینماد برای فروشگاه‌های اینستاگرامی به میان آید، گرچه تاکنون به خاطر تنوع بالای کسب‌وکارها و سایر محدودیت‌های اینستاگرام در ایران بی‌نتیجه مانده است.

پیش‌بینی‌ها برای تجارت اجتماعی؛ ۳۰ درصد رشد سالانه

ازلی همچنین در پاسخ به سرمایه‌گذاری در حوزه تجارت اجتماعی با وجود چالش‌هایی مثل طرح صیانت، امکان فیلتر شدن اینستاگرام و قطعی اینترنت هم به پیوست گفت: سرمایه‌گذاری در حوزه تجارت اجتماعی آن هم در ایران بیش از بحث مالی نیاز به سرمایه‌گذاران کارآفرین و مشتاقی دارد که با چشم‌انداز تجارت اجتماعی در جهان آشنا باشند. شاید حالا یک فروشگاه اینستاگرامی دو هزار فالوور داشته باشد اما این در مدتی کوتاه می‌تواند تبدیل به یک فروشگاه بازار شود و هنوز تجارت اجتماعی پدیده‌ای نوظهور در جهان و ایران است. علاوه بر اینکه بــر اســاس پیش‌بینــی موسسـه Grand view research، تا سـال ۲۰۳۰ صنعت تجارت اجتماعی بــا رشــد ســالانه ۳۰درصد، یک رقیب جــدی بــرای تجــارت الکترونیــکی ســنتی خواهد شد.

پوشاک در صدر فروشگاه‌های اینستاگرامی

احمدی هم در بخش دیگری از این گفت‌وگو، فروشگاه‌های پوشاک را با سهم ۲۱ درصدی بیشترین تعداد فروشگاه‌های اینستاگرامی در ایران برشمرد و در این باره گفت: ما در گزارش خود تنها آمار فروشندگان را قید کرده‌ایم و سرویس‌های خدماتی مثل تبلیغات، روان‌شناسی مشاوره و غیره در این گزارش نیامده است و گزارش ما بر فروشگاه‌های دارای کالا متمرکز بوده است؛ اما با توجه به ممنوعیت واردات پوشاک و بازار داغ پوشاک و برندهایی که از ترکیه وارد ایران می‌شوند این بخش از بازار در اینستاگرام پررنگ‌تر است.

ازلی نیز به پررنگ شدن نقش لجستیک شهری و آماده نبودن زیرساخت‌های پست برای تبادل مرسوله‌ها اشاره کرد که تجارت اجتماعی باعث شده است در بخش حمل‌ونقل و خدمات زیرساختی هم تغییرات مثبتی ایجاد شود.

اینستاگرام هزینه کارآفرینی را کمتر می‌کند

یکی از حاضران در کلاب هاوس نیز موضوع فروشگاه‌های تقلبی و فروشگاه‌‌هایی با چند صفحه مجزا را پیش کشید که ازلی در پاسخ به این مخاطب گفت: فروشگاه فیک (تقلبی) با فروشگاهی که چندین صفحه مختلف در اینستاگرام داشته باشد فرق دارد و در حقیقت تیم تکراسا و ماتوریتی در این آمار دقیقاً فروشگاه‌هایی را آورده‌اند که واقعی هستند و در اینستاگرام مشغول به فروش‌اند.

بهلولی نیز در نهایت توضیح داد: باید به تجارت اجتماعی در ایران فرصت بدهیم. در حال حاضر باسلام، تضمین‌چی، پادرو و حتی دیجی‌کالا در حال ورود به این بازار هستند و سرمایه‌گذاران هوشمندی وارد این بازار می‌شوند و ما در این گزارش سعی کرده‌ایم نشان دهیم اینستاگرام تا چه میزان هزینه کارآفرینی را کم کرده است و فیلتر آن افراد زیادی را با بیکاری و مسائل مادی درگیر خواهد کرد و این موضوع به طور حتم به نفع جامعه و دولت نیست.