در انتظار تولید

همیشه مشکلات پل موفقیت بوده‌اند. قبل از اینکه دچار بحران ارز شویم و موضوع تحریم پدید آید، متاسفانه فرصت مناسبی برای تولید نداشتیم. به‌رغم تمام تاکیداتی که برای حمایت از تولید داخل می‌شد، به دلیل ارزان‌تر تمام شدن قیمت محصولات وارداتی نسبت به محصولات تولید داخل، تامین‌کنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات رغبتی برای استفاده از محصول گران‌قیمت داخلی نداشتند اما به دنبال آن، تحریم‌ها علیه ایران و واقعی شدن نرخ ارز کمک بزرگی به رونق تولید داخل کرد چراکه در شرایط تحریم، کالاهای زیادی اجازه وارد شدن به خاک ما را ندارند و این موضوع می‌تواند اثر مطلوبی برای برنامه‌ریزی در زمینه تولید داخلی این محصولات داشته باشد. در چنین شرایطی اگر روند همین‌طور ادامه پیدا کند می‌توان گفت طی دو سه سال آینده بهترین حمایت از تولید داخلی محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات شده است. از سوی دیگر باید گفت خوشبختانه یا متاسفانه در این حوزه از حیث آیین‌نامه کمبودی نداریم. قانون وجود دارد اما کسی نیست که آن‌ را اجرا کند. در واقع بخشی از ضعف ما در تولید محصولات داخلی به همین نقض قوانین برمی‌گردد و ضمانت اجرایی از سوی دستگاه‌ها برای پیاده‌سازی بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های صادرشده وجود ندارد.
اگرچه برخی چنین استنباط می‌کنند که تولیدات داخلی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز ما باشد اما این استنباط صحیحی نیست. اگر تولیدی خریدار داشته باشد قطعا کفاف بازار را می‌دهد. یعنی تولیدکننده آنقدر روی تولیدش سرمایه‌گذاری می‌کند که بازار را پوشش دهد. به‌ هیچ وجه این‌طور نیست که حوزه‌ای مزیت تولید داشته باشد اما تولید‌کننده داخلی توان تامین نیازهای کشور را نداشته باشد، چراکه امروز در ایران شرکت‌های کوچک و بزرگ بسیاری هستند که در پی بازاریابی برای محصولات‌شان می‌گردند.
تاکنون مهم‌ترین مشتریان محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات، قاعدتا دستگاه‌های دولتی و حکومتی اعم از دفاعی، لشگری و کشوری بوده‌اند اما با توجه به تغییر جهت مشتریان دولتی به سمت مشتریان خصوصی، گذشته از اینکه شرکت‌های خصوصی مکلف به اجرای قانون استفاده حداکثری از توان ساخت داخل هستند، منافع مادی خودشان را هم در نظر می‌گیرند. به عبارت دیگر اگر ببینند محصول داخلی به لحاظ قیمت قابل رقابت با محصول وارداتی است، به سمت استفاده از محصول تولید داخل روی می‌آورند. این موضوع را هم باید در نظر گرفت که مهم‌ترین فاکتور تولید ارزان و به‌صرفه تولید انبوه است. با توجه به اینکه تا به حال در این حوزه نتوانسته بودیم به ‌صورت انبوه از تولیدکننده داخلی محصولاتش را خریداری کنیم، بنابراین تولید برای تولیدکننده داخلی به‌صرفه نبوده است. از سوی دیگر، هر چه تیراژ تولید محصولات داخلی بالا برود قیمت تمام‌شده و هزینه‌های سربار آن کمتر می‌شود، به همین خاطر قیمت نهایی‌ برای تولیدکننده بسیار پایین‌تر تمام می‌شود. اگر بتوانیم این شرایط به‌وجودآمده را به خوبی مدیریت و هدایت کنیم، قطعا تولیدکننده‌های داخلی ما حتی بیشتر از نیاز داخل کشورمان حاضر به تامین محصولات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهند بود.
متاسفانه در دولت‌های نهم و دهم، آن‌طور که به معنای واقعی کلمه باید به حوزه ICT توجه می‌شد، اهمیت داده نشد؛ تا جایی‌ که وضع موجود در صنعت فناوری اطلاعات متاثر از سیاست‌هایی است که در دو دولت گذشته در پیش گرفته شد. اما امیدواریم دولت کنونی اهمیت این حوزه را به درستی درک کند تا شاهد بهبود وضع موجود باشیم چراکه شرایط برای باروری و رشد این صنعت مهیاست