ریال دیجیتالی چیست و فعالان کریپتوکارنسی درباره آن چه می‌گویند؟

به گزارش پیوست،‌ چند ماهی است که زمزمه‌های ایجاد رمزپول ریال یا ریال دیجیتالی به طور جدی‌تری شنیده می‌شود و در این مدت مسئولان مربوطه بارها از مراحل ایجاد آن گفته‌اند؛ هرچند تولید ریال دیجیتالی یک سال و نیم پیش با تشکیل کارگروهی در بانک مرکزی در دستور کار قرار گرفت اما با آماده شدن زیرساخت‌های فنی آن به نظر می‌رسد در صورت تصویب نهایی از سمت شورای پول و اعتبار، در آستانه تولد رسمی باشد.

سید ابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک، نیز در همین رابطه اخیراً به پیوست اعلام کرده است: بیش از دو سال است که شرکت خدمات انفورماتیک روی آماده‌سازی بسترهای فنی رمزپول ریال یا ریال دیجیتالی کار می‌کند و هم‌اکنون پلتفرم آن روی یک بستر متن‌باز فراهم شده است و در صورت آماده شدن بسترهای حقوقی و اجتماعی امکان استفاده از آن وجود خواهد داشت.

او تاکید کرده است: انتشار رمزپول ریال یا رمزارز ملی بر عهده بانک مرکزی خواهد بود و هیچ بانک یا شرکت دیگری نمی‌تواند آن را منتشر کند، همچنین امکان استخراج رمزپول ریال نیز وجود نخواهد داشت.

اصراری بر دیجیتال کارنسی بودن نداریم

رئیس واحد بلاک‌چین و فناوری‌ نوین امنیت شرکت خدمات انفورماتیک معتقد است رمزپول ریال تولیدشده اصراری بر دیجیتال کارنسی بودن ندارد و بعد از تولید این رمزپول از سوی بانک مرکزی، در اختیار بانک‌ها قرار می‌گیرد و بانک‌ها آن را بین عموم شهروندان توزیع می‌کنند و شهروندان می‌توانند به صورت روزانه از این رمزپول در تعاملات خود استفاده کنند.

حسین یعقوبی، رئیس واحد بلاک‌چین و فناوری‌ نوین امنیت شرکت خدمات انفورماتیک، در گفت‌وگو با پیوست در این‌ باره می‌گوید:‌ پول دیجیتالی بانک مرکزی منحصر به فناوری خاصی نیست و کافی است بستری فناورانه برای آن فراهم کنیم تا بتوانیم پول بانک مرکزی را که پیش از این در قالب اسکناس برای عموم منتشر می‌شد از طریق بیت و بایت منتشر کنیم و یکی از فناوری‌هایی که می‌تواند برای تحقق این بستر به ما کمک کند بلاک‌چین است.

او توزیع‌پذیری، اعتماد و امنیت و شفافیت را از مزیت‌های این فناوری می‌شمرد و می‌گوید: پلتفرمی که در حال حاضر برای رمزپول بانک مرکزی فراهم شده از سوی شرکت خدمات، با نام برنا ایجاد شده اس به عنوان پلتفرم بلاک‌چینی استراتژیک خدمات و بانکداری شناخته می‌شود و این قابلیت را دارد که طیف گسترده‌ای از راهکارها و راه‌حل‌های بلاک‌چینی را روی آن مستقر و اجرا کنیم.

یعقوبی ادامه می‌دهد: یکی از این راهکارها رمزپول بانک مرکزی است که اکوسیستمی متشکل از بانک مرکزی، بانک‌های تجاری به عنوان لایه دوم یا لایه توزیع بین کاربران و خود کاربران است. کاربران نهایی از طریق کیف پول‌های رمزارزی خودشان- که یک اپلیکیشن موبایلی است که فرایند احراز هویت کاربران در آن از طریق بانک انجام شده است- به این اکوسیستم اضافه می‌شوند.

به گفته او، این قابلیت برای بانک‌ها دیده شده است که از بستر فناورانه بلاک‌چینی سرویس بگیرند و کیف پول موبایلی خودشان را برای این فضا توسعه بدهند و در این فضا یک رقابت کسب‌وکارانه بین بانک‌ها برقرار شود که چه بانکی چه خدماتی را مبتنی بر رمزپول به مشتریانش ارائه بدهد، اما این کیف پول امکان دریافت و پرداخت رمزپول بانک مرکزی را برای شهروندان عادی و کاربران نهایی فراهم می‌کند.

او اضافه می‌کند: شهروندانی که قرار است به عنوان پذیرنده عمل کنند، کیف رمزپولی دارند که هم می‌تواند روی موبایل‌شان نصب شود و هم بسته به سیاست‌های بانک دوم ممکن است امکانات دیگری مانند ابزارهای هوشمند برای آنها تهیه شود.

رئیس واحد بلاک‌چین و فناوری‌ نوین امنیت شرکت خدمات انفورماتیک در خصوص دسترسی بانک‌ها به این اکوسیستم توضیح می‌دهد: بانک‌ها در این اکوسیستم یک نود بلاک‌چینی هستند و دفترکل تراکنش‌ها را نگهداری می‌کنند و نیاز دارند که پنل تحت وب در اختیارشان قرار گیرد تا بتوانند هم کاربران را در آن ثبت‌نام کنند و هم کیف پول خودشان را مدیریت کنند و گزارش‌های مدیریتی از میزان رمزپولی را که در اختیار خودشان و مشتریان‌شان است ببینند.

او می‌گوید: در بالاترین لایه که بانک مرکزی است به عنوان یک نود از این بلاک‌چین خواهد بود اما نودی است که اختیارات بیشتری دارد و در ادبیات بلاک‌چینی به آن مسترنود گفته می‌شود. این نود به بقیه اجازه می‌دهد که وارد این اکوسیستم شوند و نود اصلی‌ است که می‌تواند در این اکوسیستم رمزپول را خلق، منتشر و رسمی کند.

با این حال یعقوبی بر این باور است که رمزپول ریال تنها توکن این اکوسیستم نیست و این پلتفرم بلاک‌چینی این امکان را دارد که انواع توکن‌ها از طریق آن تولید شود و اعضای این اکوسیستم که بانک‌ها هستند، می‌توانند بنا بر قراردادهای تجاری‌ای که با هم می‌بندند یا مدل‌های کسب‌وکاری که برخی از آنها با هم ایجاد می‌کنند، توکن خاص خودشان را که تحت رگولیشن بانک مرکزی است تولید کنند.

او معتقد است رمزپول ریال ساختاری مانند یوآن دیجیتالی دارد که اصراری بر بلاک‌چین بودن ندارد.

یعقوبی در ادامه با تاکید بر اینکه فناوری بلاک‌چین فعلاً فناوری بالغی در دنیا نیست می‌گوید: تمام کشورها پروژه‌های آزمایشی را شروع می‌کنند با این هدف که ببینند آیا این مزایای احتمالی محقق خواهد شد و بسیاری از شاخص‌ها را ارزیابی می‌کنند. یکی از مواردی که در این فاز پایلوت یا اجرای آزمایشی چک می‌شود، قابلیت‌های فنی پلتفرم است. اگر بحث رمزپول بانک مرکزی از نظر کسب‌وکاری و ماهیت اقتصادی مورد قبول شود، می‌تواند بعداً تصمیم بگیرد که با پلتفرم‌های بلاک‌چینی جلو برود یا پلتفرم‌های متمرکز؛ یعنی اصراری بر دیجیتال کارنسی بودن نیست.

او در پایان با تاکید بر اینکه رمزپول بانک مرکزی قرار نیست از جنس رمزارزهای جهان روا باشد توضیح می‌دهد: بیت‌کوین یک ابزار سرمایه‌گذاری است و رمز پول یک ابزار پرداخت. همان‌طور که کسی در صرافی ریال نمی‌خرد، نمی‌توان در صرافی رمزپول هم خرید. اما صرافی‌های رمزارزی که کیف پول ریالی دارند می‌توانند از رمزپول سرویس بگیرند تا در صورتی که کاربر بخواهد رمزپول خود را تبدیل به رمزارز کند، از این امکان استفاده کند.

با پدیده‌ای ناشناس مواجهیم

با این حال فعالان حوزه رمزارز در این‌ باره انتقاد‌های زیادی مطرح می‌کنند. آنها می‌گویند که اگر اراده‌ای برای ایجاد کریپتو ریال وجود داشته است، چرا آن را به فعالان اقتصادی و ذی‌نفعان به طور شفاف اعلام نمی‌کنند؟

احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل صرافی اکسیر، در این‌باره به پیوست می‌گوید:  تشکل‌هایی داریم که هدف‌شان بالا بردن شفافیت مالی در کشور است تا بتوانند صنعت فین‌تک را یک گام به جلو ببرند. حداقل برنامه بانک مرکزی برای دادن کریپتوریال آنجا مطرح شود تا فرصت‌ها، چالش‌ها و تهدیدها تبیین شود و نظر صاحبان ایده را بگیرند.

او ادامه می‌دهد: وقتی با یک پدیده ناشناس طرف هستیم، هیچ تحلیلی درباره آن نداریم و نمی‌دانیم که حجم ورودی این کریپتو ریال چقدر است و سکوهای پذیرنده و ارائه کجایند و اصلاً در چه زیرساخت شبکه‌ای قرار است بیاید؛ وقتی اینها را ندانیم، هیچ تحلیلی هم نداریم و مجبوریم دائماً به نمونه‌های خارجی ارجاع دهیم.

قاضی‌زاده با ابراز امیدواری از نفوذ فرهنگ کریپتو در بانک مرکزی می‌گوید: هرچند نگرانی‌های کمرنگی داریم که پشت ماجرا رانتی ایجاد نشده باشد یا رمزارز ملی تبدیل به چیزی شبیه پیام‌رسان‌های داخلی نشود و با صرف میلیاردها تومان پول بیت‌المال بابت آن در نهایت هم خروجی فعلی را داشته باشند.

هدف ایجاد انحصار است؟

انتقاد دیگر فعالان حوزه رمزارزها به تولید رمزپول بانک مرکزی نامشخص بودن کارایی و نقش آن است. آنها بر این باورند که بانک مرکزی باید درک درستی از این حوزه داشته باشد.

امیرحسین مردانی، مدیرعامل اکسچنج بیت‌پین، در این باره معتقد است به طور کلی به توکن‌های با پشتوانه بانک مرکزی کریپتوکارنسی گفته نمی‌شود و ریال دیجیتالی پیش از تکنولوژی بلاک‌چین قابل تولید بود.

او به پیوست می‌گوید: من واقعاً از خبر رمزارز ملی تعجب کردم چون هیچ اطلاعی از این موضوع نداشتیم. چرا و اصلاً با چه هدفی؟ قطعاً یکی از اصلی‌ترین استفاده‌های این کریپتو ریال در اکسچنج‌هاست و حداقل باید مشورتی با آنها می‌شد.

او با تاکید بر اینکه باید هدف مشخص باشد ادامه می‌دهد: همان‌طور که چین برای یوآن هدفی در نظر گرفت و آن را با بخش خصوصی به اشتراک گذاشته است؛ چین اعلام کرد می‌خواهد اقتصادی را در شرق آسیا ایجاد کند که سلطه‌های اقتصادی دلار را در چرخه‌های اقتصادی خود کاهش دهد.

مردانی تاکید می‌کند: اولین چیزی که بانک مرکزی باید به آن فکر کند این است که هدف ریال دیجیتالی چیست و مشکلات این صنعت را مشخص کند. اینها که مشخص شود راحت‌تر می‌توان تکلیف موضوع را روشن کرد.

مدیرعامل صرافی بیت‌پین توضیح می‌دهد: اولین نقش توکن‌هایی که در تمام دنیا اکسچنج‌ها تولید می‌کنند، تامین مالی برای خود صرافی‌ها و افزایش حجم مالی آنهاست؛ اما بانک مرکزی تا به حال ایجاد هرگونه توکنی را ممنوع کرده است. این هم از جمله همان دستورهایی است که در آینده به مشکل خواهد خورد.

به باور مردانی به نظر می‌رسد در آینده بانک مرکزی قصد دارد کل این فضا را از ایجاد تا تبادل توکن در انحصار خود نگه دارد و این انحصاری کار کردن و مجوز کار انحصاری ایجاد کردن هم می‌تواند برای رشد صنعت و اقتصاد خطرناک باشد.

کریپتوریال قرار است کدام مشکل را حل کند؟

از سوی دیگر برخی دیگر از فعالان این حوزه معتقدند کوین باثبات ریال، مشکلی را حل نخواهد کرد. در همین رابطه، امیرحسین راد، مدیرعامل صرافی نوبیتکس، به پیوست می‌گوید: کشورهایی که به سمت ارز دیجیتالی باثبات می‌روند ارزی دارند که در سبدهای ارزی جهانی حرفی برای گفتن دارد. به عنوان مثال دلار یا یوآن چین هر دو ارزهایی هستند که در سبد سرمایه‌گذارها به عنوان یک ارز حضور دارند. اما در کشور ما پروژه‌ای مانند کریپتو ریال پروژه بسیار سطح پایینی است و پیچیدگی فنی خاصی ندارد.

او تاکید می‌کند: هر شرکتی می‌تواند استیبل کوین ریال را بزند و مساله اصلی این است که وجود چنین رمزارزی چیزی از مشکلات ما کم نمی‌کند و این‌طور نیست که بگوییم حالا که رمزارز ریال را زده‌ایم سرمایه‌گذاران به جای بیت‌کوین ریال بخرند.