دیواری که کشیده‌اند و کشیده‌ایم

این روزها تقریباً تمامی رسانه‌های حوزه اقتصاد دیجیتالی، بخشی مرتبط با معرفی و تحلیل استارت‌آپ‌های موفق و دارای رشد سریع بین‌المللی دارند. تا یکی دو سال پیش، قریب به اتفاق این استارت‌آپ‌های شاخص یا از خاک حاصلخیز آمریکای شمالی نشأت گرفته بودند یا در «جنگل‌های بارانی» اروپا و چین، لوبیای سحرآمیزشان آبیاری شده بود. البته به ندرت استارت‌آپ‌هایی از هند و اندونزی و خاور دور هم به چشم می‌خوردند. اما آنچه این روزها بیش از هر زمان دیگری توجه را به خود جلب می‌کند استارت‌آپ‌های قدکشیده و به سرعت در حال رشدی است که از همسایگی کار خود را شروع کرده‌اند و جهانی شده‌اند؛ ارزش چند صد میلیون و بعضاً میلیارد دلاری گرفته‌اند و چندین دور از بهترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی جذب سرمایه کرده‌اند. در این میان به رغم همه موفقیت‌های اکوسیستم استارت‌آپی کشور، هنوز به جرات نمی‌توان از یک یونیکورن ایرانی نام برد. چرایی این عدم توفیق با وجود همه وعده‌ها و امیدها، دغدغه بسیاری از علاقه‌مندان زیست‌بوم نوآوری کشور است. از میان دلایل متعدد این مساله، در ادامه به بیان چندگانه‌ای که ریشه مشترکی دارند پرداخته‌ام. دسترسی کمتر به فناوری‌ها و ابزارهای بین‌المللی در بسیاری از حوزه‌های کاری دسترسی به ابزارها، فناوری‌ها، تجهیزات و آزمایشگاه‌ها نه تنها سرعت‌بخش عرضه محصول به بازار و دستیابی به درآمد بیشتر است بلکه موجب کاهش میزان سرمایه مورد نیاز اولیه خواهد شد. کمتر خدمتی را در حوزه‌های آی‌تی، هوش مصنوعی و فین‌تک می‌توان یافت که با استفاده از APIهای غول‌های فناوری یا سایر استارت‌آپ‌های پیشرو جهانی، کار توسعه‌دهندگان‌شان ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر نباشد. کمتر ایده‌ای در حوزه‌های نانو، بایو، پلیمر و آلیاژهای پیشرفته می‌توان پیدا کرد که نیازمند تجهیزات آزمایشگاهی و اندازه‌گیری دقیق نباشد. کمتر نمونه‌سازی در حوزه‌های روباتیک و تولید تدریجی می‌توان یافت که با به‌کارگیری ماژول‌ها و قطعات پیشتر طراحی و تولید انبوه‌شده نتوان سرعت ارائه‌شان را به سرمایه‌گذاران افزایش داد....