معمایی به نام «سپاس»

اولش فکر می‌کردم فقط خودم هستم که از مساله سر درنمی‌آورم. بعد دیدم به جز من، تقریبا تمام آدم‌هایی که توی سالن نشسته‌اند با یک معادله مجهول روبه‌رو شده‌اند. از یک مساله به‌غایت ساده، رسیده بودیم به چهارراهی از لایه‌های تودرتو. سوالات بی‌شمار حضار نشان می‌داد «سپاس» (سامانه پرداخت الکترونیکی سیار) چطور در ذهن‌شان به یک معمای بزرگ تبدیل شده ‌است. شاید هراس از خلق پول، بزرگ‌ترین ترسی است که بانک مرکزی را وامی‌دارد این‌قدر دست به عصا راه برود تا با پیچیده‌ کردن صورت‌مساله بخواهد تمام منافذ را بپوشاند. شاید هم تجربه تلخ PSPها در دهه 80 است که بانک مرکزی را برای رویارویی با رخدادهای تازه، محافظه‌کارتر می‌کند. هر چه هست، سپاس کم‌کم دارد با تمام اما و اگرهایش، برای پرداخت‌های ریز در نظام بانکی ما جا باز می‌کند. مستندات سیاستی، فنی و امنیتی این سامانه اخیرا نهایی شده و قرار است به ‌زودی به شبکه بانکی کشور ابلاغ شود. کارت‌های بی‌نام بنا بر آمار غیررسمی نزدیک به 12 میلیون کارت بی‌نام در کشور صادر شده است. مسوولان بانک مرکزی اعلام می‌کنند با کارت‌های بی‌نامی که در بازار خاصی مثل خدمات شهری مترو و اتوبوسرانی فعالند، کاری نداریم. آن کارت‌ها از نظر آنها پول الکترونیکی تلقی نمی‌شود، بلکه پیش‌فروش خدمتی است که یک سازمان ارائه می‌دهد. اما تعریف پول الکترونیکی برای پرداخت به هر کسی تعبیر می‌شود. یعنی فرد با استفاده از آن پول همزمان می‌تواند نان بخرد، شارژ تلفن تهیه کند و از خواروبارفروشی مواد غذایی بخرد. با این حساب تکلیف کارت‌های مترو و اتوبوسرانی مشخص است اما بخشی از کارت‌های بی‌نام هستند که در کنار ارائه خدمات حمل و نقل شهری به مردم، امکان خرید نیز برای مشتریان فراهم می‌کنند. «من‌کارت»های مشهد جزو همین کارت‌ها هستند و بنا بر اعلام شرکت مجری طرح، این پروژه در فازهای توسعه‌ای‌اش امکان خرید نان از تعدادی نانوایی شهر مشهد...