۴۰ درصد تجارت اجتماعی دست تهرانیهاست
گزارش تکراسا نشان می‌دهد از ۴۱۵ هزار فروشگاه اینستاگرامی در ایران، تهران با ۱۶۰ هزار…
۳۱ خرداد ۱۴۰۱
رسولی‌زاده مدیرعامل پارت در دومین نشست گفتگوی آزاد کلاب‌هاوس پیوست عنوان کرد:
اعتبارسنجی در ایران روی لبه تیغ حرکت می‌کند
۷ مرداد ۱۴۰۰
زمان مطالعه : ۱۲ دقیقه
تاریخ به‌روزرسانی: ۱۷ آبان ۱۴۰۰
مدیرعامل شرکت پارت در گفت‌وگوی آزادی که در کلاب‌هاوس پیوست انجام شد به پرسش‌ها و ابهاماتی که درباره موضوع اعتبارسنجی در ایران و گزارش عملکرد سامانه مرآت وجود دارد پاسخ داد. او درباره تفاوت این گزارش با عملکرد سایر فعالان حوزه اعتبار سنجی عنوان کرد: «ما و سایر مجموعه‌هایی که اعتبارسنجی می‌کند به دو حیطه مختلف اکوسیستم اعتبارسنجی تعلق داریم و اصلا نمی‌شود ما را با آنها مقایسه کرد.» رسولی زاده معتقد است که اعتبارسنجی در ایران روی لبه تیغ حرکت می‌کند. ابزاری‌ست که به شدت به نفع مردم است اما ساختارهای سنتی به شدت در برابر آن مقاومت می‌کنند
به گزارش پیوست، دومین نشست گفتگوهای آزاد پیوست با عنوان فراتر از دادهها در اتاق پیوست به موضوع اعتبارسنجی در ایران با تمرکز بر گزارش عملکرد سامانه مرآت با حضور علی رسولی‌زاده، مدیرعامل شرکت پارت، آرش برهمند، سردبیر ماهنامه پیوست، مهرک محمودی، قائم‌مقام سردبیر ماهنامه پیوست، مینا میرزابابایی، مدیر پروژه مرآت، محمد میلانی، مشاور مرآت در حوزه لندتک و جمعی دیگر از دست‌اندرکاران شرکت پارت و ماهنامه پیوست و نیز سایر علاقه‌مندان در کلاب‌هاوس برگزار شد.
اطلاعات بیشتری از مرآت منتشر می‌شود
آغاز این جلسه به ارائه توضیحاتی توسط علی رسولی‌زاده درباره عملکرد سامانه مرآت گذشت؛ او با اشاره به اهمیت مبحث اعتبارسنجی در ایران گفت: «در دنیا سالیان سال است که مبحث اعتبارسنجی به عنوان یکی از پایه‌های اصلی خدمات اعتباری و به تبع آن، سیستم مالی و بانکی در دنیا وجود دارد و در مسیر خدمت‌رسانی به مردم در حال فعالیت است. ما در ایران با نرم جهانی سالیان سال فاصله داشتیم و عقب‌تر بودیم و بانک‌ها با روال سنتی همیشگی فرآیند اعطای اعتبارات مردم را انجام می‌دادند.»
رسولی‌زاده در ضمن این توضیحات، هدف تشکیل مرآت را دگرگونی فرآیندهای سنتی اعتبارسنجی عنوان کرد.
در ادامه از وضعیت گزارش عملکرد منتشر شده برای مرآت از مدیرعامل پارت سوال شد و او با بیان اینکه این گزارش عملکرد خیلی درخشانی از مرآت را نشان داده، گفت: «برخلاف سامانه‌هایی که شاید در سال‌های اول به سختی راه‌شان را باز کنند، به دلیل اینکه یک نیاز واقعی را پوشش می‌داده توانسته عملکرد خیلی موفقیت‌آمیزی داشته باشد. طی چهارسالی که از عمر مرآت می‌گذرد، نزدیک به چهار میلیون بار از طریق این سامانه اعتبارسنجی صورت‌گرفته است و این سامانه تا جای خیلی خوبی توانسته به هدفی که برایش ترسیم شده که استفاده از اطلاعات اعتبار برای سنجش اعتبار است، دست پیدا کند.»
پس از این بود که رسولی‌زاده درخصوص وضعیت گزارش منتشرشده از مرآت و میزان بار تحلیلی لازم در این گزارش به چالش کشیده شد که در پاسخ به آن با اشاره به اینکه این گزارش نخستین گزارش از سلسله گزارش‌های سامانه مرآت است و در این گزارش بررسی اجمالی در مورد ارقام مخاطبان مرآت صورت گرفته، اظهار کرد: «مبنای فرآیند اعتبارسنجی، تجزیه و تحلیل اطلاعات مردم، بررسی ارتباط این اطلاعات مردم با عملکرد آنها در حوزه تسهیلات، شناسایی روابط بین آنها و بعد طراحی توابعی است که می‌توانند در بلندمدت جایگزین نظر خبرگان بانکی شوند و با همان کیفیت به سنجش اعتباری مردم بپردازند و این کار به صورت دوره‌ای انجام می‌شود. اقدامات تحلیلی زیادی صورت می‌گیرد و با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی سعی می‌شود مدل‌های اعتبارسنجی بهتر و بهینه‌تری در طول زمان تولید شود و وضعیت عملکرد مردم در خردترین حالت ممکن بررسی شود و این مدل‌های بهینه جایگزین فرآیند اعتبارسنجی شوند.»
به گفته او «بیشتر اطلاعات کلی مرآت در این گزارش منتشر شده و مقرر شده است که اطلاعات تحلیلی‌تر در گزارش‌های آتی منتشر شود».
این‌جا بود که رسولی‌زاده وعده داد در طول زمان و به تدریج اطلاعات مربوط به سامانه مرآت منتشر می‌شود و در عین حال بیان کرد: «در طی این مسیر، مقالات علمی متعددی هم تولید شده که به زودی در ژورنال‌های معتبر منتشر خواهد شد.»
انتشار اطلاعات باید حساسیتی برای رگولاتورها ایجاد نکند
در ادامه چالشی دیگر درباره گزارش منتشرشده از عملکرد مرآت درخصوص قضاوت درمورد کل بازار اعتبارسنجی از روی سامانه مرآت مطرح شد که مدیرعامل پارت با تایید اینکه انتشار این‌جور گزارش‌ها حالا مد شده است، باری دیگر یادآوری کرد که هنوز خیلی از مطالب در این گزارش منتشر نشده است.
او سپس با بیان اینکه انتشار حجم عظیمی از اطلاعات به صورت بدون برنامه‌ریزی خیلی کارایی ندارد، از اینکه چون اعتبارسنجی به دلیل نوپا بودنش مورد علاقه رگولاتورها است، اطلاعات باید گام به گام بررسی و منتشر شود تا حساسیتی ایجاد نکند، سخن گفت.
مینا میرزابابایی، مدیر پروژه مرآت نیز پس از این به پاسخ درباره چالش مطرح‌شده برای گزارش عملکرد مرآت پرداخت و گفت: «عنوان گزارش «مروری بر عملکرد سامانه اعتبارسنجی» است، یعنی هدف از این گزارش تحلیل نبوده است. ما گزارش‌های تحلیلی را به صورت دوره‌ای انجام می‌دهیم که دو دسته هستند، یک دسته گزارش‌های تحلیلی داخلی است تا ببینیم مدلی که استفاده می‌کنیم به درستی عمل می‌کند یا خیر و دسته دوم گزارش‌های تحلیلی عمومی هستند اما انتشار آنها نیاز به زمان مناسب دارد. مسلما انتشار گزارش‌هایی که جنس تحلیلی دارد می‌تواند به مردم هم کمک کند تا بدانند با چه مشخصه‌هایی می‌توانند رفتار اعتبار بهتری داشته باشند و بتوانند راحت‌تر تسهیلاتی را که می‌خواهند دریافت کنند.»
مرآت داده‌هایش را از کجا می‌آورد؟
در ادامه این جلسه، پرسش یکی از مخاطبان فرصتی شد تا از دست‌اندرکاران مرآت درخصوص چگونگی جمع‌آوری دادهها و اطلاعات این سامانه سوال شود که رسولی‌زاده در این باره گفت: «عملکرد سامانه مرآت از جنس اینترنال ریتینگ، یک ترم بین‌المللی است که به آن رتبه‌بندی داخلی می‌گویند، به این معنا که یک سری اطلاعات عمومی درباره افراد وجود دارد و هر سازمانی هم یک سری اطلاعات اختصاصی درباره افراد دارد. برخی نهادها مثل بانک مرکزی یک سری اطلاعات را درباره افراد گردآوری می‌کنند و در اختیار خودشان است. وقتی کسی می‌خواهد اعتبارسنجی شود، خودش اجازه دسترسی به آن اطلاعات را اعطا می‌کند. این اطلاعات هم اطلاعات متعارفی است که از نهادها دریافت می‌شود. اگر بنا باشد این اطلاعات تغییر کند باید با نهاد منتشرکننده اطلاعات مراجعه کند.»
او در ادامه در توضیح اینکه داده‌های مربوط به هر یک از اعتبارسنجی فردی و جهت دریافت تسهیلات نیز از کجا دریافت می‌شود، بیان کرد: «ما در دنیا نهادی به نام کردیت بیورو داریم که به آن بانک اطلاعات اعتباری می‌گویند، این‌ها نهادهایی هستند که اجازه دسترسی و گردآوری اطلاعات افراد را از جاهای مختلف دارند. این کار را در ایران بانک مرکزی انجام می‌دهد؛ که البته در دنیا اطلاعات در دنیا بین نهادها راحت‌تر شیر می‌شود اما در ایران نهادهای مختلف خیلی با هم همکاری نمی‌کنند و کندتر است.»
سپس درخصوص پارامترهای سنجش موفقیت یک سامانه اعتبارسنجی سوال شد و مدیرعامل پارت دراین‌باره اظهار کرد: «هر دو، انجام تعداد زیادی ریکوئست و اعطای تعداد زیادی تسهیلات به صورت تمام الکترونیک می‌تواند KPI باشد. اعتبارسنجی روی لبه تیغ حرکت می‌کند، ابزاری‌ست که به شدت به نفع مردم است اما ساختارهای سنتی به شدت در برابر آن مقاومت می‌کنند و تا بتوانند سنگ‌اندازی می‌کنند؛ اما وقتی می‌توانیم بگوییم موفقیت‌آمیز بوده که مبنای عملکرد موفقی هم قرار بگیرد و این سامانه مرآت توانسته مرآت علاوه‌بر اینکه توانسته حجم زیادی از افراد را اعتبارسنجی کند، عملکرد خیلی خوبی هم داشته است.»
چرا خبری از بقیه بانک‌ها نیست؟
در ادامه، هنگامیکه چالشی درخصوص وضعیت میزان باز پرداخت‌های تسهیلات به رتبه‌های اعتباری بالا مطرح شد، علی رسولی‌زاده به دو صفحه از گزارش با عنوان «قدر اعتبارمان را بدانیم» اشاره کرد و گفت: «در این‌جا گفته شده که بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات فقط بر مبنای اعتبارسنجی مرآت اعطا شده است؛ و در صفحه دوم هم آمده که نرخ مطالبات غیرجاری کمتر از پنج در هزار است، بقیه آن همه جاری هستند. اصلا در این پروسه وامی مشکوک‌الوصول نشده. عدد پنج در هزار نشان‌دهنده عملکرد موفق این سامانه است.»
او درباره اینکه چرا همکاری مرآت تاکنون با سایر بانک‌ها به جز رسالت نیز شکل نگرفته، بیان کرد: «عامل هر پیشرفتی یک نیاز واقعی است. یک نیاز واقعی باید وجود داشته باشد تا ما به ازای آن خدمتی تولید شود و برای پوشش آن نیاز به کار گرفته شود. بانک رسالت بانکی قرض‌الحسنه است و فقط می‌تواند کارمزد قرض‌الحسنه را دریافت کند. نیاز واقعی وجود داشته، بانک باید هزینه‌هایش را کاهش دهد، بانک باید به سمت الکترونیکی شدن حرکت کند، مثل بقیه بانک‌ها نیست که بتوانند هزینه‌ها و زیان‌های‌شان را از درصد بالای وام یا سایر اقدامات دربیاورند. این نیاز واقعی باعث شده که این سامانه عملیاتی شود. الان هم بانک‌های دیگری تقاضای استفاده از سامانه مرآت را دارند، هم مجموعه‌هایی که خدمات اقساطی می‌دهند. خصوصا از وقتی که مبحث نئوبانک‌ها خیلی پررنگ شده، مبحث اعتبارسنجی در مرآت پررنگ‌تر شده؛ یعنی در همین چند ماهی که جو نئوبانک در کشور شکل گرفته، از بیش از 50 درصد بانک‌های کشور درخواست داشتیم تا خدمات اعتبارسنجی را برای وام‌های خرد در اختیارشان قرار دهیم.»
استارت‌آپ‌ها احساس نیاز جدی نمی‌کنند
در ادامه آرش برهمند براساس توضیحات ارائه‌شده توسط رسولی‌زاده، سوالی را مبنی بر اینکه چرا استفاده از نیاز بازارهای استارت‌آپی و تجارت الکترونیکی در اولویت سامانه مرآت نیست، مطرح کرد و او پاسخ داد: «در حوزه بانک‌ها نیاز پررنگ‌تری وجود داشت و شروع کار از آن حوزه بود اما ما این را به حوزه‌های دیگر نیز گسترش داده‌ایم. هفته گذشته دو مجموعه استارت‌آپی که در حوزه خدمات لندتک در حال فعالیت هستند، با دوستان ما جلسه داشتند که از خدمات مرآت استفاده کنند، این مسیر هم شروع شده اما با فاصله نسبت به سیستم بانکی که تقاضای سریع‌تری داشتند. من فکر می‌کنم تا حدود یک ماه دیگر همکاری چند مجموعه فعال در زمینه لندتک با سامانه مرآت آغاز شود و افراد از این طریق اعتبارسنجی شوند.»
محمد میلانی، مشاور مرآت در حوزه لندتک نیز با بیان اینکه استارت‌آپ‌ها سراغ مرآت می‌آیند، افزود: «قبلا با چند مجموعه دیگر جلسه داشته‌ایم و خود استارت‌آپ‌ها انگار یا احساس نیاز جدی نمی‌کنند یا هنوز نفهمیدند که مرآت چیست. سیستم‌های محاسباتی مرآت مرتبا آپدیت می‌شود.»
میلانی در ادامه با ارائه توضیحاتی درباره بحث کردیت ریپورتینگ و کردیت اسکورینگ، مرآت را تنها مجموعه‌ای دانست که به معنای واقعی کردیت اسکورینگ انجام می‌دهد.
او در عین حال گفت: «البته موسسه‌ای که متعلق به بانک سامان است هم تا حدی این کار را انجام می‌دهد اما اسکوری که مرآت محاسبه می‌کند و ریپورتی که می‌دهد، اصلا قابل مقایسه نیست و مشابه آن در ایران وجود ندارد. همه بانک‌ها به آن کردیت ریپورتی که مرآت دسترسی دارد هم دسترسی دارند ولی هیچ یک از آن استفاده درست نمی‌کنند.»
میلانی درباره چالش‌های موجود برای جمع‌آوری داده‌های سامانه مرآت نیز اظهار کرد: «دستگاه‌ها داده‌های گوناگون را در اختیار قرار نمی‌دهند، ما خودمان و از طریق کانال‌های مختلف برخی از آنها را جمع‌آوری کرده‌ایم.»
این در حالی بود که میرزابابایی نیز دراین‌باره گفت: «ما در کشور مسئله شفافیت داده و اینکه بتوانیم از مراجع مختلف داده بگیریم و استفاده کنیم را داریم. ولی سعی کردیم در مدل‌مان با اطلاعاتی که داریم بهترین عملکرد را داشته باشیم. اگر اطلاعات بیشتری در اختیار ما قرار بگیرد نتیجه مدل ما خیلی دقیق‌تر خواهد بود.»
با دیتای مردم چه کار می‌کنید؟
در ادامه این جلسه بحثی درخصوص تمام الکترونیکی بودن بحث اعتبارسنجی مرآت مطرح شد که دراین خصوص به گفته رسولی‌زاده، این سامانه سعی کرده است با استفاده از سفته الکترونیکی و امضای الکترونیکی قرداد این فرآیند را کاملا اکترونیکی انجام دهد.
علی رسولی‌زاده در پاسخ به سوال مدیرمسئول ماهنامه پیوست در خصوص برخورد سامانه مرآت با دیتای مردم نیز بیان کرد: «ما در ایران هنوز قانون مدونی در این حوزه نداریم، اما خواسته یا ناخواسته سختی‌های خیلی بیشتری در کشور اعمال می‌شود ما با علم به قوانین و سخت‌گیری‌ها کار را جلو بردیم. سعی کرده‌ایم به اطلاعات خام دسترسی نداشته باشیم برای همین در محیط تامین‌کننده دیتا سرورها را در شبکه داخلی‌شان صورت می‌گیرد و محاسبات در داخل همان سازمان‌ها انجام می‌شود و در اختیار ما قرار نمی‌گیرد و ما اطلاعات پردازش‌شده را دریافت می‌کنیم.»
به گفته مدیرعامل پارت، آنها سعی کرده‌اند استانداردهای امنیتی مربوطه را درخصوص اطلاعات حداقلی هم پیاده‌سازی کنند تا بحث محرمانه بودن اطلاعات حفظ شود.
ادامه این جلسه مجازی به بحث درباره استان‌های خوش‌حساب‌تر که در گزارش عملکرد مرآت اطلاعاتی درباره‌شان منتشر شده، گذشت و رسولی‌زاده گفت که اطلاعات آنها به صورت دقیق‌تر ارائه خواهد شد.
او همچنین در بخشی دیگر از این جلسه ماجرای دریافت هزینه بابت اعتبار سنجی در بخش تسهیلات از کاربران را این‌طور توضیح داد: «کارمزد اعتبارسنجی تسهیلات را متقاضی پرداخت می‌کند، اصلا روال پارت به این صورت است که خدمتی ارائه کنیم و کاربر نهایی هزینه آن را پرداخت می‌کند. بانک هم گزارش نهایی را مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌دهد و با سازمان‌ها ارتباط مالی خاصی نداریم.»
براساس گزارش عملکرد مرآت، کارمندان دولت استفاده بیشتری از اعتبارسنجی مرآت برای دریافت تسهیلات داشته‌اند؛ مدیرعامل پارت درخصوص اینکه آیا این آن معنا است که وضعیت معیشتی کارمندان دولت به نسبت سایرین خوب نیست، اظهار کرد: «نه کارمندان دولت آگاهی بیشتری در خصوص دریافت وام دارند و نسبت به بخش خصوصی وضع بدتری ندارند، حتی بعضا وضع بهتری دارند.»
همچنین درمود اینکه ریسک اصلی خطای ماجرا متوجه مجموعه مرآت است یا سایر مجموعه‌ها نیز سوال شد و علی رسولی‌زاده پاسخ داد: «بدون شک قرار نیست سامانه اعتبارسنجی ریسک را تقبل کند، درهمه جای دنیا سامانه اعتبارسنجی سامانه‌ای است که قرار است اطلاعات را ارزیابی کند و گزارش اعتباری دهد، این می‌شود سامانه اعتبار سنجی.»
به گفته او، «کسانی ریسک را تقبل می‌کنند که در فرآیند دریافت و اعطای وام هستند و اعتبارسنجی اصلا با این هدف آمده که این ریسک‌ها را شناسایی کند و تا حد ممکن ریسک را کاهش دهد. این‌طور نیست که یک سازمان دولتی پشت وام‌گیرنده باشد و ریسک وام را تقبل کند.»
در این میان میلانی نیز بر اینکه «در عملکرد یک مجموعه اعتبارسنجی باید به تعداد افرادی که آن سامانه ریجکت کرده هم توجه کرد» تاکید کرد.
میزان سهم مرآت از بازار اعتبارسنجی فعلی ایران، پرسش پایانی این اتاق بود که رسولی‌زاده با اشاره به اینکه مجموعه‌های دیگر همه از جنس کردیت ریپورتینگ هستند، این‌طور به آن پاسخ داد: «ما در مرآت اعتبارسنجی داخلی انجام می‌دهیم، اطلاعات زیادی را گردآوری و سپس بر روی آن مدل‌سازی انجام می‌دهیم. ما و سایر مجموعه‌ها به دو حیطه مختلف اکوسیستم اعتبارسنجی تعلق داریم و اصلا نمی‌شود ما را با آنها مقایسه کرد. نمی‌توانیم در کنار آنها قرار بگیریم.»
سلسله نشست‌های گفت‌وگوی آزاد در کلاب پیوست با عنوان «فراتر از دادهها» با بررسی گزارش های مختلف مبتنی بر اعداد و ارقام در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران با حضور میهمانان و مدیران ارشد و مخاطبان هر هفته برگزار می‌شود اولین نشست از این گفت‌و‌گوهای آزاد با حضور مدیران دیجیکالا به بررسی وضعیت تجارت الکترونیکی در ایران با تمرکز بر گزارش عملکرد دیجیکالا در سال ۱۳۹۹ هفته پیش برگزار شد.
ارسال دیدگاه