معرفی ابزارهایی برای تست کارایی و بنچمارک سخت‌افزار‌‌ کامپیوتر

بنچمارک در دنیای فناوری به بیان ساده یعنی محک‌زنی و سنجش عملکرد و توان یک دستگاه دیجیتالی یا یک سخت‌افزار خاص از آن دستگاه (به‌ عنوان مثال پردازنده اصلی یا کارت گرافیک کامپیوتر) به وسیله یک آزمون استاندارد. در یک تعریف کلی، ابزارهای بنچمارک فارغ از ادعای شرکت‌های سازنده، میزان کارایی واقعی دستگاه‌ها و سخت‌افزارهای مختلف را در میدان عمل و به طور دقیق مورد ارزیابی و محک قرار می‌دهند. برای این منظور هر بنچمارک شامل یک یا مجموعه‌ای متنوع از آزمون‌ها و تست‌های مختلف است که می‌تواند در شرایط استاندارد و یکسان، کارایی و عملکرد هر دستگاه را از جنبه‌های مختلف و در موقعیت‌های کاری گوناگون محک بزند. خروجی و نتیجه هر بنچمارک معمولاً به صورت امتیاز یا امتیازات عددی است که به عملکرد آن دستگاه در حالت کلی یا در هر آزمون مشخص تعلق گرفته است.

در نهایت امتیازات ثبت‌شده برای هر دستگاه یا سخت‌افزار امکان رتبه‌بندی و مقایسه عملکرد میان همه محصولات رقیب در بازار را برای کاربران مختلف از سراسر دنیا فراهم و میدان رقابت میان سازندگان را گرم‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌کند.
در این نوشتار ابتدا به سراغ معرفی و مقایسه اجمالی برخی از محبوب‌ترین و کاربردی‌ترین ابزارهای رایگان و غیررایگان برای انجام انواع بنچمارک‌‌ سخت‌افزاری رفته‌ایم: ابزارهایی برای بنچمارک و مقایسه عملکرد کلی کامپیوتر، عملکرد پردازنده اصلی و پردازنده گرافیکی کامپیوتر، بنچمارک مانیتور و نمایشگر دستگاه و در انتها نرم‌افزاری برای انجام تست فشار پردازنده اصلی.

بنچمارک عملکرد کلی کامپیوتر

اینکه کامپیوتر شخصی شما، دسکتاپ یا لپ‌تاپ، از چه سخت‌افزارهایی با چه مشخصاتی بهره می‌گیرد برای ارزیابی و مقایسه عملکرد کلی یک دستگاه اصلاً کافی نیست! برای آنکه بدانید دستگاه شما در میدان عمل چند مرده حلاج است و از نظر کارایی کلی در میان رقبا و هم‌رده‌‌هایش و همچنین در مقایسه با کامپیوترهای رده‌های بالاتر و پایین‌تر از خودش در چه جایگاهی قرار می‌گیرد به ابزار بنچمارکی نیاز داریم که آزمون‌ها و امکانات لازم و کافی برای ارزیابی و سنجش کارایی و عملکرد تک به تک اجزای مختلف سخت‌افزاری و نرم‌افزاری یک کامپیوتر را در اختیار داشته باشد. برای بنچمارک عملکرد کلی یک کامپیوتر ویندوزی هیچ نرم‌افزاری جامع‌تر، قدرتمندتر و معروف‌تر از PCMark پیدا نخواهید کرد. برای یک ارزیابی کلی از عملکرد یک سیستم لازم است کارایی اجزای مختلف سخت‌افزاری و نرم‌افزاری یک سیستم کامپیوتری با آزمون‌های متناسبی ارزیابی و سنجیده شود. و امتیاز نهایی بر اساس نتایج مجموعه‌ای از آزمون‌های همه‌جانبه محاسبه شود و PCMark این کار را کامل‌تر و دقیق‌تر از هر نرم‌افزار دیگری انجام می‌دهد. PCMark 10 جدیدترین نسخه منتشرشده از این نرم‌افزار است که در قالب سه ویرایش Basic Edition (رایگان)، Advanced Edition (غیررایگان) و Professional Edition (غیررایگان) عرضه شده است. در زمینه بنچمارک عملکرد کلی کامپیوتر، پیشنهاد می‌کنم دو ابزار رایگان Userbenchmark و Novabench را هم در نظر داشته باشید. روال کلی کار در هر دو ابزار به این صورت است که ابتدا پردازنده اصلی، پردازنده گرافیکی، درایوهای حافظه جانبی و حافظه اصلی دستگاه شما را تست و ارزیابی می‌کنند، سپس گزارشی از نتایج ارزیابی عملکرد کلی و عملکرد انفرادی هر یک از اجزای اصلی سیستم را در اختیار کاربر قرار می‌دهند.

Userbenchmark نتایج را بر مبنای هدف طبقه‌بندی می‌کند؛ به این معنی که کامپیوتر شما با این مختصات و مشخصات سخت‌افزاری برای استفاده به‌ عنوان یک دستگاه گیمینگ چقدر مناسب است، همچنین در نقش یک کامپیوتر دسکتاپ یا در جایگاه یک کامپیوتر کاری (Workstation) چقدر کارایی دارد.
Novabench پس از اجرای نرم‌افزار و اتمام تست‌ها و آزمون‌ها، امتیاز کل و امتیازهای کسب‌شده توسط هر یک از اجزای اصلی سخت‌افزار کامپیوتر پردازنده اصلی، پردازنده گرافیکی، درایوهای حافظه جانبی و حافظه اصلی را به کاربر گزارش می‌دهد. اما کاربر برای داشتن دسترسی به نتایج دیگران و امکان مقایسه امتیازات و نتایج، لازم است ابتدا یک حساب کاربری با پروفایل ناشناس (anonymous profile) در سایت Novabench بسازد.

بنچمارک عملکرد پردازنده اصلی کامپیوتر

Geekbench نرم‌افزاری با امکان بنچمارک پردازنده اصلی و پردازنده گرافیکی است. به عنوان یک ابزار چندسکویی (Cross-platform) امکانات مقایسه‌ای متنوعی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. گیک‌بنچ از معدود ابزارهایی است که به کاربر امکان می‌دهد به عنوان مثال توانایی و قدرت پردازشی یک کامپیوتر ویندوزی را با یک کامپیوتر مک یا گوشی هوشمند اندرویدی مقایسه کند.
Geekbench دو گزینه بنچمارک در اختیار کاربر قرار می‌دهد: بنچمارک پردازنده اصلی (CPU Benchmark) و بنچمارک پردازنده گرافیکی (Compute Benchmark). در بنچمارک CPU توان پردازنده اصلی در دو حالت پردازشی تک‌هسته‌ای و چندهسته‌ای ارزیابی می‌شود؛ خروجی این بنچمارک امتیازی است که پردازنده اصلی در هر یک از دو آزمون Single-Core و Multi-Core کسب کرده است. البته باید توجه داشته باشید که این ابزار بنچمارک برای تعیین معیار مبنای مقایسه از یک کامپیوتر قدرتمند استفاده کرده است، بنابراین هیچ عجیب نیست اگر کامپیوتر شما در این رقابت کم بیاورد.

Cinebench در میان نرم‌افزارهای بنچمارک و به طور ویژه و تخصصی در زمینه بنچمارک اختصاصی پردازنده‌ کامپیوتر، یکی از برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نرم‌افزارها محسوب می‌شود. Cinebench در ویرایش قدیمی‌تر Cinebench R15 شامل دو بنچمارک اصلی بود: OpenGL و CPU. بر همین اساس به عنوان ابزاری برای بنچمارک پردازنده اصلی و پردازنده گرافیکی معرفی و شناخته می‌شد. اماMaxon، کمپانی توسعه‌دهنده نرم‌افزار، در ویرایش بعدی نرم‌افزار یعنی Cinebench R20، آزمون OpenGL و بنچمارک پردازنده گرافیکی را به ‌کل از میان مجموعه آزمون‌های Cinebench حذف کرد. تا Cinebench صرفاً ابزاری تخصصی برای بنچمارک پردازنده اصلی معرفی و شناخته شود.
جدیدترین ویرایش نرم‌افزار یعنی Cinebench R23 هم در ادامه همان سیاست و بدون هیچ گزینه‌ای برای بنچمارک پردازنده گرافیکی عرضه شده است. بنابراین Cinebench R20 و Cinebench R23 هیچ ربطی به بنچمارک پردازنده گرافیکی ندارند و تمرکز فقط روی بنچمارک عملکرد پردازنده اصلی در دو حالت تک‌هسته‌ای و چندهسته‌ای است. ضمناً Cinebench نرم‌افزاری کاملاً رایگان است و از سیستم‌عامل‌های ویندوز و مک پشتیبانی می‌کند.

بنچمارک عملکرد پردازنده گرافیکی کامپیوتر

اگر صاحب یک دسکتاپ یا لپ‌تاپ گیمینگ باشید یا اساساً سخت‌افزار کامپیوترتان را با صرف وقت و هزینه‌ بیشتر، با اولویت اصلی اجرای هرچه بهتر و روان‌تر پردازش‌های سنگین گرافیکی انتخاب کرده باشید، کاملاً طبیعی است که نتیجه بنچمارک عملکرد کلی یا بنچمارک پردازنده اصلی به هیچ وجه برایتان کافی نیست، چراکه هنوز هیچ بنچمارک اختصاصی‌ای از عملکرد و کارایی پردازنده گرافیکی انجام
نشده است.
برای بنچمارک عملکرد پردازنده گرافیکی کامپیوترتان می‌توانید از دو نرم‌افزار GFXBench و 3DMark کمک بگیرید. این دو نرم‌افزار از معروف‌ترین و محبوب‌ترین‌ها در زمینه بنچمارک کارت گرافیک و پردازنده گرافیکی به شمار می‌روند. طی فرایند بنچمارک، کارت گرافیک در معرض آزمون‌های متنوع و تست‌های مختلفی قرار می‌گیرد تا عملکرد GPU در شرایط پردازشی متفاوت و از نظر پارامترهای مختلف به طور دقیق محک زده شود.
در حالت کلی، فرایند بنچمارک کارت گرافیک و پردازنده گرافیکی، شامل اجرای آزمون‌های متنوعی برای سنجش سرعت پردازنده گرافیکی، رندرینگ، فریم‌ریت و حتی آزمون‌های فیزیکی و ترکیبی و غیره می‌شود.
GFXBench یک ابزار رایگان اما کاملاً پیشرفته، حرفه‌ای و جامع برای انجام بنچمارک‌های مختلف گرافیکی هم در دنیای کامپیوترهای دسکتاپ و هم در دنیای گوشی‌های هوشمند است. GFXBench به معنای واقعی کلمه یک ابزار بنچمارک cross-platform و cross-API است. به این معنا که علاوه بر اینکه روی همه پلتفرم‌ها و سیستم‌عامل‌های اصلی و رایج در دنیای کامپیوتر و گوشی‎های هوشمند قابل اجراست، از همه API‌های استاندارد و رایج در صنعت پردازش گرافیکی سه‌بعدی هم پشتیبانی می‌کند؛ به عبارت دیگر GFXBench شامل آزمون‌ها و بنچمارک‌های گرافیکی مختلفی است که علاوه بر Direct3D / DirectX (DirectX 11 و DirectX 12) و OpenGL، عملکرد و کارایی GPU در پردازش سایر API‌های گرافیکی از جمله Vulkan، Metal و OpenGL ES را نیز به خوبی می‌سنجند.
3DMark در حوزه گیمینگ و بازی‌های ویدئویی و در میان گیمرها ابزار بنچمارک گرافیکی محبوب و جامعی محسوب می‌شود، اما فراموش نکنیم که 3DMark با همه ویژگی‌ها و توانمندی‌های ارزشمند و قابل توجهی که در اختیار دارد بیشتر از آنکه یک ابزار بنچمارک جامع گرافیکی و Cross-platform باشد، یک نرم‌افزار ویندوزی است که تمرکزش حول محور Microsoft DirectX (DirectX 11 و DirectX 12) معطوف شده و توجه چندانی به دیگر APIهای گرافیک سه‌بعدی ندارد.
3DMark امکان انجام برخی تست‌های گرافیکی اختصاصی‌ را هم برای کاربرانش فراهم کرده است. این آزمون‌های اختصاصی بسته به اینکه دستگاه مورد ارزیابی یک کامپیوتر مجهز به سخت‌افزار قدرتمند مخصوص گیمینگ باشد یا یک لپ‌تاپ معمولی برای انجام امور روزمره، متفاوت است.
نرم‌افزار 3DMark در سه ویرایش Basic Edition (رایگان)، Advanced Edition (غیررایگان) و Professional Edition (غیررایگان) منتشر می‌شود.

بنچمارک مانیتور و نمایشگر کامپیوتر

بلافاصله بعد از بنچمارک کارت گرافیک، فرصت مناسبی است که کیفیت و کارایی کلی نمایشگرتان را هم محکی بزنید. ما برای این منظور نرم‌افزار PassMark MonitorTest را توصیه می‌کنیم. PassMark مجموعه‌ای از تصاویر با کیفیت و رزولوشن بالا و ترکیب‌های رنگی مختلف و خاص را روی مانیتور کامپیوترتان به نمایش می‌گذارد و به شما امکان می‌دهد به سادگی ایرادات و نقایص احتمالی و پیکسل‌های سوخته نمایشگرتان را شناسایی کنید.
اگرچه PassMark MonitorTest یک نرم‌افزار کاملاً رایگان نیست اما دوره آزمایشی 30 روزه این نرم‌افزار فرصت کافی و امکان استفاده رایگان از این محصول را برای کاربران خانگی فراهم کرده است.

تست فشار پردازنده اورکلاک شده

اگر قصد دارید پردازنده کامپیوترتان را اورکلاک کنید، قطعاً به ابزاری برای تست ثبات و بررسی پایداری سیستم نیاز خواهید داشت؛ چراکه باید بدانید آیا سیستم‌تان در شرایط پرفشار حاصل از افزایش سرعت پردازنده، درست کار می‌کند یا خیر.
نرم‌افزار Prime95 برای ارزیابی ثبات و پایداری سیستم آزمون بسیار سخت و سنگینی تدارک دیده که به «آزمون شکنجه» معروف است. این آزمون شامل اجرای جریانی فشرده و بی‌وقفه از محاسبات پیچیده ریاضی تا زمان بروز خطاست، در این زمان کار نرم‌افزار خاتمه می‌یابد. اکنون می‌توانید وضعیت پایداری سیستم‌تان را ارزیابی و مشکلات گرمازدگی را برطرف کنید. به خاطر داشته باشید که در اورکلاکینگ باید صبور، پرحوصله و پیگیر باشید.
در نظر داشته باشید نرم‌افزار Cinebench هم می‌تواند به منظور انجام تست فشار CPU مورد استفاده قرار گیرد.