شرکت‌های پرداخت‌یار می‌خواهند از مدل پرداخت‌یاری خارج شوند

به گزارش پیوست، مهرماه سال ۹۹ زمانی که شاپرک به شرکت‌های پرداخت‌یاری اعلام کرد که زمان مهاجرت به مدل پرداخت‌یاری فرارسیده است، در غیر اینصورت نام آنها از لیست پرداخت‌یارهای مورد تایید شاپرک خط خواهد خورد، بسیاری از فعالان این حوزه اعلام کردند که مدل طراحی شده برای پرداخت‌یاری مناسب نیست و آنان را با چالش مواجه خواهد کرد. این شرکت‌ها در آن زمان پذیرفتند تا طبق آنچه رگولاتور خواسته، وارد مدل کامل پرداخت‌یاری شوند و با مشخص شدن نقاط ضعف این مدل رگولاتور به سمت اصلاح آن پیش رود.

حال پس از گذشت بیش از ۹ ماه از آن زمان به نظر می‌رسد همان مشکلات ابتدایی همچنان باقی مانده است. مشکل تاخیر در تسویه حساب و محدود بودن مدل‌های تسویه حساب از مشکلاتی بود که از همان زمان از سوی پرداخت‌یاران مطرح می‌شد و رگولاتور در آن زمان وعده داد که به تدریج تاخیر در تسویه حساب برطرف خواهد شد؛ اما نه تنها مشکل در تسویه حساب‌ها برطرف نشده بلکه به نظر می‌رسد با توسعه بازار و افزایش میزان تراکنش‌های صورت گرفته این مشکلات افزایش یافته است.

تاخیرهای مکرر در تسویه حساب

بنیان‌گذار «وندار» مهدی عبادی در گفت‌وگو با پیوست اعلام کرد که شاپرک در سال گذشته (۱۳۹۹) ۸۸ روز از تسویه پرداخت‌یاری را انجام نداده و تسویه حساب‌ها با تاخیر صورت گرفته و در سال ۱۴۰۰ نیز تا به امروز ۱۴ روز تسویه‌ها انجام نشده است.

او تاکید می‌کند که سرویسی که شاپرک برای پرداخت‌یاری طراحی کرده از بنیان غلط است و در یک سال و نیم گذشته نیز شاپرک اشتباه بودن طراحی را نپذیرفته و هر چند سعی کرده با تغییراتی این سیستم را بهبود ببخشد، اما واقعیت آن است که تغییری ایجاد نشده است.

طبق نظر او در شرایط فعلی و با توجه به شرایط تسویه حساب‌ها و اختلال‌هایی که در آن ایجاد می‌شود در اصل مشخص است که شاپرک روی این طراحی غلط پافشاری می‌کند. شاپرک باید بپذیرد که توانایی ارائه چنین سرویسی را ندارد.

او با اشاره به اینکه شاپرک خودش وارد مرحله اجرا شده است می‌گوید: «در شرایط فعلی ما تبدیل به کارگزارن شاپرک شده‌ایم چرا که حتی کارهای حسابداری را نیز شاپرک انجام می‌دهد، در این صورت طبیعی است که توانایی ارائه و مدیریت چنین سرویس‌هایی را نداشته باشد که نتیجه این رویکرد قطعی‌های مکرر و در نهایت عدم تسویه حساب‌ها می‌شود.»

عبادی نتیجه چنین مسیری را ناتوانی در ارائه سرویس از سوی شرکت‌ها و خروج از مدل پرداخت‌یاری را تنها راهکار باقی‌مانده برایشان عنوان می‌کند.

او پیش‌بینی می‌کند که پس ازخروج از مدل پرداخت‌یاری احتمالا شاپرک سعی خواهد کرد تا درگاه‌های پرداخت آنان را مسدود کند که نتیجه این رویکرد از بین رفتن کسب وکار خواهد بود؛ اما او نتیجه ماندن در پرداخت‌یاری را نیز از بین رفتن کسب و کار می‌داند.

بنیان گذار وندار می‌گوید: «اما خروج از پرداخت‌یاری شانس یک درصدی برای زنده ماندن در اختیار آنان قرار خواهد داد چرا که آنان می‌توانند تسویه حساب‌ها با پذیرندگانشان را مدیریت کنند و می‌توانند در نهایت سرویس بهتری در اختیار آنان قرار دهند.»

تنها راه باقی مانده

مدیرعامل باهمتا نیز تنها راه حذف نشدن از بازار پرداخت کشور را در شرایط فعلی خروج از مدل پرداخت‌یاری می‌داند. میلاد جهاندار در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «تقریبا ۳ سال است که چارچوب مستند پرداخت‌یاری تدوین و ابلاغ شده و ما ۲ سال است که به مدل کامل پرداخت‌یاری مهاجرت کرده‌ایم، قرار بود کمبودهای این مسیر و همچنین اشتباهات آن شناسایی و برای بهبود آن حرکت کنیم؛ چرا که اصرار بر مشکلات تکراری نتیجه‌ای جز شکست و نابودی کل سیستم نخواهد داشت.»

او تاکید می‌کند که به دلیل مشکلات تکراری پیش آمده برای پرداخت‌یاری، شاپرک و بانک مرکزی نیز از آنها مطلع هستند و هرچند سعی می‌کنند تا در جهت رفع این مشکلات حرکت کنند؛ اما اگر راه‌حل‌های پیشنهادی منجر به رفع فوری مشکل نشود قطعا کل پرداخت‌یاری از بین خواهد رفت.

او مشکل اصلی را مشکل تسویه حساب‌ها و تاخیر در تسویه حساب‌ها عنوان می‌کند به گونه‌ای که این مشکل سایر مشکلات را نیز کم‌رنگ کرده‌؛ چرا که تسویه حساب نبض فعالیت پرداخت‌یاری است و اگر این بخش با مشکل مواجه شود کل فعالیت با مشکل مواجه شده است. از همین روست که به نظر آنها تنها راهکار موجود خروج از مدل پرداخت‌یاری و در اختیار گرفتن تسویه حساب‌هاست تا بتوانند با پذیرندگانشان ساده‌تر تسویه کنند و ریسک عملیات خود را بپذیرند.

او با اشاره به اینکه شاپرک وارد مرحله اجرا شده است و کل تسویه حساب را به دست گرفته می‌گوید: «اما اگر تسویه حساب‌ها به تاخیر بیفتد، شاپرک هیچ خسارتی پرداخت نمی‌کند و خسارت به مشتری از سوی ما پرداخت می‌شود و همین امر به اعتبار ما لطمه وارد می‌کند و ادامه این روند و تجمیع این خسارت‌ها موجب حذف ما از این بازار خواهد شد.»

جهاندار ادامه می‌دهد: «خروج ما از پرداخت‌یاری به معنای قطع ارتباط با رگولاتوری نیست؛ بلکه می‌خواهیم همکاری و تعامل خود با رگولاتور را نیز ادامه دهیم از همین رو راهکارهای خود برای بهبود مدل پرداخت‌یاری را از طریق انجمن برای رگولاتور و شاپرک ارسال می‌کنیم.»

مدیرعامل باهمتا یکی از اصلی‌ترین درخواست‌ها و پیشنهادهایی که همواره از سمت انجمن فین‌تک مطرح بوده را قرار گرفتن شاپرک در جایگاه اصلی رگولاتوری می‌داند و در نهایت واگذاری وظیفه تسویه حساب به خود پرداخت‌یارهاست.

او پیشنهاد می‌دهد که شاپرک شرکت‌ها را شناسایی کند و به صورت مرتب یعنی دوره‌ای، ماهانه، هفتگی و سالانه حساب‌هایشان را مورد بررسی قرار دهد ولی اجازه دهد تا شرکت‌ها خود تجمیع وجوه را انجام دهند و خودشان تسویه حساب کنند، در این صورت است که ریسک عدم تسویه حساب میان پذیرنده و شرکت تقسیم خواهد شد.

طبق گفته او در شرایط فعلی ریسک مدل آنقدر بالاست که اگر مشکلی برای یکی از شرکت‌ها پیش بیاید کل سیستم با مشکل مواجهخواهد شد و غرق می‌شود. به نظر جهاندار درحال‌حاضر زمان چرخش و اصلاح نظام است؛ چرا که پرداخت‌یاری در مسیر اشتباهی قرار گرفته است.

بازار را از دست داده‌ایم

مصطفی امیری، هم‌بنیان گذار «زرین پال» که جزو اولین شرکت‌هایی است که موفق به امضای تفاهم‌نامه پرداخت‌یاری شده هم می‌گوید که آنها در ابتدا پذیرفته‌اند که با رگولاتور هم‌گام شوند و قبول کرده‌اندکه از ارائه یکسری از سرویس‌های خود به منظور بهبود کارایی سیستم چشم‌پوشی کنند؛ چرا که معتقد بوده‌اند برای اصلاح ساختار باید هزینه کرد و هزینه آنها نیز چشم‌پوشی از سرویس‌هایی بود که می‌توانستند به پذیرندگانشان بدهند و سود بیشتری به‌دست آورند. او تاکید می‌کند که در همان زمان هم  امیدوار بوده‌اند که به تدریج فرایند اصلاح شود.

او در این زمینه توضیح می‌دهد: «ما تصور می‌کردیم که هم‌زمان با اجرای تفاهم‌نامه همگی با هم در جهت اصلاح آن حرکت می‌کنیم و حسب مطرح شدن موضوعات مختلف اصلاحات لازم صورت می‌گیرد ولی هم‌اکنون تقریبا پس از دو سال هیچ تغییر و اصلاحی صورت نگرفته است.»

امیری با اشاره به اینکه بسیاری از شرکت‌ها در خارج از چارچوب فعالیت می‌کنند در حالی که اسمشان نیز در لیست شرکت‌های پرداخت‌یاری وجود دارد می‌گوید: «این مدل فعالیت موجب شده تا ما بازارها را از دست بدهیم و بازاری را که در اختیار داشتیم به رقبای خود واگذار کنیم.»

او تاکید می‌کند که بازار پرداخت‌یاری باید به یک بازار بزرگتر که تمامی ۱۲۰ شرکت توان فعالیت در آن را به صورت برابر دارند تبدیل شود، این در حالی است که به نظر می‌رسد که رگولاتور چندان قائل به نظام پرداخت‌یاری در کشور نیست به این خاطر که با وجود اینکه طی یک سال گذشته بارها طی نامه‌های مختلف مشکلات را به آنان اعلام کرده‌‌اند با این حال اقدامی برای رفع مشکلات صورت نگرفته است.

هم‌بنیان‌گذار زرین‌پال در شرایطی خود را محدود به فعالیت در مدل پرداخت‌یاری می‌داند که بسیاری از شرکت‌ها در خارج از این قالب در حال فعالیت هستند و سرویس‌های بهتر و شاید کم دردسر به پذیرندگانشان ارائه می‌دهند.

امیری با ذکر مثالی اینگونه توضیح می‌دهد که آنان پذیرندگانشان را ملزم به دریافت کدمالیاتی کرده‌اند این درحالی است که پذیرندگانشان اعلام می‌کنند که شرکت‌های متعددی هستند که بدون کدمالیاتی به آنان درگاه پرداخت می‌دهند یا تقاضای سرویسی خاص می‌کنند و آنان می‌گویند طبق مستند پرداخت‌یاری قادر به ارائه این سرویس نیستند در حالی که شرکت‌های دیگر این درخواست آنان را اجابت می‌کنند.

او با اشاره به جلسه‌ای که در نهایت پس از نامه‌نگاری متعدد با رگولاتوری برگزار کرده‌اند می‌گوید: «نماینده رگولاتور در آن جلسه پیشنهاد داد که اگر می‌خواهیم فعالیت‌های بیشتر و سرویس‌های متنوع‌تری را به پذیرندگانمان ارائه دهیم باید از مدل پرداخت‌یاری خارج شویم.» او نتیجه گیری کرد که آنان نیز تصمیم گرفته‌اند مانند سابق عمل کنند و ساده‌تر به مشتریانشان سرویس ارائه دهند.

رگولاتور پرداخت‌یاران را به حساب نمی‌آورد

از سوی دیگر مهدی حیدری، هم‌بنیان گذار پرداخت‌یار «آقای پرداخت» معتقد است که رگولاتور پرداخت‌یارها را به حساب نمی‌آورد و از آنان با عنوان کسب و کارها کوچک یاد می‌کند؛ اما در مقابل دستشان را نیز برای انجام فعالیت باز نمی گذارد و تا جایی که توانسته برای محدود کردن آنها حرکت کرده است.

او با اشاره به اینکه همه از یک پرداخت‌یار انتظار دارند تا سرویس تسویه حساب خوب و منظمی به مشتری خود ارائه دهند می‌گوید: «ولی مشکل همینجا بروز می‌کند که ما نمی‌توانیم چنین سرویس منظمی را طبق وعده‌های خود به مشتری ارائه دهیم. از سویی این مشکلات مانع نوآوری ما در این کسب وکار نیز خواهد شد.»

او معتقد است که عدم رفع مشکلات فعلی موجب شده تا آنان نتوانند سرویس‌های خود را به خوبی توسعه دهند.

او این سوال را که خارج شدن از مدل پرداخت‌یاری مشکلی برای این دسته از شرکت‌ها ایجاد نخواهد کرد اینگونه پاسخ می‌دهد: «شرکت‌هایی که تازه وارد این بازار شده‌اند طبیعی است که اگر همراهی رگولاتور با آنها نباشد با مشکل مواجه می شوند، اما شرکت‌های قدیمی‌تر که این بازار را شناخته‌اند مشکلی برایشان ایجاد نخواهد شد چون می‌توانند با ارائه سرویس‌ بهتر و جذاب‌تر نیز مشتری بیشتری به دست آورند.»

باید شاپرک از فرایندهای اجرایی خارج شود

در همین زمینه مهدی فاطمیان بنیان‌گذار «زیبال» نیز معتقد است که مدل اجرایی پرداخت‌یاری، این بخش از صنعت پرداخت را نابود می‌کند. او هر چند معتقد است که سندبالادستی پرداخت‌یاری به خوبی تنظیم شده است با این حال می‌گوید که فرایندهای اجرایی که برای این مدل از کسب و کار مشخص شده منجر به کارکرد بهینه پرداخت‌یاری نمی‌شود؛ بلکه این کسب و کار را فلج کرده است.

او وضعیت فعلی بازار را به گونه‌ای می‌داند که خود بانک مرکزی و شاپرک نیز راه برون رفت مشخصی برای آن ندارند و طبق گفته او خود آنان نیز مستاصل شده‌اند.

او پیشنهاد می‌دهد که شاپرک به‌جای وارد شدن به مرحله اجرا در صندلی رگولاتور و ناظر بنشیند و تمامی فعالیت‌های شرکت‌های پرداخت‌یاری را نظارت کند، در این صورت است که می تواند در این بخش خوب عمل کند.

طبق گفته فاطمیان در عمل شاپرک مدل کسب و کاری آنان را به صورت کامل اجرا کرده و چنان درگیر اجرا شده که نه تنها منجر به نارضایتی شرکت‌های پرداخت‌یار و پذیرندگان شده؛ بلکه خود شاپرک نیز از آن راضی نیست در این صورت سه ضلع مثلث پرداخت‌یاری از عملکرد آن ناراضی هستند.

او با اشاره به اینکه آنان در قالب پیشنهادهایی از سمت انجمن فین تک و هچنین جلسات متعدد پیشنهادهای اصلاحی خود را برای پرداخت‌یاری به شاپرک ارائه کرده‌اند، مشکل اجرایی نشدن این پیشنهاد‌ها و رفع نشدن مشکلات پرداخت‌یاری را تنوع وظایف محول شده به شاپرک عنوان می‌کند چون هر یک از سازمان‌ها و بخش‌ها به فراخور نیازهای خود وظایفی را به شاپرک واگذار می‌کنند که اجرایی شدن تمامی آنان توان پاسخگویی به نیاز پرداخت‌یاران را از شاپرک می‌گیرد.

فاطمیان با اشاره به دلیل شکل‌گیری شرکت‌های پرداخت‌یار به پیوست می‌گوید: «این شرکت‌ها به دلیل کندی و لَختی که در شرکت‌های PSP ایجاد شده بود شکل گرفتند و بخشی از نیاز بازار را پاسخ دادند و در نهایت بازار پرداخت را گسترش دادند و طبیعی است که رگولاتور نتواند به سرعت بازار خود را توسعه دهد از همین روست که باید از کار اجرایی خارج شود و فقط ناظر باقی بماند.»

او معتقد است زمانی که شاپرک هر کدام از شرکت‌های پرداخت‌‌یار را بررسی می‌کند باید یک اعتماد نسبی نیز میان آنان و شاپرک ایجاد شود  و این درحالی است که واقعیت چیزی خلاف آن است.

او با اشاره به اینکه طی ۹ ماه گذشته تقریبا ۹۰ روز تسویه‌ حساب‌های پرداخت‌یاری با تاخیر انجام گرفته است می‌گوید:«ما در حال رقابت با شرکت‌های PSP ایی هستیم که تسویه حساب‌های آنان به هیچ وجه با تاخیر مواجه نمی‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «وقتی قرار است پرداخت‌یارها برای اصلاح نظام پرداخت حرکت کنند و برای انجام فعالیت‌های پرداختی خود کارمزد بگیرند و تسویه حساب‌ها را در یک بازه‌های زمانی انجام دهند، رگولاتور نیز باید با آنان همراهی کند، این در حالی است که در شرایط فعلی پرداخت‌یارها در یک دور باطل گیر کرده‌اند که نتیجه آن چیزی جز نابودی پرداخت‌یاران نخواهد بود.»

او تاکید می‌کند که نتیجه این موارد منجر به اتخاذ تصمیم خروج از مدل پرداخت‌یاری شده است زیرا آنها  نمی‌توانند در این شرایط سرویس‌ها و خدمات بهتری به پذیرندگان خود ارائه دهند.