حدود شنود

«حضور محترم اعضای کمیسیون رئیسه مجلس مقدس شورای ملی شیدالله ارکانه. سه روز است که تلگراف‌های کثیره از طرف اعضای انجمن‌ها و سایر اشخاص به اداره مرکزی تلگرافخانه فرستاده‌اند که به ولایات مخابره شود تاکنون مخابره نکرده همه را توقیف کرده‌اند چون سد راه مخابرات خصوص در این موقع و وضع حالیه به کلی مخالف آزادی و حریت و مواد قانون اساسی است علی‌هذا از اعضای کمیسیون رئیسه استدعا می‌شود که باید مقام رد مانع و انسداد ابواب مخابرات لطفاً برآمده که رفع وحشت عامه ناس از این فقره بشود یا اجازه فرمایند که صاحبان تلگراف خود مستقیماً به اداره تلگرافخانه مرکزی رفته تلگراف‌چیان را مجبور نمایند که تلگرافات مخابره و متعاطبه بشود استدعای ثانی آنکه بذل مرحمت فرموده زودتر جوابی صادر شود که تکلیف معلوم گردد.» (مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، جلسه 288) این عرض حال نمایندگان انجمن‌های ملی است خطاب به نمایندگان مردم در مجلس. تاریخ قرائت عرض حال، 25 خرداد 1287 است؛ 107 سال پیش، سه سال بعد از آغاز انقلاب مشروطه و البته هفت روز قبل از آنکه مجلس را به توپ ببندند و استبداد صغیر شروع شود. خبرها حاکی از این بود که «دولت گاهی از رسیدن تلگراف به مقصد و در نتیجه رسیدن خبر جلوگیری می‌کند. سیم‌های تلگراف را قطع کرده تا آزادیخواهان نتوانند با هم در تماس باشند اما خود دولتی‌ها وقتی که نیاز به تلگراف را حس می‌کنند دوباره آن را وصل می‌کنند.» (رسانه‌های مشروعه و مشروطه، باقر معین، جدیدآنلاین، 31 تیر 1388) دست بر قضا، خبرها صحیح است.   50 سال قبل از این تاریخ نخستین خط تلگراف در تهران از کاخ سلطنتی تا باغ لاله‌زار کشیده شده بود. تلگراف در ایران، هدیه انگلیسی است اما این هدیه خیلی هم به میل و رغبت داده نشد. دولت انگلستان برای اطلاع یافتن از وضعیت هندوستان، مستعمره مهم خود در همسایگی ایران قصد...