در مسیر دانایی

دانیل بل جامعه‌شناس، نویسنده و استاد تمام دانشگاه هاروارد بیش از هر چیز به واسطه نظریه «جامعه پساصنعتی» شناخته شده است. این نظریه در اواخر دهه 60 میلادی در چند مقاله منتشرشده او مطرح می‌شود اما به شکل دقیق و با روش‌شناسی مشخص در کتاب «ظهور جامعه پساصنعتی» در سال 1973 ارائه می‌شود. کتاب یکی از مهم‌ترین آثاری است که در حوزه جامعه‌شناسی در چند دهه اخیر منتشر شده و بیشترین تاثیر را بر متفکران جامعه اطلاعاتی در دهه‌های 70 تا 90 میلادی داشته است. به جرات می‌توان ادعا کرد هیچ کتاب جدی‌ای در حوزه مطالعات اجتماعی فناوری جدید در چهار دهه اخیر نوشته نشده که به این کتاب و نظریه جامعه پساصنعتی دانیل بل ارجاع نداده باشد. این نظریه ابزاری است که به کمک آن درک بهتری از تحولات حوزه فناوری حاصل می‌شود. نام کتاب: ظهور جامعه پساصنعتی نویسنده: دانیل بل سال انتشار: 1973 (چاپ نخست) انتشارات: Basic Books تعداد صفحات: 616 صفحه به اعتقاد دانیل بل ما در چند صد سال اخیر با سه جامعه روبه‌رو بوده‌ایم: جامعه پیش‌صنعتی، جامعه صنعتی و جامعه پساصنعتی. هر یک از این جوامع دارای زمینه‌ها و الزاماتی در شکل‌گیری و بقا هستند. نویسنده اعتقاد دارد جامعه پیش‌صنعتی جامعه‌ای مبتنی بر نیروی کار جسمی، زمان گذشته و باورهای اساطیری است. جامعه صنعتی مبتنی بر عقلانیت مدرن، تولید انبوه، زمان آینده، روند شهرنشینی، سلسله‌مراتب اجتماعی، شکل‌گیری طبقه کارگر و... است. در مقابل، جامعه پساصنعتی مبتنی بر حذف ساختارهای سلسه‌مراتبی و بوروکراتیک، زمان حال، لذت‌گرایی، فردگرایی، محوریت اطلاعات، اهمیت ارتباطات و... است. جامعه پیش‌صنعتی یک جامعه کشاورزی، جامعه صنعتی یک جامعه تولیدی و جامعه پساصنعتی یک جامعه اطلاعاتی است. به اعتقاد دانیل بل گذار از جامعه پیش‌صنعتی به جامعه صنعتی و از جامعه صنعتی به جامعه پساصنعتی نتیجه انقلاب‌های فناورانه است. دانیل بل سه گزاره اصلی را برای توصیف جامعه پساصنعتی مطرح می‌کند: تولید دانش،...